Информациялы оамны даму келешегі

лемде орасан зор информациялы леует (потенциал) жинаталан, біра, адамдар оны здеріні шамасы жеткен жерге шейін толы пайдалана алмай отыр. Информациялыдадарыс оам алдына алыптасан жадайдан шыу жолдарын іздеу ажеттілігін клдене тартты. р трлі ызмет саласында информацияны деп беретін осы заманы ралдарды, ЭЕМ-ні трмысымыза енуі индустриялы даму кезеіндегі адамзат оамыны ркендеуіне информатизациялау, деп аталатын жаа эволюциялы процесті басталанын білдірді.

Бгінгі тада лемні барлы елдері белгілі бір дегейлерде информатикалау процесін жзеге асыруда. Информатикалау стратегиясын дрыс тадап алмаса немесе оны динамикасы (серпінділігі) мен жмылдырылуы (мобильность) жеткіліксіз болатын болса, оны салдары ел міріндегі барлы салаа кйзеліс келуі ытимал. Білетіндігіміздей, информатикалауды е алаш боп бастааан ел АШ болатын. нерксібі дамыан баса елдерде де бл баытты келешегі бар болатынын, онсыз ендігі жерде ала басуды ммкін еместігін тсініп, тез бадарланып, компьютерлер мен телекоммуникация ралдарын енгізу арынын дете тсті. азіргі уаытта АШ-ты барлы іскерлік жне саяси пресасы (апарат ралдары) баса дамыан елдерді (Жапония, Германия жне т.б.) АШ-ты компьютерлік, телекоммуникациялы жне макроэлектронды салаларында ыыстыру арылы, осы німді ткізу нарыын оларды басып аланы туралы пікір таластыруа толы.

Жапония мен Батыс елдері оамды информатикалау мселесімен айналысандарына екі он жылдыты жзі болды. Соы жылдары ол жата мемлекетті орасан зор демеу аржысымен (субсидия) жалпы лтты бадарламалар ола алынып отыр. Информатикалау болашаа мтылысты танататын процесс. Бл баытта барлы дамыан елдер информатикалауа басымдытар беріп, осы масата негізгі ресурстарын жмсап, кш-жігерін жмылдыруда. Информатикалау теориялы талдау объектісінен андай да бір елді саяси жне экономикалы артышылытарын танытатын мір сру факторымен уаттылыын баалау лшеміне айналып, мемлекетті ішкі жне сырты стратегияларын жасауда маызды бадар ретінде болып отыр.

Ішкі нарыта америкалы тауарлара ттынушылар сранысы азаюыны траты сипат алуы АШ экономикасында кптеген мселелер тудырды. алыптасан жадайдан шыу шін америкалы оамдаы ызметтерді барлы жатарын информатикалауды арындату, яни дету (интенсификация) бойынша шаралар абылдады. Атап айтанда:

жаа зерттеулер жргізуде инвестициялауды арттыру;

білім сапасын жасарту;

нім шыару сатысында халыаралы серіктестікті дамыту;

жмысшы кшіні сапасын ктеру жне баса да шаралар.

Бл тжірбиені елімізді мемлекеттік информатикалау саясатын ру барысында ескеру ажет, йткені информациялы технологияны ндіру арылы жоары технологиялар мен экономиканы дамытуды барлы артышылытарына ие бола аламыз. Дамыан елдерді кбісі информациялы жне коммуникациялы салаларда кп кш жмсамай-а сл артта алуды зі ттастай дамуды млдем тежеп, тралатып тастайтынын жасы тсінеді. «шінші лемні » біратар елдеріні басшылары информатикалауды жзеге асырып отыран нерксібі дамыан елдерден кп артта алып бара жатандарына мазасыз кй кешуде. Бл мынпан алып келуі ытимал: осы артта алан елдерге нерксібі дамыан елдерді жне информациялы оамдастыты осалы шикізаты сияты арап, абылдауы ммкін.

азіргі уаытта АШ-ты информатикаландыруа (жасау, ндіру, монтаж, ЭЕМ-ді, информациялы желілер мен р дегейдегі жйелерді, деректкр базасын пайдалану жне т.б.) жмсайтын шыыны жалпы клемі жылына бірнеше жздеген миллиард доллара жетті. Компьютерлік ораныс бастамаларыны (компьютерной оборонной инициативы) америкалы жйесі (КБ) жне сіресе стратегиялы ораныс бастамалары (стратигической оборонной инициативы) (СБ) з кезегінде басаруды, ылымды, жобаларды, барлы жйелерді жасауды, шешімдерді абылдау мен олдауды информатикаландыруды йаратын информациялы технологиялара негізделеді.

Дамуды андай дегейіндегі ел болмасын, оларды брі де оамды информатикалауды ажеттілігін тере сезініп отыр. Кптеген елдерді жергілікті ерекшеліктері мен жадайларды оса ескеретін информатикалауды лтты бадарламасы бар. Сйтсе де мндай бадарламаны жасап, оам міріне енгізбес брын, е алдымен алдыы атарлы елдерді тжірбиесіне сйеніп, оларды жетістіктері мен стсіздіктерін ескеріп, ондаы информатикаландыруды елеулі рі келешегі бар тенденцияларын здеріне пайдалануы керек.

Информатикаландыру бадарламаларын стті жзеге асыру шін ммкін боланша (шама келгенше) барлы лем оамдастыына орта принциптерді стану керек:

информациялы секторды артышылыын мойындау. лтты экономиканы ктеруге абілетті жаа инфрарылымды жне секторын ру экономиканы дамытады;

лемдік ылым мен техника жетістіктерін кеінен пайдалану;

мемлекеттік мекемелерді де, жеке меншіктегілерді де информатикалауа аржы аражатын кп млшерде жмсау;

информатикаландыруды басты масаты информацияны деу мен коммуникация шарттарын жеілдету есебінен елді жне оны азаматтарыны л-уатын сіруді жариялау.

Информатикалау процесіні нтижесіне материалды объектілермен емес, символдармен, идеялармен, бейнелермен (образ), интеллектпен, біліммен манипуляция жасайтын информациялы оамды ру жатады.