ДЕРБЕС КОМПЬЮТЕРДІ ТИПТІК ТОЛЫ ЖИНАЫ

Дербес компьютер- мбебап (универсальный) техникалы жйе. Оны конфигурациясын (жабдыты рамын) ажеттілікке арай икемділікпен згертуге болады.Сйтсе де, типтік деп саналатын базалы конфигурация ымы бар. Компьютер типтік толы жинаы трт конструктивтік блоктан трады: жйелік блок,дисплей.пернетата жне (тышан-тетік) итрысы (манипулятор мышь)

Жйелік блок ішінде компьютерді е маызды компоненттері орналасаан негізгі торапты (узел) білдіреді. Бл торапты ішінде орналасан маызды компоненттер:

Компьютерді жмысын басаратын электронды схема (микропроцессор,оперативті есте сатау,рылыларды баылаушысы жне т.б.);

Компьютерді электронды схемасына берілетін кернеуі аз траты тотаы электрмен оректендіретін желілерді алыптастыратын оректендіру блогы;

Икемді магниттік дискіге (дисктетте) жазылуда жне оуда пайдаланылатын икемді магниттік дискіні жинатаушысы (немесе дискжетек-дисковод);

Алынбайтын (озалмайтын) атыл магниттік дискіге (винчестер) жазылуа жне оуа арналан атыл магниттік дискідегі жинатаушы.

Жйелік блокты ішіндегі рылы ішкі рылы, ал оан сырттан осылатын рылы сырты рылы деп аталады. Деректерді енгізетін,шыаратын жне за уаыта сатайтын сырты осымша рлыы,сонымен атар,шалай (периферийное) рылы деп аталады.

Жйелік блогы сырты трі бойынша корпусты формасымен айрышаланады.Дербес компьютерді корпусын дегейлік (горизонталь) жне сатылас (вертикал) етіп щыарады.Сатылас етіп жасалан корпус габарит бойынша ажыратылып крсетіледі: кп млшерлі,орта млшерлі жне аз млшерлі.Дегейлес етіп жасалан корпустарды ішінен тегістері жне ерекше тегістері бліп крсетіледі.

Корпус шін формалардан баса факторлар пішіні (формфактор) деп аталатын параметрлерді де маызы зор. Орналастырушы рылылара ойылатын талаптар параметрлерге байланысты болады. Бгінгі кні негізінен екі факторлар пішініндегі (форм-фактор) корпустар пайдаланылады: АТ,АТХ. Корпусты факторлары пішіні аналы таша (материнская плата) деп аталатын компьютерді негізгі (жйелік) тащасындаы факторлар пішінімен міндетті трде келісімде (йлесімді) болуы керек.

Дисплей (манитор) –деректерді крсетіп сынатын рылы.Ол информацияны шыаруды е танымал рылысы болып табылады.

Оны негізгі ттыну параметрлері- экран аласыны (маска) млшері мен адамы,кескінді айта ндіруді (регенерация изображения) е кп шамадаы жиілігі,ораныс класы.

Мониторды млшері диогонал бойынша кинескоп бырларыны арама-арсы брыштарды арасымен лшенеді.лшем бірлігі –дюйм.азіргі тада 9дан 42 дюймге дейінгі (23 тен 107 см.ге дейін) экранды мониторлар шыарылады.

Стандартты млшерлері 14,15,17,19,20,21.Бгінгі тада 15 жне 17,19,21 дюймдер млшеріндегі мониторлар е мбебап (универсальный) мониторлар болып табылады.

Монитор экрандаы кескін ваккумды колбаа тыындалан,ткір баытталан электрондар шоырын люминофорлы жабуды сулеге тсіру,яни суле арылы арап байау нтижесінде пайда болады.Трлі-трлі кескінді алу шін люминофорлы жабу ызыл, жасыл жне кк тсті боп жанатын ш трпатты (типті) жолаа немесе нктелерге ие болады.Барлы ш суле экранда бір нктеге тоысып,кескін аны крінуі шін люминаформды алдына дайы саылау алдырылатын ала-панельін ояды ( перед люминаформом ставят маску-панель с регулярно расположенными отверстиями или щелями).Мониторды бір блігі вертикальды сыммен (проволочек) жарытандырылан, бл кескінні аны та аны рі жары болуын кшейтеді.Саылаулар (отверстия) арасындаы ( ала адамы-шаг маски) адам нерлым ыса болса,кескін сорлым дл рі наты болады.ола адамы миллиметр лгісімен лшенеді.азіргі уаытта 0,25-0.27 мм.ала адамындаы мониторлар кеінен таралан.

Кескінді айта ндіру (жаарту) жиілігі (частота) маниторды бір секунд ішінде кескінді анша рет толы ауыстыра алатынын крсетеді (сол себепті дем оны кадрлар жиілігі деп атайды)

Кескінді айта ндіру жиілігі герцпен (гц) лшенеді.Ол нерлым жоары болса,кескін сорлым дл рі траты болып,кз аз талады.Е аз шамадаы мн 75гц,алыптысы-85гц,ал е олайлысы (жайлы тиетіні)-100 гц жне одан кп мндер.

Маниторды ораныс класы ауіпсіздік техника талаптарына сйкес келетін стандартымен аныталады.азіргі уаытта мына халыаралы стандарттар жалпыа бірдей,яни баршасына орта саналады:МРR-11,TCO-92,TCO-95,TCO-99.MPR-11 стандарты адама адама ауіп тндірмейтін,яни атер тудырмайтын шеке дейін электромагниттік сулені дегейін шектейді.ТСО-92 стандартында бл норма саталан,ал ТСО-95 жне ТСО-99 стандарты кескінні сапасаын (жарытыын,анытыын,жыпылытауын,жабуды антибликтік згешелігін) анытайтын параметрлер бойынша е атыл нормаларды белгіледі.

Пернетата(клавиатура) .Компьютерге бастапы информацияны енгізуде,сондай-а оны (компьютерді) жмысын басаруда пернетата (клавиатура) пайдаланылады.Бгінгі кні пернетаталар кптеген дербес компьютерлерге бірыайластырылан, яни бірегейлендірілген рі 101/102 стандарттарында немесе 108-пернелік (108-клавишных) пернетатада орындалан (жасалан). Пернетата бірнеше регистррежимдерді бірінде жмыс істейді.Режимдерді былайыша бліп крсетуге болады:

Бас ріптерді (лкен)/ жол ріптерін(кішкентай) енгізу;

Орыс/латын символдарын енгізу;

ою/ ауыстыру;

Цифрлік енгізілім/ цифрлы пернетатадан басару.

Пернетатаны барлы пернесін трт топа блуге болады:алфавитті-цифрлы,цифрлы,функциялы жне басарушы.

Тышан-тетік (мышь)- бл информацияны компьютерге енгізуді манипуляторы.Тышан-тетік – алаан аясына оай сиятын екі немесе ш пернелі щаын орап.

Манипулятор компьютерге сым арылы жаласады.