азастанда Биофизикалы зерттеулер

Биофизиканы даму тарихы

Биофизика(биологиялы физика) — тірі организмдерде жретін физикалы жне физикалы-химиялы процестерді, сондай-а, биологиялы жйелерді ультрарылымын зерттейтін ылым. Олай болса, биофизиканы зерттейтін обьектісі биологиялы материалдар, яни тірі организмдер. Сондытан физиканы лі табиат шін ашылан задарын згеріссіз тірі организмге олдануа болмайды . Оны себебі тірі организм –биологиялы жйе, немі динамикалы озалыста болады жне гетерогендік ртекті жйе болып саналады. Атап айтанда, биологиялы жйе зін-зі басаратын боландытан, бан тн асиеттер лі табиатта кездеспейді

Физика, химия, математика ылымдарыны идеясы, теориялы негіздері мен биологиялы дістерді штасуы Биофизиканы дамуына зор ммкіндік туызды.
азіргі кезде биофизиканы модельді курылымдары тере згеріске ушырап, бірнеше гылымдардыц идеяларымен делген. Мысалы, ядролык магниттік резонанс, электрондык парамагниттік резонанс, ртрлі оптикалык жне электрлік дістер, лазерлік спектроскопия, микроэлектродты техника, радиобелсенді изотоп дістері жне т.б.

Италия алымы Л.Гальвани 1791 жылы тжірибе жзінде кез келген жануарлар лпасында электр тогы пайда болатынын длелдеді. Ол бааны жйке-ет препаратыны жйкесі мен блшы еттерін екі трлі металдар арылы тізбектеп жаластыранда блшы етті жиырылатынын ааран. Осы былысты себебін лпаларда туындайтын электр тоыны серімен тсіндіріп, 1791 жылы Гальвани «Ет рекеті кезіндегі электрлік кш жайлы трактат» деген ебегін жариялаан. Гальваниді бл тжірибесі оны отандасы физик А. Вольта трысынан пікірталас туызады. Вольта бл былысты себебін асиеті ртрлі екі металдан (темір мен мыстан) ралан тізбекте траты токты пайда болуымен тсіндірді. Оны пікірінше бл тжірибеде препарат тек ткізгіш — электролит ызметін атаран. Бл пікірсайыста физик жеіп шыан.

 

• Биофизика жеке ылым ретінде 19 асырда алыптасты,Белгілі физиолог Сеченов тыныс алу динамикасын зерттей отырып,биологиялы ерітінділердегі газдарды еру задылытарын анытады. Тітіркенгішті тітіркендіргішті серіне электрлік жне биохимиялы асиеттерін згертіп, ызметін кшейтіп жауап беруін озу деп, озуды бседеуін немесе тотауын тежелу деп атайды. Орталы тежелу быысын 1862 жылы орыс алымы И.М.Сеченов ашты

• К. А. Тимирязев з жмыстарында уат сатау заын фотосинтез процесін тсіну шін олданып, кн — уат айнары, жысыл сімдік — суле уатын жинатаушы, ал гетеротрофты организмдер — осы жинаталан уатты ттынушы. Сйтіп бларды араларында здіксіз байланыс бар екендігін длелдеді. К.А.Тимирязев жеке сулелерде жасыл сімдікті С02 -ні ртрлі екпінділікпен ыдыратуы бл сулелерді жарыты жадайына емес, уат байлыына байланысты екендігін крсетті.Оны зерттеулері фотобиофизика негізін алады

азастанда Биофизикалы зерттеулер

* Биофизика молекулалы биология, биохимия ылымдарымен тыыз байланысты. Биофизиканы негізгі салалары радиобиология, биомеханика, биоэнергетика, фотобиология, биолюминесценция, т.б. азастанда Биофизикалы зерттеулер XX асырды 60-жылдарында басталды. азір Биофизикамен Онкологиялы жне радиологиялы ылыми-зерттеулер институты, Ботаника жне фитоинтродукция институты, “Биоген” жабы акционды оамы, аза мемлекеттік лтты университеті, Алматы мемлекеттік медицина университеті шылданады.

* азастанда, сіресе, радиологиялы зерттеулер жасы дамыан (С. Балманов, С.Рыслова, А.Сейсебаев). аза мемлекеттік лтты университетінде лазер технологиясын ауыл шаруашылыында пайдаланып, ауыл шаруашылы даылдарды тымын, егістіктерді, суды гелий-неон лазеріні сулесімен деу арылы астыты німін, сімдікті р трлі кеселге тзімділігін арттыруа болатындыы длелденді (В.М. Инюшин, .рісбаев, С. Треханов, т.б.). Суды лазермен активтендіру арылы ндірістік ластанан судаы ауыр металдарды (орасын, сынап, кадмий, никель, т.б.) млшерін жне органикалы зиянды заттарды азайтуа болатындыы аныталды (Инюшин, рісбаев, т.б.)

Ауыл шаруашылы даылдарыны биоэлектрлік активтілігі оларды физиологиялы асиеттерімен (Ф. Полымбетова), ал жйке жасушасыны биоэлектрлік активтілігі жылу реттелу процестерімен (С. Тілеулин) байланыстылыы зерттелді. Клетка мембранасыны ткізгіштік асиеті жне оны механизмі (О. В. Есырев), ауыл шаруашылы даылдарыны фотосинтезі зерттелді (В. П. Беденко). Жн талшыыны суін реттейтін биологиялы механизмдер ашылды (Э.Б. Всеволодов). Гендік апаратты ядродан цитоплазмаа тасымалдайтын молекулаларды бір жерден екінші жерге ауыстырылуын амтамасыз ететін биополимерлерде байалатын біратар физикалы-химиялы процестер молекулалы биология мселелерімен байланыстыра зерттелді