Жаанды тесіздік

лемдік жйе аясында лттар арасында жне лт шеберіндегі жеке адамдарды арасындаы тесіздік. леуметтік жйелерді арасындаы тесіздікті лшеу Gini коэффициенті арылы, ал лтаралы коэффициент басым айшылы (GDP) арылы аныталады. Бан дейінгі тесіздікті лшемі р елді аумаында бліс тесіздігін ескермей, елдерді орта табысын есепке алумен шектеліп келген еді. азіргі кезде аламды ділетсіздікті бл екі ыры сас баытта дамуда, лттар арасындаы алшаты жеке адамдар арасындаы алшатыа да таралуда.

Сонымен атар жаанды тесіздік аламды тепетедікті де бзылуы болып табылады. Бл з кезегінде аламды ділеттілік мселесін ктереді, йткені аламды тесіздік біреулерге пайда монополиясын, ал екінші біреулерге ауыртпалы келіп отыр. Соы жадайда, келісуге болмайтын кптеген кедей адамдарды шектен шыан кйзелісі, кедейлік, тапшылы жне бай азшылыты асып-шалып мір сруі. Осылайша, байлар баю стінде, ал кедей халыты саны кн санап артуда. Бл Солтстік пен Отстік арасындаы алшатыты айдан аны етеді; немесе лемдік жйе шблікті аламды болып жіктелуде: жрегі, жартылай-шет жне шет айма; немесе бай жне кедей елдер деп блу.

Мндай аламды тесіздікті:

Tранслтты экономикалы ыпалдасты жне жаандану нтижесі ретінде лтты бытыраылы;

Kапиталдарды еркін нарыы, сауда мен инвестиияларды либералдануы, мемлекеттік реттеуді болмауы;

Xалы саныны артуы;

Oтарлау жне оны тесіздік мрасы;

Hеоколониализм жне оан сйкес езіп-жаншу;

кіметтік шешімдер;

Жаа технологиялы жетістіктерді жасыру;

ділетті блісті болмауы;

Сауатсызды;

Табии апаттар сияты кптеген факторлар арылы тсіндіреді.

Тойып таматанбау, ашаршылы, ткір тапшылы, табыс клеміндегі алшаты, айыршылы, ЖИТС, сауатсыздыты жаымсыз салдарын біліммен, демократиямен, "жасыл ткеріспен", кіметтік шаралармен, гендерлік сезімталдыпен, технологиялы алмасулармен, даму масатындаы лкен кмектермен, діл еркін сауда жне халыаралы экономикалы саясатпен, арыздарды ысарту мен кешіру, лкен адамгершілікпен жеуге болады.

Жаандануа арсы озалыс[

Жаандану саясатына транслтты корпорациялар жне жетекші державалар бірлестіктерімен жргізілетін жаа лемдік тртіп орнатуа тбегейлі, зілді-кесілді арсы наразылыты жаа трі. Жалпыа орта маркетизация тжырымымен неолиберализмді жаандануа арсылар зіні басты идеялы-саяси дшпаны деп санайды. Жаандануа арсыларды пікірінше, нарыты диктатты неолибералды саясаты, ндірісті кптеген лтты салаларын лдырауа келеді, лтты ксіптер мен олнерді жояды, лтты ауылшар-уашылы мдениетін кйретеді, елдерді азы-тліктік егемендігіне зиян келтіреді. Жаандану жне неолиберализм азіргі капитализм идеологиясыны тыыз байланысты тжырымдары ретінде аралады.Жаандануа арсыларды идеологтары - П.Бурдье, С.Джордж, Н.Клейн, Д.Бэкон, В.Шива, К.Ллойд, К.Харман, Л.Ларуш, Т.Кларк жне т.б. озалысты идеялы жне саяси негізін дамытуда анархизм мен анархиялы-синдикализм кілдері - Н. Хомский, Ж. Бове крнекті рл атаруда. Жаандануа арсы озалыс студенттік, ксіподаты, ы ораушылы, экологиялы, фермерлік одатар, ттынушылар ын орау оамы, алымдар ауымдастытары жне т.б. ртрлі оамды йымдарды біріктіреді. Онда апаратты-йлестіруші орталытарды ке желісі жмыс жасайды, олар з ызметін аламтор арылы жзеге асырады. Оларды ішінде: