Дістемелік тсілдерді принциптері (Санды лшеу діс, прожективті діс).

Сананы бзылуы

Обьективті шындыты субьективті бейнеленуін психика дейміз. Психиканы е тменгі жне е жоары сатылары бар. Е жоары сатысы сана. Сана – адамны материя дамуыны белгілі бір сатысында пайда болан асиеті, адам психикасыны формасы.Сананы заымдануы те крделі жне психикалы бірліктерді,асиеттерді барлыына ыпалын тигізеді. сіресе аыл-ойды дамуындаы кемістіктер. Аыл-ойды кемуі синдромологиялы ерекшелігіне байланысты келесі трлерге блінеді:арапайым акыл-ойды кемуi:интелектуалды-мнистикалы функциялар мен р трлі дрежеде крінетін жеке бастын регрссия белгілер аймаында негативті бзылулармен крінеді.Психопатотріздес аыл-ойды кемуі:- тланы айын згерістері немесе мінезді жаа анамальді жатарыны пайда болуы, ол патологиялы церебральді процске байланысты дамымайды.Галюцинаторлы-параноидты аыл-ойды кемуі:-деменция белгілерімен бірге галлюцинация, сандыра крінеді, олар бас миыны деструктивті заымдалуыны, негативті симтоматиканы кріну дегейі мен рылымыны ерекшеліктерімен байланысты. Негативті бзылуларды лаюына байланысты німділік редуцияланады, фрагменттеледі жне жоалады.Амнистикалы-парамнистикалы аыл-ойды кемуі:- симптомдары корсаков синдромына сйкес келеді. Ол негативті жне німді симптомдарды ттастылыымен сипатталады, оларды зара атынасы р трлі болуы ммкін.Соы этаптарында прогресивті амнезия пайда болады.Паралитикалы аыл-ойды кемуі:- есті бзылуы, паралитикалы конфабуляция, атты интелектуалды дефекттер жне эйфория. Оны рылымына сандыра жне тласын айта баалаумен сипатталатын сандыраа сас сздер. Психикалы ректіні тмендеуі - бл аыл-ой кемістігіні бірден кзге тсетін жаы. Бл синдром тек прогрессивті салда кездеседі. Баса аурулар кезінде (миды сифилисі, ми ісігі, травмалы аурулар, алкогольді энцефалопатия) оны аты згереді, ол псевдопаралитикалы деп аталады.Асемикалы аыл-ойды кемуі:-деменция белгілері болады жне афазия, агнозия, апраксия, алексия, аграфия, акалькулия симптомдары байалады. Психикалы маразм -психикалы кемістікті, негативті бзылуларды е ауыр трі. Ол психикалы рекетті толы бзылуымен, оршаан адамдармен арым-атынаса тсу мкіндігінен айырылуымен,ректке итермелейтін трткілер мен ызыушылыты толы жоалуымен ерекшеленеді. Проградиентті аыл-ойы кем процесстеріні (терминалды аыл-ойды кемуі) соы сатысы маразм деп есептеледі. Физикалы кшті кемуі, трофикалы бзылулар, ішкі органдарды дистрафиясы – бл жалпы маразмны белгілері

3.Патопсихология-(«пато»-бзылу, ауыту, ауру)- психикасындаы ауытушылы.Синдром -белгілерді жиынтыын немесе тек сол ауруды ана айындайтын белгі.Ес- те крделі процесс, оны зі бірнеше жеке процестерден трады. Бларды негізгілері: есте алдыру, айта жаырту, мыту.

 

Билет №5

1.Сананы тндырылан жадайы. Сананы арауытан жадайы.Сананы тндырылан жадайында жпалы ауруларды, улануды,бас миы заымданудан болатын. Орталы жйке жйесіні крделенуі бзылысы кезінде жиі байалады. Сана осы аталан жадай боланда сырты тітіркендіргіштіктерге деген кедергі жоарылайды,ассоциациаларды пайда болуы тежеледі. Науастар крделі сратарды млдем тсінбейді. Баяу имылдайды, аз сйлейді, немрайлы болады. Бірнеше минуттан бірнеше саата созылады.Сананы арауытан жадайы:кенеттен пайда болады да,кенеттен жоалып кетеді.ауыспалы деп те атайды. Бл жадай тере йымен аяталуы ммкін. Бл синдрома амнезия тн. Науастарды санасы осы жадайда боланымен дадыланып кеткен рекеттерін автоматты трде орындайды. Сандыра идеялар мен галлюцинациялар байалады. Сандыра пен аффект кшіне сай науастар ауіпті рекетті орындайды.

2.Парафренді синдром – фантастикалы сандыра синдромы. Ол созылмалы жне жедел трде болады, андай да болмасын сандыра тзілуіні соы сатысы болып табылады жне психикалы функцияны ауыр бзылысына сйкес келеді. Созылмалы сандырата парафренді синдром біртіндеп аыл кемдігіне ауысады, жедел трінде онейроидты типтегі сана кгірттенуіне ауысады.Парафренді сандыра рамына лылы идеясы атысады. Сандыраты идеялар оаштыпен, гротескілікпен ерекшеленеді, табанды тжырымдау ешандай длелсіз келтіріледі. Ктерікі немесе кепейілді кіл-кй фонында айын конфобуляциялар (фантастикалы-конфабуляторлы парафрения) болады.Парафренді сандыра бір трі депрессиялы науастарда дамитын ипохондриялы Котар сандыраы болып табылады. Дамуды р сатысында Котар синдромы нигилистік-ипохондриялы сандырапен рейлі-сандыраты депрессия крінісімен, немесе мгі мір сру, мгі орлы кру, немесе сырты лемді жоа шыарумен фантастикалы ипохондриялы сандыра трінде крінеді.

3.Дисграфия- жазу абілетіні бзылуы, грамматикалы ережелерді білгенімен сздерді, сйлемдерді ате жазады. Фрустрация - траты жаымсыз эмоциялы кйге душар ететін, шектен асан анааттанбаушылы фрустрацияны, яни сана мен рекетті бзылуыны негізі болады. Симптом- аурудын белгісі.

Билет №6

1. Сананы делириозды жабырауы.

оршаан ортаны дрыс бадарлай алмайды, с..здіксіз пайда болып отыратын ес жаыруларымен де сипатталады. Сананы тндырылан жа- салдарынан кейде ауыспалы,кейде траты саталатын иллюзиялар мен галлюцинациялар жне сандыра ойлар байалады. Сзше болып келеді. Ал делирий деген сайын оларды мимикасы сцена трізді болады,бет лпетінен уаныш,ыза, рей,т.б. сезімдердімбайауа болады. Делириозды жадай инфекциядан кейін кездесіп отырады.Делирий – сананы жедел пайда болатын кгірттенуі. Бл кезде уаыт жне орын бойынша бадарлау бзылса да, зіндік тласын бадарлау саталады, иллюзиялар, сахна трізді кру галлюцинацияларыны аынымен, ауруды крт озуымен, бл жадайдан шыаннан кейін бліктік амнезиямен крініс береді.

Делирийді ш сатысын ажыратады. Бірінші сатысы гиперестезиямен (сіресе есту, кру анализаторлары саласында), кіл-кйді згеруімен (сзшедікпен ктерікі кіл-кйден орынышпен, шошынумен рейлі кйге дейін), ртрлі айын елестер аыны трінде естеліктерді жандануымен, бір орында жай таппаумен сипатталады. Делирийді алашы симптомдарыны бірі йы бзылуы болып табылады. ртрлі орынышты тстерден шошып ояну нтижесінде йы бзылады. Екінші сатысында ауру крген тсі мен шындыты ажырата алмайды, айналасындаы былыстарды иллюзия трінде абылдайды, озу кшейеді. шінші сатысында, делирийді е жоары шегінде, шынды мір тгелдей галлюцинаторлы бейнелермен, сандыраты оиалармен (жедел сезімдік жне бейнелік сандыра) алмасады, осыны барлыы шынайы кеістіктен абылданады тіп жатан былыстарды кейіпкері науасты зі болып табылады.

2. Галлюцинациялар (елестетушілік) – натылы объекті болмаан жадайдаы абылдау. Егер саым айналадаы бар заттарды брмалай абылдау болса, онда елестетушілік объектісіз, жалан абылдау. Елестетушілік сезім мшелеріне байланысты крі, есту, жанасу, дм сезу, иіс сезу сияты блінеді. Кру елестетушілігі ауру ртрлі заттарды, адамдарды бтіндей не оларды блшекті трде креді. Кру елестетушілігі жиі сананы бзылуында атты жне жылдам тетін жпалы не улану психозында болады. Крушілік айын елестіетушілік маскнемдік психоз жадайында болады. Айын крушілік елестетушілік игналяциялы таматы булау, жне дрімен улануда болады. Есіту елестетушілігінде аурулар байланыс дыбыстарды ( атылан о, еіреу, ынырану ды) естиді; болмаан сздерді естиді.Вербальді елестетушіліктер деп аталады жне интепретивті, императивті болып блінеді. - тсінік елестеушілігі дейді, кбінесе дауыстар ауруды рекетіне Интерпретивті, сзіне жне ойына тсінік беруі ммкін жиі дауыстар ауруа намсыз сер етіп, ажыратады. Егер дауытар айлап, жылдап за уаыт жне иындысыз сер етсе, ауру бан йреніп жмыс істеу абілеті жоалмауы ммкін.Императивті- йгілі не бйрыты елестетушілік.Мндай елестеушілік те ауіпті.Функциональды- елестеушілік- дауыстар андай болса да тітіркендіргіштер бар кезде пайда болуы ммкін.Мысалы, ауруып жріп келе жатан кезде поезді дгелектерінен, саат тілінен, толы жабылмаан краннан аан тамшылардан пайда болан дауыстарды естиді.Есту елестеушілігі, кру елестеушілігіне араанда жиі за ауру, жарын сана кезінде болады. Мндай елестеушіліктер жне заа созылан интоксикациялы аурулар да маскнемдік шизофрения, бас, миыны органикалы заымдану( энцефалит, ісіктер ) кезіде болады. Жанасу елестеушілігі- денені стінен шыбын- шікей, рт, жылан жылжыандай, мысыты жанасуы кезінде пайда болады. Иіс сезуелестеушілігі- р трлі, жиі намсыз иістерді сезінеді. йлеріне тншытыран газ, ттін жіберетіні лесенін иісі, таматы шіріген иісі бар екені туралы айтады. Дм сезу елестеушілігі- иіс сезу елестеушілігі мен атар болады. намсыз иісті таам мен суды сезінеді.Гиетегі (висцеральды)елестеушілік- денесіні ішіндегі, жиі асазандаы бтен затты не тіріжндікті болуын сезінеді. Психогендік елестеу- атты аффекті, ауыр психикалы заым кезінде пайда болатын елестеушіліктер. Гипногогиялы елестеушілік- йытар аралыындаы кз жмылан не оянан кезінде пайда болады; (сау адамдарда да, жиі алкоголизм жадайында болады) арапайымелестеушілік – тек кру, тек есту не жанару елестетушілік болу. Крделі некомплексті елестеушілік –истериялы ауруына байланысты, психиканы заымдану кезінде пайда болады, р трлі елестеушілік бір мезетте болуы. Жалан елестеушілік- псевдогаллюцинацилар- р трлі нрселерді бастын ішінде, желкесінде, кзді ішінде круі.

3. Амнезия – андай да бір уаыт аралыынада еске трлі мліметтер мен дадыларды тспей алуы. Зейін - адамны психикалы рекетіні белгілі бір нрсеге баытталып шоырлануы.Тла–жиі леуметтік даму барысында бойына леуметтік жне мір шін маызды асиеттерді жинаан адам.

Билет №7

1.Сананы онейройдты жадайы. Онейроид– бадарлау жне зіндік сана бзылысымен, фантастикалы кйзелістермен жне елестермен, субъективті лемде абылданатын кріністермен жне кататониялы симптоматикамен бірге жретін тс трізді, сананы иял трізді кгірттенуі. Психипатологиялы нім молдыы, анытыы, галлюцинаторлы жне сандыраты жадайларды динамикалылыы мен ауымдылыы арасында диссоцияция жреді жне бір жаынан, науасты а-та келбетпен бір алыпта трып алуы немесе біртекті кататониялы озу жадайында болуы – екінші жаынан. Галлюцинациялар, псевдогаллюцинациялар жне сандыра шынайылыпен араласып, науас жне айналасындаы адамдар атысушылар болып есептеледі. Науас атомды соыс, лем кйреуі, зге планеталара, баса дуірге орын ауыстыру кйлерін кешеді (фантастикалы сандыра). Онейроидты бастапы кезеіне аффект трасыздыы тн, йы бзылады, есімнен адасып кетемін деген орыныш пайда болады, дереализация, деперсонализация жне абдырау кшейе тседі. Сахналау жне интерметаморфоза сандыраы дамуы ммкін. Сана кгірттенуіні жоары шегінде зіндік тласына атысты ос бадарлау, депрессия немесе экстаз жадайы крініс беруі ммкін. те ауыр жадайда науас оршаан ортадан ажырап, жауап бермейді, шынайылыты абылдауды тотатады, сана толыымен паталогиялы німмен жауланады. Онейроидтан шыан кезде бліктік естеліктер болады: біршама толыыра жне ретті трде есте сатаандары – субъективті былыстар, жеткіліксіз немесе толы жойылан - шынайы былыстар болып табылады. Науасты фантастикалы кйзелістермен бірге жне болан жайттарды есте толы саталуымен оршаан ортаны толы формальды бадарлау жадайлары кездескен – бадарланан онейроид. Онейроид жиі кезедік шизофрениямен, осы ауруды зге формаларыны ткір сатыларында дамиды; кейде инфекциялы, соматикалы, интоксикациялы, эпилепсиялы психоздарда кездеседі.

2.абылдауды бзылуы. абылдау- заттар мен былыстарды мида ттастай бейнеленуі жне тйсікке араанда лдеайда крделі. абылдауды бзылуына саым мен елестетушілік жатады.Саым–айналадаы заттар мен былыстарды жалан жне ате трде абылдау. иял жадайында айналадаы заттар мен былыстар згерген трде абылданады. Мысалы, итті ргені адамны жылааны бір топ ааш адам сияты крінеді. Саым сау адамдарда болады. Оны пайда болуына оруы, ктуі, шаршауы, алаасарлыы сер етеді. Тнде кшеде келе жатанда бір тп ааш пен баана адам болып крінеді. Мндай саымдара аффектер сер етеді. Сондытан олар аффектігендік саымдар деп саналады. Физикалы задылытара байланысты саымдар пайда болады. Оларды физикалы саымдар деп атайды. Парейдолиялы саымдар – оны пайда болуына елестету мен фантазия сер етеді. абыраа жапсырылан тс ааза араанда кз алдымыза та аларлы таулар, зендер елестейді. Біра адамны санасында бл тек тс ааз екенін тсінеді. Сананы жеіл трде бзылуы парейдориялы саымдарды туызады (жпалы аурулар кбінесе балаларда кездеседі.) Вербальді саымдар – латын верба – сз кейде аурулар айналадаы адамдарды сздерін зіне атынасы бар брмаланан трде естиді. Ауруа атысы жо айтылан, гіме оны есімін атаандай, оан арнап жаман сздер айтандай болады. Мндай саымдар тек психикалы ауру адамдарда болады. Кіл-кйді згеруі жне бзылуы баса да психикалы бзылулара байланысты саымдар сау адамдара араанда кбінесе психикалы аурулара кездеседі. Мысалы, маскнемдік, психоз жадайында абырадаы саат мйізді шайтан орындыты абырасы адам сияты болып крінеді. Метаморфопсия – затты формасы мен клеміні брмалануы. Микропсия – заттарды кішкене жне алыста болып крінуі. Макропсия – заттарды лкен жне жаын болып крінуі.Танымды процестеріні бзылуынан адамдарды мінез-лы , имыл –озалыстары да дрекі крінеді . Осыдан кейбір адамдар шырып, стресстік жадайа дейін келеді.

Агнозия-ми ыртысыны заымдануы нтижесінде кру, есту, сипап сезу тітіркендіргіштеріні дрыс абылдай алмауы. Агнозиякезінде ауру заттарды асиетін аныктай алмай, есікті орнына шкафа шыуы ммкін. Агнозия- заттарды, дыбыстарды танудаы иынды. Агнозия (грек. a — аз. теріс блшек + gnosis — аз. білім)— бас миы жоары бліктеріні заымдану салдарынан адамны абылдауында танып білу абілетіні бзылуы. Танымды рекеттерді (рдістерді) ору, есту, сипау жне баса трлеріні заымдаланын аны байауа болады. Мыс., миды жлын алабы заымдалса, адам зі кріп тран суреттеріні бейнесін дрыс пайымдай алмайды. Оны тек жеке блшектерін ана абылдайды. Ол сйлей алса да нрселерді мнді белгілерін мнсіз белгілерінен ажырата алмайды. Ондай адамдарды аыл ойы алыпты болып крінгенімен абылдау рдісінде ааулы байалады. Оларды кеістікті абылдауы (сипап сезуі, имыл- озалысы) кру тітіркедіргііптерін кшейту арылы ана іске асады. Миды желке алабы мен тбе блігіні тменгі алаптарыны заымдалу салдарынан кеістікте дрыс бадар таба алмайды. Ауру здігінен киіне алмайды, киімдеріні етек-жеін, шалбарыны балаы мен ышырлыын, амзолыны жаасы мен етегін шатастыра береді, з тсегін де сала алмайды. стаан заттарыны тік жне клбеу жадайын ажырата білмейді. Сіріке шырпыларынан растырылып орсетілген геометриялы фигураларды здігінен рай алмайды, ріптерді табасын оды - солды ауыстырып жазады, олыны саусатарын дрыс атап крсете алмайды. Есту Агнозия сына шыраан адамдар нрселерде дыбыстарына арай ажырата алмайды, саат механизміні соуын, оырауынын сылдырын, итті ргенін де ажырата білмейді Ондай адамдарды танып биіуіндегі кемістіктері миды самай алабыны заымдалу салдары екендігі аыталан. Ондай адамны есту абілеті боланымен, айтьшан создсрді ол дрыс тсіне алмайды. Ал сипау сезімдері заымдалан адамдар оздеріні крген нрселерін кздерін жмдырып, сол нрселерді сипау арылы байап кргенде оларды танып біле алмаан. Мндай кемістік мады тбелік алабыны заымдылан білдіреді. Адамны танып білу абілетінен ажырау себептерін зерттеу нтижелері ондай адамны заымдалан мшелерін емдеп, оу-трбие істерінде арнайы амал-тсілдер олданып, оны абылдауын алыпа тсіруге болатындыын крсетеді.

3. Агорафобия— кеістікен, ашы жерлерден, аладардан, адамдардан ору. Ойлау дегеніміз – сырты дние заттары мен былыстарыны байланыс-атынастарыны мида жалпылай жне жанама трде сз арылы бейнеленуі. Дислекция- оу процесіні жартылай бзылуы, оуа абілетсіздік, оудаы иынды.

Билет №8