Информация: рылымы формасы, лшемі

Информацияны маызды сипаттамасына оны рылымы мен фориасы жатады. Информация рылымы-бл оны рамды элементтеріні арасындаы зара байланысты анытап беруші. Информацияны баса жаына-оны крсетуді формассы жатады. Негізгі формаларды арасынан мыналарды атауа болады:

мтіндік (текст)-символ (ріп, сан, белгі жне т.б. жиынтыымен берілетін информация);

графикалы (кескіндемелік жне т.б.);

дыбысты.

«Информация» терминін анытайтын ылыми тсілдемені іс-тжірибедегі мні информацияны лшеу проблемаларын шешумен байланысты. Информацияны жалпы теориясыны ережесіне сйкес оан (ол шін) шаралар эталоны ретінде екі жадайды біреуінен табылатын біршама абстрактілі объект (мысалы, осылды (оталдыру) немесе ажыратылды (сндірілді), и/жо, 0/1 жне т.б.), басаша айтанда, бинарлы объект тадап алынады. Мндай объект 1 биттегі информацияны амтиды. Бір бит информацияны адам мыналарды білгенде ана ала алады: зіне ажетті пойыз кешігіп келді ме, жо па, тнде аяз болды ма, жо, болан жо па, лекцияа Байжманов атысты ма немесе атыспады ма жне т.б.

Информацияны лдеайда ірі бірлігі-байт, ол 8 битке те болады.

Информацияны згешелігі

Информацияны бірталай р трлі згешеліктерін келтіруге болады. рбір ылыми пн зіне е маызды болып табылатын згешеліктерін арастырады.

Экономикалы информатика трысынан аланда оан мына згешелікті маызы зор: информацияны оперативтігі, шындыа жанасымдыы (шынайылыы), натылыы (длдігі), тзетушілігі (корректность), ндылыы, зектілігі (ккейтестілігі), жеткіліктілігі.

Информацияны тзету оны ттынушыларды бір мнде абылдауын амтамасыз етеді. Информацияны ндылыы (пайдасы), егер ол ттынушыларды алдында тран масаттара ол жеткізетін болса ана информация нды деп есептеледі. Информацияны нды болуы салыстырмалы згешелік: бір ана инфориацияны р илы ттынушылар шін р трлі ны бар, яни, тсінікті тілмен таратып айтанда, ол (информация) ттынушыларды е алдымен масаттарына, содан кейін таламдары мен танымына жне т.б. арай нды болма. Уаыт ткен сайын информацияны ндылыы деген ым з мнінен айырылып барады. Алайда информация уаыт аымына арай ескіріп отыран жо, ол олдаы бар информацияны толытай немесе оны бір блігін жоа шыарумен, яни ескіріп, жарамсыз болып аланын анытап, оны орнына жаа информациялар сті-стіне пайда болады. Жаа информация осымша тиімділікке ол жеткізуге баытталан мынадай рекеттерді тудырады: ол (информация) натылай тседі, толытырады жне деректерді басаша штастырады.

Ал, оперативтілік ажетті есептер шін жне згерген жадайда шешім абылдау шін информацияны зектілігін білдіреді.

Натылы (длме-длдігі) жйені тиімді жмыс істеуіне лі де жарайтын бастапы информацияны да, нтижелі информацияны да йаруа келетін брмалану дегейін анытайды.

Шынайылы аса ажетті длдікпен объектіні наты бейнелейтін информацияны згншелігімен аныталады. Оны (информацияны) шынайылыы былайша лшенеді: инфориация бейнеленген параметрді мні ажетті длдік шегінде осы параметрлерді шынайы мнінен айырмашылыы болмайды.

Информацияны тратылыы оны ажетті длдікті бзбай-а бастапы деректерді згерісіне арай жауап ататын абілетін бейнелейді. Информацияны тратылыы оны іріктеу мен алыптастыруды тадап алынан дістемесінен аныталады.

Информацияны жеткіліктілігі (толытыы) оны дрыс шешім абылдауа ажетті деректерді е аз шамадаы клемін білдіреді. Толы емес информация пайдаланушылар абылдаан шешімні тиімділігін кемітеді. Ал, информацияны млшерден кп болуы, керісінше, оперативтілікті кемітіп, шешім абылдауды иындатады, есесіне информацияны лдеайда траты етеді.

Информацияны іргелі, лкен згешелігіне жйелігі жатады. Белгілі боландай, оан кіретін элементтерді рбіреуі жеке аланда мндай згешелікке ие бола алмайтын згешеліктерді жиынтыы жйе деп аталады. рбір бір жолы информациялы сигналдарды зара бірігуі лдеайда жоары ндылыты амтитын сапалы жйені тудыратыны туралы кп мысалдарды еш иындысыз келтіруге болады.