Балабаша жадайына бейімделу
(психолог кеесі)
Кпшілікке млім «балабаша жадайына кнетін» жне «балабаша жадайын абылдамайтын» балалар кездеседі.
Баланы балабашаа тез йренуі шін ата аналара мынадай кеес береміз:
1. Баланы ыса мерзімге балабашаа беру.
2. Топтаы бірнеше баламен жне оларды ата аналарымен жаын танысып, оларды онаа шаыру
3. Балалар мерекелерін йымдастыруа атынасу.
4. р кез балабашада ткен кн жайында срап гімелесу.
5. Кешкі мезгілде жаымды жадай жайлы, достарымен болатын кездесу,жаа ойыншытар, ойындар туралы гімелесу.
6. Балабашаа барар жолда мейірімді, сабырлы болу.
Егер де бала анасынан стап, оны жібермеген жадайда трбиеші баланы алай жбатады?
Психологті сынысы:
1. Баланы кілін ашы, жылтыр заттар зіне аударады, мысалы. Сабын кпіршіктері, шарлар.
2. Топтаы ойыншытара назарын аударту.
3. Саусаа киетін ойыншытарды алып баламен сйлесу.
4. Доппен ойын йымдастырып, жаадан келген баланы шаыру.
Психологтар мынаны сынбайды:
1. Баланы анасынан кшпен айыру.
2. Таматы еріксіз ішкізу.
3. Баланы кз жасына кіл аудармау.
Ата-аналара арналан анкета
«Отбасындаы трбие стилііз андай?»
рметті ата-ана!
ш нсаны біреуін тадаыз.
1. а) баса тама бересіз;
б) стол басынан кетуін талап етесіз
в) тамаын жемегенше стол басынан трызбайсыз.
2. Балаыз аулада ойнап жреді,бір кезлде сйікті ойыншыын жоалтып йге келеді,Сіз:
а) балаызбен бірге жоалан ойыншы шін кілііз тседі;
в) балаызды жбатасыз
3. Балаыз йытауды орнына,телевизор алдынан шыпады,Сіз:
а) сзсіз тв сндіресіз;
б) йытау шін не ажет екенін срайсыз
в) балаызды тыдамааны шін яласыз.
4. Балаыз ойнаан ойыншыын тастап,жинамай кетеді,Сіз:
а) олы жетпейтін жерге Балам еркелеп,кнде жеп жрген тамаынан бас тартады Сіз:
оясыз «шамалы иналсын» деген оймен»;
б) жинасуа кмектесесіз
в) оны жазалайсыз.
5. Балаызды балабашадан алып кетуге бардыыз,оны тез киіндіріп,почтаа соуыыз керек,біра балаыз ртрлі сылтаумен сзге айналдырып сізді мазаызды алады:
а) рсасыз;
б) оны осындай тртібі шін жыныызды келіп транын айтасыз ;
в) кіл блмей, тез киіндіруге тырысасыз.
Тсінік хат.
Алашы кннен бастап адам оршаан ортаны алуан трлі былыстарымен: адаммен, затпен, оиамен сотыысады. Айналамен таныса отырып, адам белгілі бір нрсеге зіні субъективті кзарасын, сезімін білдіреді.
Эмоция(лат. еmoveo-оздырамын, толытамын) адамды не толытса соны, адам шін сырты жне ішкі стимулдарды, ситуацияларды,оиаларды маыздылыын бейнелейді. оршаан дние заттары мен былыстарын адам абылдаанда, ол олара рашанда кейде салын да емес, тіпті парасаттылы та емес, згеше бір серленушілік танытады. Кейбір оиалар оан уаныштылы туызады, басалары оан анааттанбаушылы туызады, ол кей адамдарды натады, басаларына немрайлы танытса, шіншілерін жек креді; кей нрсе оны ашуландырады, кейбір нрседен орады; зіні кейбір ылытары шін матанады; баса бір ылытары шін ялады. анааттану, уану, айы, орыныш, сйіспеншілік- р трлі заттара, былыстара, адамдара білдіретін адамны кіл-кйіні формалары болып табылады.
Эмоция балаларды мірінде маызды роль атарады. Олар шындыты ындыруа жне дрыс арым-атынас руа кмектеседі. Сезім бет-лпетімізде , іс-рекетте, ым-ишарадан крініп трады.
Бала алаш балабашаа келген кезде ересектермен, баса балалармен танысады, мінез-лы ережелері мен нормаларын игереді. Сондытан лкендер баламен жаымды арым-атынас ру ажет.
Трбиешілер мен психологтарды балалармен жеке тла ретінде арым-атынас жасауындаы басты масаты- баланы зі туралы айтуа, зіні сезімі, ойы, деті туралы гімелесуге, оны ой елегінен ткізіп баа бере білуге, тек зіне ана емес, жанындаы адамдара да кіл аудартып, оларды зіндік табии болмысымен абылдап, ізгі ниет ыылас таныта білуге, эмоционалды кіл- кй мен мінез-лыты ына білуге йретуден басталады.
Масаты:
Мектеп жасына дейінгі балаларды эмоционалды аумаын дамыту.
Міндеттері:
· Балаларды зіні жне айналасындаыларды эмоциялы кіл-кйін тсінуге йрету;
· Эмоция трлеріне (уаныш, реніш, орыныш, ашу) тсінік беру жне ым ишара арылы сезімдерді тсінуге йрету;
· з сезімдері мен эмоцияларын басара алу абілетін жетілдіру.
· Балалар з эмоция сезімдерін жне айналасындаыларды эмоциясын тсіне білуді йренеді;
· з эмоцияларын (уаныш, реніш, орыныш, ашу) ым ишара арылы крсете алады;
· з сезімдері мен эмоцияларын басара алады.
діс-тсілдері:
Тест, сауалнама, тренинг, ойын, жаттыу, психогимнастика, релаксация, сурет салу, рлдік ойын.
ткізіледі: аптасына 1 рет.
Бадарлама затылыы: 1 жыл.
Жмыс трі: жеке жне топты.
Ктілетін нтиже:
Бадарлама рылымы жне мазмны:
І тарау. Кіріспе (6 саат)
Бл тарауда балалар топта жаымды арым-атынас руды йренеді. Эмоция леміне саяхат жасай отырып, оны трлерімен танысады.
ІІ тарау. Жаымды эмоция трлері (10саат)
Балалар жаымды эмоция трлерімен танысады. Жаымды эмоцияны адам міріне пайдасы туралы ынады.
ІІІ тарау. Жаымсыз эмоция трлері (20 саат)
Егер айсы бір заттар, былыстар, деректер бізді ажеттілігімізге немесе оам талабына йлесім таппаса, онда жаымсыз эмоция пайда болатыны туралы балалара малмат беру. Жаымсыз эмоцияларды адам міріне тигізетін зияны туралы айту.
Кнтізбелік жоспар
| Таырыбы | Теория | Практика | діс-тсілдер | Ктілетін нтиже |
| Кіріспе | ||||
| Танысу | Тренинг, диагностика | рбір балаа зіні жеке тласы мен намды кескінін тануа ммкіндік берілді. | ||
| Эмоция лемі | Этюд, жаттыу, сурет салу | Балалар уайыммен эмоцияны зара байланысын жне оны сырты крінісін сезінді. з сезімдерін шыара алды. | ||
| Мені кіл-кйім | - | Аутотренинг, ойын | Балалар уайыммен эмоцияны зара байланысын жне оны сырты крінісін сезінді. з сезімдерін шыара алды. | |
| Ойыншытар алашыы | - | м терапиясы | Жаымды эмоционалды атмосфера жасалды, шыармашылы трде ойлауа дадыланды. | |
| Жаымды эмоция трлері | ||||
| уаныш | Психогимнастика, рлдік ойын, жаттыу | уаныш сезімімен танысты. | ||
| уаныш жне кіл-ктеру сезімдері | Психогимнастика, рлдік ойын, жаттыу | Эмоцияны жаымды трлерімен танысты. уанышты адама пайдасы туралы білді | ||
| ызыушылы | Тренинг, диагностика, тзету-дамыту | ызыушылы сезімімен танысты | ||
| Та алу | Тренинг, жаттыу, психогимнастика | Та алу сезімімен танысты | ||
| Жаымды кіл-кй | Тренинг, сурет салу, ойын | Эмоцияны жаымды трлерімен танысты. | ||
| Жаымсыз эмоция трлері | ||||
| айы жне уаныш | уырша театры, «Хоровод» жаттыу, психогимнастика | айы сезімімен танысты | ||
| Жек кру | Тренинг, ойын, жаттыу,рлдік ойын | Жек кру сезімімен танысты. | ||
| Жиіркену, кін | Психогимнастика, рлдік ойын, жаттыу | Жиіркену, кін сезімімен танысты | ||
| орыныш | Фото -суреттік крме, талдау, ойын | орыныш сезімімен танысты | ||
| Кілсіздік | Ойын, этюд, сурет салу | Кілсіздік сезімімен танысты. | ||
| Ашу | Интервью, ертегіден зінді, би терапиясы | Ашу сезімімен танысты, эмоцияны ажырата білуді йренді | ||
| арым-атынас ру жолдары | Ойын, жаттыу, релаксация, психогимнастика, рлдік ойын | Балалар зара жаымды эмоционалды арым-атынас жасауды алыптастырды. | ||
| Бізді эмоциямыз | Релаксация, психогимнастика, рлдік ойын | Эмоция туралы тсінді, жаымды жне жаымсыз эмоция трлерімен танысты | ||
| Сезімтал алаандар | м терапиясы | Ой-иялы, шыармашылы ойлауы, сезімталды пен олдарды са моторикасы дамыды. | ||
| орытынды | - | Диагностика | ||
| Жалпы саат саны |
Пайдаланылан дебиеттер:
Трбиешілерге арналан дебиеттер:
1. Бардиер Г. «Я хочу» - СПб., Дорваль,1993
2. Калинина Р.Р. «В гостях у Золушки» - Псков,1997
3. Минаева В.М. «Развитие эмоций дошкольников» - М., Аркти,1999
4. Выготский Л.С. «Игра и ее роль в психологическом развитии ребенка» - Вопросы психологии № 6, 1996
5. Зинкевич Т.Д. «Теория и практика сказкотерапии» - СПб., Гармония,1996
6. Фоппель К. «Психологические игры и упражнения» - М.,1998
7. Хухлаева О.В. «Лесенка радости» - М., Совершенство,1998
8. Гиппенрейтер Ю.Б. «Общаться с ребенком. Как?» - М.,2001
9. Сатир В. «Как строить себя и свою семью» - М.,1992
10. Родничок. Книга для чтения детям 4-5 лет. – М.,1993
11. Михалков С. Сказки, пьесы, стихи. В 3-х книгах. – СПб.,1994
Ата-аналара арналан дебиеттер:
1. Гиппенрейтер Ю.Б. «Общаться с ребенком. Как?» - М.,2001
2. Сатир В. «Как строить себя и свою семью» - М.,1992
3. Родничок. Книга для чтения детям 4-5 лет. – М.,1993
4. Михалков С. Сказки, пьесы, стихи. В 3-х книгах. – СПб.,1994