Астрофизикада зерттелетін электромагниттік сулелену
Радиотелескоптар
Аспан денелерінен келетін радиотолындарды арнаулы рал-радиотелескоп абылдайды. Радиотелескопты антенна, сезгіштігі жоары радиоабылдаыш (радиометр) райды. Жер бетіне жететін радиосулеленуді уаты те аз брландыынан оны лшеуге арнаулы лшем бірлігі енгізілген. Бл лшем бірлігі космикалы радиосулеленуді бірінші ашан АШ-ты инженері И.Янскийді атымен янский (Ян) деп атаан.
Антенналарды конструкциялары ртрлі болады. Мм жне см-лік диапазондаы толындарды абылдау шін формалары айналу параболоид трізді диаметрі 10 метрдей ттас металдан жасалан айналар олданылады. Ал дециметрлік, метрлік диапазондаы толындарды формасы параболоид трізді бетінде металдан жасалан торы бар каркастар жасы абылдайды. Осындай антенналарды диаметрі 100 метрге дейін жетеді.
озалмайтын радиотелескопта айнаны брылуын абылдаышты брылуымен алмастырады. лемдегі осындай е лкен радиотелескопты антеннасыны диаметрі 300 м. шкен жанар тауды кратерін параболоид тріздес бетондап металлмен бетін жапан. Бл радиотелескоп Пуэрто-Рикодаы Аресибо обсерваториясында орналасан.
те лкен радиотелескоптар кптеген айналардан трады. Айналар абылданан сулеленуді бір абылдаыша жеткізеді. Соны біреуі РАТАН – 600 диаметрі 600 м саина тріздес 900 жазы айналардан рылан жне параболоидты сегменті болатын Ресейді радиотелескопы.
рбір антенна баытталу брышымен сипатталады. Ол брыш радиотелескопты ажырату абілеттілігін анытайды. Радиотолындар кзіні орналасуы антеннаны электр осіне дл келген жадайында антенна абылдайтын уат максимал болады. Ал электрлік ості баыты параболалы антеннаны бас оптикалы сімен баыттас болады.
Радиотолын кзіні баытыны электрлік сінен 
брыша алыстауына байланысты телескопты абылдайтын уаты кемиді. Сйтіп брышты 
мнінде абылданатын уатты шамасыда 2 есе кемиді. Осы шартты анааттандыратын 
брышын антеннаны баытталу брышы деп атаймыз (5-сурет).
|
абылдайтын уатты згерісін
брыша туелділігін крсететін
диаграмманы баыттау диаграммасы деп атайды. Радиотелескопты ажырату
абілеттілігі жарты уата сйкес болатын баыттау брышына те болады.
мндаы 
-радиотолынны толын зындыы, Д-антеннаны диаметрі, -ажырату абілеттілігі.