Тергеу бастыы, тергеуші асиеті

 

ы орау органдарыны ксибі ызметі - мемлекеттік ызмет. Мемлекет бл органдарды алдына белгілі масаттармен міндеттер ояды, олар азаматтар мен млікті ылмысты олсушылытан орауа басару тртібіне арсы ылмыстарды ескертуге баытталан. Мемлекеттік ы орау органдарын айта дайындайтын жне жетілдіретін арнайы жйелерді жасайды. Бл талаптар ы орауды букіл жуйесіне жне оны р ызметкеріне ойылады.

ылмысты процесс – бл ылмысты іс-жргізу ыыны белгіленген ретпен сйкес ылмысты істер озалысыны здік ндірісі, бір сатыдан екінші сатыа туі. ылмысты процесс шегінде алдын- ала тергеу маызды жне крнекті рл атарады. Алдын- ала тергеу бл- белгілі бір мрата баыттатлан процесс, оны масатты тергеуші осы шата анытаан іздері бойынша тіп кеткен мн жайларды алпына келтіру болып табылады. Тергеуші ызметіндегі психологиялы рылымны негізгі анытаушы рам блігі оны р трлі фаюілерді жинап, зерттеудегі тану белсенділігі болып табылады. Тек алдын - ала тергеуде ана тіп кеткен мн-жайларыны модельдерін растыру процесі ндіреді.

Фактілерді жинау процесін бастай отырып кп жадайда тергеуші осы мліметтерді жинауды соы нтижелерін білмей, ткен мн- жайларды толы ойша моделін растыра алмайды . Таным ызметіні бл ерекшелігі алынан апаратты жинаанда, тадаанда баалаанда зор иыншылытара жне р трлі болжамдарды кп млшерде шыарып тексеру ажеттілігіне кеп сотырады.

Тергеушні ызметінде бар апаратты тсініп дрыс тадауа жадай жасайтын криминачистикалы білімі мен тжірибесі маызды рольге ие болады. Мндай білімдер мен тжірибе иялды активизациясы шін ажетті мн - жайлар болып табылады.

ткен шаты мн - жайларын тану осы шаыты фактілеріне негізделеді, осымен байланысты ой модельдерін, фактілерін зара бай.чаныстарын растыру ажеттілігі туады. Тануа танылатын факгілермен болмыстарды тексерілуі мен баалануы бойынша пракгакаш жаы кіреді. Бл ызметті барысында тану жмысыны аныталан объектілерімен тжірибе жасау ке трде олданылады.

Алдын-ала тергеуде тану процесі тскен апаратты тртіпсіздігімен ерекшеленеді. Апаратты тсуі тану процесін жзеге асыратын тламен толы реттеліп, ынташна туелді бола бермейді. Апаратты клемі, оны тсу жылдамдыьшен уаыты кп жадайда таным жзеге асырылуыны барысындаы мн жайлардан туелді болады. Сондытан алдын- ала тергеу барысындаы тану немі азара тімділікте болатын ой жне тжірибелік рекеггерден тратьш даму процесі ретінде келеді. Тану ызметті бір- а ойлау процесіне ана тіреліп оймайды. Трлі салалардага білім алу тжірибемен тура немесе асаана байланысан сезімді жне рационалды мезеттер ара-атынасы сияты теді.

Тергеу рекеттері: жауап алу, тжірибе тінту, тану, тексеру жне таы баса мазмны ртрлі рекеттер. р тергеу рекетті орындау, тергеу тжірибесімен жне криминалистика ылымымен жетілдірген кптеген трлі дістерді олданумен байланысты болады. Бір тапсырма трлі- трлі дісгер мен тсілдермен шешіле алады, бір мн - жай трлі жолдармен анытала алады. Маманды тергеушіден тек интелектуалды ызметті жоары формаларын ана талап ете оймай сонымен атар техникалы жне маникулятивті рекеттер мен дадыларын талап етеді, мысалы: іс тігу, компьютермен мтін басу, трылыты жерді топографиялы жоспарын ру, фотоа тсіре алу.

Бгде тлалардан немесе макротоптар жаынан келетін арсылыты жоя білу тергеушші мамандыына сай. Тергеуші іс бойынша аиатты іздестіру барысында істі ате орытындысына ызыушылы білдерген тлалар жаынан пассивті немесе белсенді арсылысына жиі тап болады.

Тла жаынан араанда тергеу тактикасы з алдына тергеуші мен іске атысатын адамдарды мінез- лытары, интелекгі, саналы принциптеріні кресі сияты болып келеді. Тергеу тактикасыны баса психолопіялы аспектісі тергеу саласындаы тлалармен тергеушіні психологиялы контактісі орначастыру мселесі болып табылады. Ебек жекешілігі тергеуге сай келеді. Іс бойынша негізгі ызметкері бола отырып, тергеуші тергеу барысында зіні ызмет аясына сай жмысыны кбісін зі жалыз орындайды. оамды ебекті йымдастыруа араанда, зіні жеке жмысын йымдастыру нерлым арапайым жмыс болып табылады. Терегеуші жмысыны жекелігі тергеушіні процессуаоды здік жмысымен бекітеледі.

Тергеу жргізуді азгеше асиеті тергеу асиетін сатау ажетгілігі болып табылады. Тергеу міндетгі трде адамдарды жеке міпрлеріне, жаня арым- атынастарына араласумен байланысты болады. Мндай мліметтерді жариялау лкен зиян келтіріп, адаидарды жеке апатына кеп сотыра алады. ылмыс жасау мен жасыруды кейбір у дістерін жариялау лкен зиян кеп сотыруы ммкін. ылмыскерлерді ылмыс жасау мен жасыруды жаа тсілдерін ойлап, з білімдерімен тжірибесін жетілдіруді кптеген жадайлары белгілі болады. Біра мселе тек пияны сатау білуде ана емес. ызметтін пияларды беріп оймай асыратын талаптарын сатау ажет. сіресе тергеуші кез келген істі материалдарын ааз бетіне тсірген кезде ерекше сатыты сатау ажет. Газеттердегі ылмыстарды зерттеу. Мынаны крсетеді: кптеген ылмысты істер жніндегі басылымдар сотты хроника, сенсациялы хабарламалар мен оиачар мінез лына ие. Осыан орай тергеушінін зіні жеке принциптері болуы міндет. Принциптер жйесі арастырылатын ызметті негізгі асиеттерін жан- жаты жне толы ашуа, р принцинті леуметтік алыптасуы мен ндылыын зара байланысы мен жалпы баыттылыын анытауа ммкіндік береді.

Бл жйеге келесі басты принциптер кіреді:

1) Задылы;

2) Жариялылы;

3) Шыан жеріне леуметтік немесе мліктік амтамасыз етілгеніне, лты мен нсілене арамастан бкіл азаматтарды за ачдындаы тендігі;

4) Тергеуді лтш тілі;

5) Жеке тланы, трын жайды, жеке мірді, хат алмасу, телефонды сйлесулермен телеграфты хабарламалар пиясыны ол стылмаушылыы;

6) Істі мн- жайларын жан- жаты, толы жне объективті зерттеу. Алдын - ала тергеу атыслтыларыны ытарымен зады мдделерін амтамасыз ету.