Дозиметрлік ралдар.

Дозиметриялы аспабы – радиация дрежесінанытауа арналан. Ол азы-тлік су, жем-шп т.б. трлі заттарды заымдануын, сондай-а адамдарды радиация сулелерін анытайды.

Радиациялы жне химиялы барлау аспаптары трлі объектілерді заымдану дрежесі мен радиация дегейін табуа, сондай-а слелендіру млшерін лшеуге арналан. Оларды кбінде радиоактивті суле шыаруды табу жне лшеуде ионизациялы дісті пайдаланады.

Бл діс радиоактивті суле шыару асиеттеріні бірін пайдалануа негізделген – оларды здері таратылатын ортаны ионизациялау абілетін, яни, нейтралды молекула немесе атомдарды буа ыдыратуды крсетеді. Егер газды тйы клемін алып, оан электр кернеуін осса, онда сулелендіру кезінде пайда болан электрон мен иондар реттелген имыла келеді: біріншілері - анода, екіншілері – катода жылжиды. Осыны нтижесінде электродтар аралыында ионизацияланан ток пайда болады, оны клемдегі радиоактивті сулелену млшеріні уатына тура пропорционалды болады. Ионизацияланан ток кші бойынша радиоактивті сулелену арындыын анытау керек.

Сулеленуді дозиметриялы баылау шін ИД-1 млшеріні жалпы скери лшеуіші, ИД-11 млшеріні дербес лшеуіші, ДП-22 толымынан алынан лшеуіштер мен ДП-70МП млшеріні дербес химиялы лшеуіштері пайдаланылады.

ИД – 1 млшері лшеуіштерді толымы жеке рамны рыса абілеттілігін баалау масатында алан аралас гамма нейтронды сулеленумен жтылан гамма млшерін лшеуге арналан.

ИД-1 дозасын лшеуіш толымы: 1-ИД-1 дозасын лшеуіш, 2-заряд рылысына арналан я, 3-ты, 4-окуляр, 5-стаыш, 6-орауыш, 7-ЗД 6-ны зарядты рылысы, 8-зарядты-контактілі я, 9-зарядты рылысыны ттасы, 10-бру айнасы.

Аспап толымына 10 ИД-1 млшері лшеуіштер мен ЗД-6 зарядты рылысы кіреді. ИД-1 млшері лшеуіші 100рад/секундке дейінгі млшер уаты кезінде 20-дан 500 радиуса дейінгі диапазондаы аралас гамма нейтронды сулеленуді жтылан млшерін лшейді. лшенетін млшер есебі лшеуішті ішінде орналасан шкала бойынша жргізіледі.

ИД-1дозасын лшеуіш толымымен жмыс істеу тртібі:

- ЗД-6 ттасын стап трып, ИД-1 айналдыра, ттадаы ш ырлы зат кмегімен бітеуішті брап алу керек;

- ЗД-6 ттасын «Тсіру» тілі баытымен тірелгенше брау керек;

- ИД-1-ді ЗД-6-ны зарядті-контактілі ясына кигізіп, окулярмен баылай отырып, айна брылуы арылы шкаланы максимальді жарытандырылуына жету ажет;

- лшеуішті басып, окулярмен баылай отырып ИД-1шкаласында жіп бейнесі «0» белгісіне ойыланша ттаны «Заряд» тілі баытымен брау керек;

- лшеуішті ядан шыарып, оны жарыа баыттай отырып жіп орнын тексеру керек; тік жадайда жіп бейнесі «0» белгіде болуы керек;

- ИД-1 бітеуішін брау керек.

Баса лшеуіштер ттаны бір шеткі жадайынан келесіге дейін 10 - 15 толы зарядталмаан немесе 3 - 4 толы зарядталан лшеуіштерді ттаны бастапы жадайына айтармай заряд беру арылы «Заряд» тілі баытымен ттаны бра отырып зарядталады. Заряд аланнан кейін ИД-1 –ді соы лшеуішін алып, ттаны «Тсіру» тілі баытымен тірелгенше брау керек.

ИД-1 ионизациялайтын сулелену рекеті аймаында жмыс істеу уаытында киім алтасында болады.

ИД-1 крсеткіштерін есептеу кезінде, гамма-нейтрон сулелену млшерін шкаладаы жіп бейнесі арылы анытайды. ИД-1 крсеткішіне жіп бгілу серін болдырмау шін, есепті жіп бейнесіні тік жадайы кезінде жргізу ажет.

ДП – 22В млшері лшеуішіні толымы.

ДП – 22В млшері лшеуішіні толымы гамма сулеленуді жеке дозаларын лшеуге арналан.

ДП – 22В млшері лшеуішіні толымы тура крсететін елу ДКП - 50А млшері шеуішінен жне ЗД-5 зарядтау ондырысынан трады.

рбір дозиметр алюминий ймасынан автоалам трінде жасалан.

Аспапты жмыса дайындау: орек кзін жне млшер зарядын тока осу.

орек кзін тока осу кезінде:

- потонциометр ттасын тірелгенше сола арай бру керек;

- орек блігіне 1,6-ПМЦ-У-8 (145У) екі элементін орналастырып, оларды табаа сйкес тока осу керек;

- орек блігін апапен жауып, бранда арылы бекіту керек.

ДКП-50А доза лшеуішіні жарма крінісі:

1-окуляр; 2-шкала; 3-корпус; 4-платиналанан жылжымалы жіп; 5-ішкі электрод; 6-конденсатор; 7-ораныш оправа; 8-йнек; 9-ионизацияланан камера; 10-объектив; 11-стаыш; 12-стігі тыын.

ДКП - 50А млшер шеуішті жмыса дайындау:

- млшер лшеуіштен ораныш оправаны (7) жне зарядты рылыны «Заряд» ясынан ораныш апаты (6) брап шыару керек;

- потенциометр ттасын (4) шегіне жеткенше сола брау керек;

- млшер лшеуішті «Заряд» ясына (5) енгізіп, тірелгенше басу керек, бл кезде кмескі жары пен жоары кернеу беріледі;

- окулярмен (1) баылай отырып, ттаны (4) айналдыру арылы млшер лшеуіш шкаладаы (2) жіп бейнесін нлдік блікке ою керек;

- млшер лшеуішті ядан шыарып, жарыта жіп жадайын тексеру керек – жіпті тік жадайында оны бейнесі шкаладаы нлдік блікте болады; млшер лшеуішті ораныш оправасы мен ораныш апаты «Заряд» ясына брап бекіту керек.

 

15-сурет. Аспапты жалпы крінісі.