Аыл-ой жмыс абілеттілігіні бзылуы бар науастар.

Психологиялы эксперимен жргізу барысында науастарда тсіну: яна науастар тапсырманы тсінеді, синтезді талап етеді, жалпылайды, оларды бойында адекватты мінез-лы байалады. Сонымен атар науастар тапсырманы рекет тсілін дрыс тсінбей, ателіктер жасайды. Бндай науастарды аыл-ой жмыс абілеттілігіні бзылуы бар науастар деп атайды. Аыл-ой жмыс абілеттілігіні бзылу мселесіне кптеген психологтар зерттеулер жргізген. М: 1936 жылы В.М.Коган науастарды жмыс абілеттілігіні бзылуыны негізгі факторы –зейін клеміні кішірейуі жне бір уаытта бірнеше орта серін абылдамауы. Аыл –ой жмыс абілеттілігіні бзылуы бар науастар- тлалы келбетін сатап, олар здеріні ателіктерін тсінеді, біра оларды біріктіре алмайды.Акыл- ой жумыс кабилеттилигинин бузылуы бар наукастар- аыл-ойжумыс кабилеттери бузылуы бар балалара жан-жаты педагогикалы олдау крсетіліп, рбір оушы шама-шарына арай білім клемін мегеруде. Жалпы, аыл-ойында ртрлі ауытуы бар балаларды кбі толы емес жне леуметтік жадайы нашар отбасыларынан шыады. Мндай балалар з отбасымен толы арым-атынас жасай алмайды жне бл оларды жеке тласыны алыптасуына жаымсыз сер етеді. Интеллектуалды жетіспеушілік салдарынан аыл-ойы кем балаларды жеке тласыны алыптасуы ртрлі аспектілерінде иын жадайларда теді. Олар мадатауа, олдауа жне ренжісуге сершіл болып келеді. Дегенмен, намсыз жне еркелету эмоцияларын ажыратады. Біра, з эмоцияларын вербалды трде крсете алмайды. зіні адамдара деген атынасын жымиюмен, бетіне араумен білдіреді. Мектепке дейінгі жастаы аыл-ойы кем балалар селсо, сенімсіз болады. Оларды эмоциялары лсіз, алайда кйзелістері траты, тере болып келеді. Мндай балалар айайлауа, жгіруге, рсатсыз зат алуа, шулауа, ырсыуа болмайтындыын тсінбейді. Ал, кейбіреулері сйлемейді, жан-жаына реймен арайды, ата-аналарыны, трбиешілеріні артына тыылады, арым-атынастан бас тартады. Аыл-ойы кем балаларды эмоциялы кіл-кйі кбінесе ойын жне ебек іс-рекетінде крініс береді. алыпты дамыан мектепке дейінгі балаларды жетекші іс-рекетіні трі – ойын болса, мектепке дейінгі аыл-есі кем балаларды дамуында ол ажетті орын иеленбейді. Мндай балалар сюжеттік-рлдік ойындарды з беттерінше мегере алмайды. Ересектерді кмегімен ана ойын барысында сатушыны, сатып алушыны жне т.б. рлдерін ойнайды, алайда з бастамасымен ойын йымдастыра алмайды.

3. Корсаковты синдром– есті крделі бзылуы. Жаын айматаы болан жадайды есіне тсіре алмауы, біра ткен міріндегі болан жадайды барлыын еске тсіруін айтады. Есті бзылуларыны бл трін – болып жатан жадайлар мен уаытты орынды бадарлай алмауы. Ойлау – сырты дние заттары мен былыстарыны байланыс-атынастарын мида жалпылай жне жанама трде сз арылы бейнеленуі. Мазасыз кй, стресс (аылш. stress) - атты кйзелу, абыржу, млшерден тыс ширатылы деген сияты бірнеше маынаны амтитын жалпылама сзбен айтылан адамны ерекше кйі.

Билет.

1. Деменциядаы псевдоагнозия Клиникалы жне тжірибелі психологиялы крсеткіштер крсеткендей кру абілеті бзылан науастарды зерттеу барысында органикалы типтегі деменцияны байалынан ерекшелерді крген науастар силуэт пен пункттерді, суретті танымаан, оан таы бір ерекшелік осылды, оларды абылдауы (кру) дифузиялы дифференциялды болмаан.Бл топтаы науастарды кру абілетіні бзылуы сретті крсеткенде байалынан. Деменциямен ауратындар сюжетті среттерді атар ойанда бірнеше сін танымаан. Сюжетті маынасын тсінбей, тіпті кейде сюжетті крмей ондаы затты суреттей бастаан. Суретті кейбір блігі бірігіп, фонмен араласып. заттарды крінісінде крінбей алан. Г.В.Биренбаум айтандай, науас зі зейін ойан затты блігінен ана тани бастайды. озыйрыты науас ызана дейді, алпаына арап, ал егер зейіні аяына тссе, онда ияр дейді. Сондытан науаса суретті крсетткенде брі бір: оны жартылай ма, бтіндей ма.Кейбір науаста, агнозия кріністі рлысымен формасында дамуын тапан. Биренбаум 1948 ж. К деген науас жайында айттан – онда органикалы деменциямен атар кру агнозиясі формаларды абылдауда бзылуы байалынан. шбрыш крсеткенде: «Клин сияты, біра атай алмаймын, ш клин кріп трмын, клин – ш клин шыар».Трт брыш крсеткенде ол: «Маан бны атау иын (саусаымен крсетіп) тзу сызы, тзу сызы, тзу сызы жне таы тзу сызы». Бітпеген жартылай дгелекті крсеткенде «бл жерде андайда бір ойы бар дейді». Мысалы – крест крсеткенде науас «алай арасада тзу сызы дейді». Кбіні науас затты формасын абылдап, біра бірден оны рылысын бзан.Биренбаум айтандай, агнозиямен ауратын науасты «оптикалы зейіні» бзылан деуге болады. Мысалы: сретті кргенде, дгелегі шыып кеткен арба жанындаы шаруаны кргенде науас: мына дгелек, ал мынау еркек, атты крсетіп :»мынау бір с» - дейді. Тжірибеші: «бл ат ой десе» Науас: ата самайды дейді. Бл жерде тек маыналы емес рылыс компоненті де бзылан. Арба мен дгелекті таныан науас орытынды шыара алмайды. Бл ат жекелген арба деп сонымен атар атты лаын кріп, бл с дейді. Науас суретті рылысымен блшектерін дрыс айтпаандытан маынасы да басаша болады. Бл ауыту Пик айтан «сенилді агнозияа сайды. Науас блек заттарды айтып оны жалпы маынасын айта алмайды. Брын крмеген суретті крген науас диффузиялы ойа беріліп суретті аны тстері арылы жаылысады, кп ойланбай кріп айта салу, ол диффузиялыа жатады, оны рылысы тез бзылады, суретті керек емес элементтрі ерекше болып сурет тануда адастырады. Дементті науастара крсеткен титіпті суретті теріс ойса, олар танымаан. Мысалы: мысыты суреті крсетіледі, теріс ойанда науас: ескерткіш дейді. Ал егер дрыс ойса, енді тура ескерткіш ! Мысы. Бтінке суреті керісінше оыс салыш дейді, ал егер аударса тез таниды. Егер затты за татса деменциялды аурулар оларды клемін мытып алады.Сонымен Биренбаум деменциялы науастан байааны перцептивті ызметті бзылуы басты факторы болып табылады.

Сезім алдамы.

Сезімні алдануы сау адамда галлюцинацияны тууына келеді. дебиетте галлюцинацияны тууы туралы жазылан:

сенсорлы деффецеттен (жетіспеушіліктен)
нашар кріп, нашар естігендер (біра соыр – кередерде меіреуде емес).

Бл дйектер жасы естіп жасы круде иналдыратын жадай галлюцинацияны тууына себеп екенін длелдейді. Кзбен крудегі галлюцинация гепнезінде сенестоватия, оптиковестибуляторы, хоро-прио жне интерорикцеция бзылуы ролб атарады. Абрамович бір науас жайында жазан оны басы лкейіп, о кзі лкейіп бара жатан сияты крінген; кз галлюцинациясы туаны білдіреді.

Сонымен иын фотогенез галлюцинациясы кезінде ішкі жне сырты анализаторы ызметінен згеруі лкен роль атарады. Рубенштейн з тжірибесінде галлюцинация ішкі жне сырты оздырыштар болмай сезімні алдануын жоа шыарып ебегін реттеді. Рубенштейнні тжірибелі орытындысы уаытысында Бехтерев жргізген тжірибеге сай келеді. Есту галлюцинациясын ауыратын науастара Бехтерев монотонды ндік оздырыш олданан нтижесінде алынаны:

Галлюцинация осы проекциясын оздырыш жааа арай ауыстырып тран;
оздырыштар кейде галлюцинациялы былыстарды оздыран;
Науастар шынайы оздырыштарды креде естиде алмаан. Бны брі Рубенштейн айтан сезімні алдану фотогенезіне алып келеді.

Бл жадай темаызды, йткені ызметті нашарлауын длелдейді. Міне сондытан, психопатологиялы былысты орытындысы жалпы психология пайдалыболуы ммкін, психопатологиялы згеріс процесі крсеткендей, бл процестерге ымет формасы ретінде арау керек. Псевдогаллюцинация психологияда аса кп ызыушылы тудыратын галлюцинация ол псевдогаллюцинация. Ол алаш рет орыс психиаторы Кондинский жне француз психиаторы Киерасбомен толы жазылан «псевдогаллюцинация кітабында Конндинскии псевдогаллюцинацияны шынайы айырмашылыын жазады, сонымен атар естесатау абілетімен ойдан шыару туралы да: бас миыны сенсорлы блігін оздыру нтижесінде санадаы трі рі сезімтал бейнелер шынайы галлюцинациялы бейнеден айырмашылыы бар біра соысыны объективті трі жо біра субъективті ретінде саналаді, сонымен атар аномальді, шынайы естеліктермен фонтазиядан кшті.

3. Психология-психикалы былыстарды (жан уаттарыны) пайда болу, даму жне алыптасу задылытарын зерттейтін ылым. Психикалы былыстар бізді оршап тран сырты дние заттары мен былыстарды мидаы р трлі бейнелері болып табылады. Мінез (грек. сharacter- айырмашылы белгі, ерекшелік) – тланы траты (стабильді) жеке ерекшеліктеріні жиынтыы, оны айталанбас психикалы трпаты. Іс-рекетте жне атынаста алыптасады жне білінеді, бл тлаа тн мінез лы формасыны негізі болып табылады.Алалия– тіл мкістіктеріні ішіндегі е ауыр тріне жатады. Мкістікті мндай тріне шалдыан баланы сйлеу тілі іс жзінде атынас ралы бола алмайды. Баланы ана рсаында жне сбилік кезде дамуындаы ми абыыны сйлеу орталытарына табии байланыстарды бзылу серінен сйлеуіні дамымауы немесе млдем болмауы деген сз. Алалия сйлеуді болмауы, сйлей алмау деген маынаны білдіреді.

Билет №12

абылдауды мотивациялы компонентіні бзылуы

абылдаудаы тлалы компонентіні згеру рлін келесідей жолдармен анытауа болады:

a) абылдау рдісіні бзылуын анализдеу арылы

b) абылдау мотивіні маына рушы функциясын згертуге ммкіндік беретін арнайы экспериментальды тсілді ру арылы.

2. Аыл-ой жмыс абілеттілігіні класификациялы бзылуы.

Е.А.Каробкова аыл-ой жмыс абілеттілігін классификациялы бзылуын тсіндірді: масата баытталуды бзылуынан, кш салуды клемі мен реттелуіні бзылуы жне динамикалы рекетті бзылуы. Аыл-ой жмыс абілеттілігіні бзылу салдарынан науастарды ажуа келіп сотырады. Бндай науастарда есте сатау, ойлау,т.б. процестері бзыла бастайды. Психикалы процестерді динамикалы бзылуы жне тербеліс тонусыны бзылуы – аыл-ой жмыс абілеттілігіні ауыр тріне келіп сотырады. Бндай тербелістер науастарды психикалы процестерді лсіреуінен п.б. бны дені сау адамдарда болатын лсіреумен шатастырмау керек. Тербеліс тонусыны дегейін « классификация заттары» дістемесімен шешуге болады. Аыл – ой жмыс абілеттілігіні бзылуы – «тез ануа» келіп соады.

Психика – адамны ішкі лемі ретінде тсіндіріледі, зіндік баылау ммкіндігі бар.Амнезия – андай да бір уаыт аралыынада еске трлі мліметтер мен дадыларды тспей алуы.Сандыра — ойлауды бзылуы, маынасызды, шынайылыа жне ойша пайымдауа сйкес келмейтін, сонымен бірге субъектіге ате пікір екенін тсіндіруге ммкін болмайтынын білдіретін тсінік. Сандыра кптеген психикалы ауруларды белгісі, яни оны мазмны ртрлі болуы ммкін: уына шырау, улану, ызаншаты, маыздылы т.с.с.

Билет №13