Трт фирма бар. Оларды райсысыны бастапы капиталы 10 млн дол. рады.

Оама экономикалы ылым не шін ажет? Неге техникалы ылым жеткіліксіз екенін тсіндірііз.

оамды атынастар жйесіндегі экономикаа ерекше орын беріледі, себебі ол саяси, ыты, рухани жне баса да оамды , мір саласыны мазмнын анытайды. Экономикалы саясат экономиканы шоырланан маынасын білдіреді. Генетикалы кзарас трысынан аланда, саясат экономикадан рбиді деген сз. Саяси кзарастар, мекемелер мен атынастар екінші реттегі байланыстар болып табылады, себебі олар экономикалы атынастардан туындайдан, олармен аныталады, солара ызмет жасайды. з кезегінде саясат рдайым оамды дамуда ерекше роль атарады. Экономикалы задарды дамуын адамзат оамы саясатты олдану арылы жзеге асырады.

Карл Маркс классикалы экономиканы орытындылаушыларыны бірі.

К.Марксты ашан басты жаалытары: оамды-экономикалы формация, капитализмны даму задылытары,социализмні жаа жйе ретінде пайда болуы,дайы ,ндіріс пен экономикалы дадарыстар теориясы,тауара сіген ебекті екі табиаттылыы, осымша н туралы ілімдерді алыптастырды,абсолюттік рентаны , жалдамалы ебекті мнін ашты.

К. Марксты басты ебегі-«Капитал» деген атпен белгілі,осы ебек лемдегі лы экономистер атарына осты. Тарих К. Марксты капитализм кезеіндегі пролетариатты абсолютті кедейленуі туралы орытындысын оам толы малдамады, капитализмді таза анаушы оам деген пікір де ателеу крінді.лемдік экономикалы ылым марксизмді атты сынай отырып,осы ілім экономикалы теорияны дамытудаы ерекше дуір болатындыын мойындады.

Карл Марксты: «Экономикалы формаларды талдаан кезде не микроскопиялы, не химиялы реактивтерді олдануа болмайды.

К. Маркс айтан болатын: «... экономикалы формалара анализ беруге микроскопты да, не химиялы реактивті де пайдалануа болмайды.Бл екеуіні орнына абстракцияны кші жруге тиіс».Кбінесе былысты мнін тсінуде, сол кездегі кездейсо, осарланан кейбір жадайлар кедергі жасайды. Сондытан да басты нрсені шешіп алу шін – мселені мнін толы, оны тере орытындылау , кедергі жасайтын, екінші дрежедегі былыстардан дерексіздендіру ажет.

Экономикалы оыалар мен процестерді зерттеу кезінде олданылатын себеп-салдарлы жне функционалды тсілдерді айырмашылыы неде?

Экономикалы процестерді танып- білу дістеріні жаратылыстану ылымындаы зерттеу дісінен айырмасы бар. Біра барлы жадайда да зерттеу мен білім беруде диалектикалы тсілді олданады. Шын мнісіндегі алым адам барлы процестерді даму стінде ойлап арайды, яни диалектикалы трыдан арайды деген сз. Олай болса ылыми тану процестер мен былыстарды мніне, оларды арасындаы байланысты, дамуды себебін жне озаушы кшін зерттеуге тиіс. ылыми тануды нысаналары мен дістері кп.

Экономикалы теория тарих, ы, философия сияты оамды ылымдармен, сонымен атар бухгалтерлік есеп, аржы, стстистика сияты олданбалы экономикалы ылымдармен алай байланысады.

Экономикалы теория тарих,ы,философия,математика сиякты огамды ылымдармен,сонымен атар бухгалтерлік есеп,аржы,статискалы сияты олданбалы экономикалы ылымдармен байланысты.

Экономикалы теория баса ылымдар сияты танымны р трлі формаларын олданады. Оларды барлыы шаруашылы мірді зерттеу дістерінен тратын ылыми методологияны райды. Ол дістер жалпы ылыми жне жеке болып блінеді.

Жалпы ылыми дістер – бл кне грек философтары негізін салан жне кейінгі буын алымдары дамытан диалектикалы материалистік аидалар. Олар бір-біріне туелді, айшылыты трде дамытып, дайы озалыста болады.

Бл процестерді зерттеу барысында тарихи жне логикалы тсілдер олданылады.

Тарихи діс былыстарды пайда болып, дамып жне біріні орнын бірі басанын тізбекті талдауа жадай жасайды.

Логикалы (теориялы) тсіл тарихи былыстарды тарихи длме-дл даму жолы емес. Ол зерттеліп отыран былысты мнін ыну мен асбтракциялауды, яни оларды болмысы мен асиеттерін жорамал трде таза зерттеуді кздейді. Осыны негізінде бл былыс жайында ылыми тсінік пайда болады, яни логикалы тсінік немесе тауар, баа, аша, акция, бсеке т.б.сияты экономикалы категориялар алыптасады. Зерттеуді осындай дісін ылыми абстракция деп атайды.

ылыми-техникалы жекелеген дістерге: байау, синтездеу мен анализді кмегімен алынан материалды деу, индукция мен дедукция, задар мен категориялар жйесін ру, оларды тексеру, тжірибе-сынатар жргізу, модельдер растыру, оларды математикалы формализациясы жне т.б. жатады.

Математикалы модельдер индивидиумды крсетеді. Альферд Маршаллды крсетуінше «Экономикалы ылым жеке жне оамды ызметті сол блігін, негізінен, материалды игілікті жасалуын жне пайдалануын зерттейді».

Рейман Барр «Экономикалы ылым – бл сирек ресурстарды басаруды, адамдарды тртіптік формаларын жне оны пайдалануды сансыз кп шектелмеген ттыну амтамасыз ететіндігін зерделейтін ылым» деп жазды.

Экономикалы ылым – бл білімні жиыны, оамда стемдік ратын шаруашылы идеологиясыны рамдас базасы жне экономикалы ойларды алыптастырушы.

Экономикалы жадайлар мен процестерді графикалы тура жне кері, сызыты жне сызыты емес туелділіктерді сипаттаыз.

Стохастикалы бадарламалау модельдері сызыты жне сызыты емес болып кездеседі. Кбінесе сызыты бадарламалау есептеріні модельдеріне сйкестендіріліп рылатын сызыты модельдер кездеседі.

Сызыты модельдерде масатты функциядаы белгісіздерді коэффициенттері , шектеулердегі матрица коэффициенттері А жне шектеулерді бос мшелері кездейсо шамалар болуы ммкін. Мндай жадайда кездейсо шамаларды лестірілуі беріледі (туекел жадайы) немесе белгісіз болады (аныталмаан).

Есептерді стохастикалы жолмен шыару оптималды жоспарды бір мнді анытамайды, ал кп вариантты кез келгені ытималдылыына байланысты оптималды болуы ммкін.

Математикалы бадарламалау есептеріні кез келгенінде айнымалылара ойылан шектеулерге сйкес масатты функцияны экстремумын табу ажет. Осыан дейін масатты функция мен шектеулері сызыты болып келген есептер арастырылды. Ал наты есептерде сызыты емес туелділіктер кптеп кездесетіндіктен сызыты емес бадарламалау теориясыны жасалу ажеттігі туды. азіргі кезде сызыты емес бадарламалау есептері жылдам дамып келеді.

Математикалы бадарламалау есептеріні масатты функциясы мен шектеулері сызыты емес болса, онда ондай есептер сызыты емес бадарламалау есептері деп аталады.

А. Смит зіні «Халытар байлыы» деген кітабында: «Неге адам шін те маызды су арзан, ал мірлік ажеттіліктерді анааттандыру шін пайдасы тмен алмаз тасы соншалыты ымбат трады?» деген сра ойан.

Адам Смит озні Халытар байлыы деген кітабында «Неге адам шін те маызды су арзан. Ал мірлік ажеттіліктерді анааттандыру шін пайдасы томен алмаз тасы соншама ымбат турады?»деген болатын. азіргі кезде алмаз тасы аса унды, баалы, лемдік нарытаы ен ымбат асыл тас болып табылады. Ол те ертеден бері бааланып келе жаткан кунды тас. Неге су арзанда алмаз тасы ымбат?Себебі алмаз тасы ол казіргі кезде тек Африка мемлекетінде кп млшерде кездеседиде алан ірде те аз , жне ол мелаллургияда жне лазерлік ндірісте ,зергерлік бйымдар жасауда пайдалынады. Ал су оры азіргі кезде кп, жне алу жолы оай сондытанда ол арзан болып табылады.

Минималды жалаы туралы за жргізу, прогрессивті салы салуды жргізу, салы тлеуден босатылан жаа жол рылысы сияты мселелерді амтитын мемлекеттік саясат экономиканы андай сратарын шешуде лкен рл атарады.

Жалаы тсінігі. Жалаы – бл ебек шарты бойынша наты ебек функциясын атару шін жмыс шін тленетін, тараптарды келісімімен белгіленетін, алайда, задарда белгіленген шектен кем болмауы тиіс ай сайыны аы , тлем. азакстан Республикасыны задарында ебек шін андай да бір кемсі тусіз же зада белгіленгеннен тмен емес аы тлеу аидасы белгіленген. Р конституциясы же Р ебек задары бірдей ебек шін, яни , бірдей затытаы, крделіліктегі ебек шін жыныс, нсіл, жас, лт же т.б. белгілері шін кемсітусіз бірдей аы тлеуді кепілдейді.

Жмысшыны айлы жалаысыны млшеріжмысшыны біліктілігіне, жмысты иындыы, саны мен сапасына, сонымен атар ебек шартына байланысты дифференциялы трде бекітіледі.

Жмыс уаытыны нормасын наты кезеде атаран жне ебек нормасын (ебек міндеттемелері) толы орындаан жмысшыны айлы жалаысыны млшері азастан Республикасыны заымен бекітілген минималды айлы жалаы млшерінен кем болмауы тиіс.

Жалаыны минималды млшерін бекіту:

1. келесі аржы жылына сйкес азастан Республикасыны республикалы бюджет туралы жыл сайыны заында бекітілген айлы жалаыны тмен млшері кн кріс азыынан тмен болмауы тиіс жне оан стеме тлем, осымша аы жне леуметтік тлемдер, сыйаылар мен баса да ынталандырушы тлемдер кірмейді жне атарылан уаыта пропорциалы трде тленеді.

2. жалаыны минималды стандарты сйкес жыла арналан азастан Республикасыны республикалы бюджет туралы заында бекітілген айлы жалаыны е тменгі лшемі есебінен жне азастан Республикасыны кіметімен бекітілген салалы келісімдермен аныталатын ктеруші салалы коэффициентінен аныталады.

3. зіні ызметтік міндеттерін (ебек нормасын) атарушы жмысшыны саатты жалаысыны е тменгі млшері сйкес кнтізбелік кнге арналан жмыс уаытыны балансына сай орташа айлы жмыс сааттарына блінген е тменгі айлы жалаы млшерінен кем болмауы тиіс.

4. ебек, жымды келісім-шарт жне (немесе) жмыс берушіні актісі шарттарында арастырылан айлы жалаыны е тменгі млшері немесе бірінші разрядтаы жмысшыны айлы тарифтік салымыны млшері сйкес жыла арналан азастан Республикасыны республикалы бюджет туралы заында бекітілген айлы жалаыны е тменгі лшемі есебінен тмен болмауы тиіс, ал ауыр жмыстарда, ауіпті (аса ауіпті), ауіпті ебек жадайындаы жмысшылара ебек аыны е тменгі стандартынан тмен болмауы тиіс.

Меншік ыы материалды объектілерге (ресурстар, ндылытар) ана жреді ме, лде электромагниттік толындар, ауа, ауа кеістігі сияты наты затты емес факторлара да жреді ме

Меншік — бл жеке адамны зата байланысты арым атынасы. Сондай-а меншік за бойынша оралды Бізді елімізде меншікті задастырылан екі трі бар: жеке меншік жне мемлекеттік меншік. азастан республикасыны Конституциясына сйкес олар бірдей мойындалады жне оралады. Жеке меншік—бл азаматтарді жне мемлекеттік емес зады тлалар мен оларды бірлестіктеріні меншігі, ал мемлекетті иелігіндегі мліктер мемлекеттік меншік болып есептеледі Бізді еліміздегі нарыты атынастар мемлекеттік меншікті р трлі формаларыны ажеттілігінтудырады. Сондытан да бізді елімізде мемлекеттік меншікті жеке меншікке айналдыру (приватизация) жргізіліп жатыр.

Кейбір жадайларда млік тек біреуді меншік ыында ана емес, бірнеше адама тиісті болуы ммкін. Бір немесе одан да кп бірнеше тланы меншігіндегі млік олара орта меншік ыымен тиесілі болады. Орта меншікті лестік жне бірлескен орта меншік деген трлері бар. Меншік иелеріні лестері белгілі болса, онда ол лестік орта меншік болады. Меншік ыына атысты лестері белгіленбеген болса, онда оларды лестері зара те. Бл — бірлескен орта меншік.

За трысынан меншікті «объективті» жне «субъективті» категория ретінде екі жаты арастырады.

Меншік ыыны пайда болу негіздерін бастапы жне туынды деп ажыратуа болады. Бастапы негізге брын ешкімні меншік ыында болмаан млік жатызылады, яни, жаа салынан й, олжа, араусыз жануарлар, т.б. Туынды негіз млікті бір тладан екінші тлаа туі негізінде пайда болатын меншік ыы, мысалы, келісім бойынша жасалуы ммкін сату — сатып алу, айырбастау, сыйлау.

азаты дет-рып заында бірінші болып жерді басып алу ыы болан, яни кімде-кім бірінші болып ыстаудан кшіп, жаа жерге орныып алса, жайылым мен суат соны меншігі болып саналан.

Бл ы табии суаттара ана атысты, ал жасанды суаттара, ытар мен тоандара меншік ыы осыларды жасаан адамдара байланысты аныталан.

Меншік ыыны тотатылуы з еркімен жне мжбрлі трде жзеге асырылады. Млікті з еркімен баса тлаа беру, сату, меншік ыынан бас тарту, млікті жою жне т.б. Мжбрлі трде меншік ыын тотату: тркілеу, реквизация, иесіз мдени немесе тарихи маызы бар мліктерді сатып алу жне т.б. негізде жргізіледі.

Иелену ыы дегеніміз — млікті іс жзінде иеленуді жзеге асыруды за жзінде амтамасыз ету. Мысалы, адам іссапармен жол жріп кетсе де, артында алан млікті толы иесі бола алады.

Пайдалану ыы дегетміз — мліктен оны пайдалы табии асиеттерін алуды, сондай-а одан пайда табуды за жзінде амтамасыз етілуі. Пайда — кіріс, сім, жеміс, тл алу, т.б. нысандарында болуы ммкін. Бір ескеретін жадай майдалану ыы иелену ыынан кейін пайда болады. Мселен, жеке меншік болып табылатын тракторды шаруашылыта пайдалану — иелену ыы, ал оны баса тла пайдалануа беру—пайдалану ыы болып табылады.

Аладаы йлерді 1-абатында тратын трындар терезелеріні алдын иісі, даусы, т.б. жаымсыз серлері шін машина траына айналдырана арсы болады. аладаы йлерді 1-абатында тратын трындар терезелеріні алдын иісі, даусы, т.б. жаымсыз серлері шін машина траына айналдырана арсы болады. Осыны нтижесінде автоклік иелері мен трындар арасында дау-жанжалды арым-атынас орнайды. Бл меншік атынасы мселесіне жатады ма жне бндай жадай алай шешілуі ммкін? Бл меншік атынасы мселесіне жатады. аладаы йлер Республикалы меншік болып табылады. Республикалы меншік дегеніміз Республика аморлыындаы мемлекеттік ксіпорындар. Бл мселені шешу шін аладаы йлерді трындары ала кімшілігіне барып арыз жазуы керек. Бл арызды абылдаан ала кімшілігі бл мселі арастыру барысында осындай шешім абылдайды: аладаы йден алыс емес жерге автоклік траын салып, халыты сол жерге клігін оюа рсат береді.

12. Тмендегі жадайлар меншік ыыны ай трлеріне сай келеді:

12.1. Иванов автоклік сатып алды жне онымен зіні саяжайына барады-

Жеке меншік.

12.2. фирма зіні ндірістік уатыны бір блігін жала берді – аралыс меншік

12.3. ксіпкер Садыков баса ксіпкерден екі шаын кесе сатып алды. Бір кесені ісін толыымен тотатты, ал екінші кесені згертті жне кеейтті- индивидуалды жеке меншік аралас меншік

12.5. азамат Ахметов зіні птерін балаларына мрагерлікке алдырды- Жеке меншік

Трт фирма бар. Оларды райсысыны бастапы капиталы 10 млн дол. рады.

Трт фирма бар. Оларды райсысыны бастапы капиталы 10 млн дол. рады. Жинатау нтижесінде ш жылдан кейін оларды капиталдарыны ны 15 млн доллара жетті жне олар бірікті. Оларды бірігуі капиталы 100 млн доллар райтын бсекелес фирманы жо ылды. Концентрация нтижесі бойынша жне орталытану нтижесі бойынша капитал згерісіні млшерін анытаыздар

Капитал (немісше kapіtal, аылшынша capіtal, латынша capіtalіs – басты нрсе‚ басты млік, негізгі аржы) – ке маынада – табыс келе алатын нрселерді брі немесе адам зіні тіршілік рекеті барысында тауарлар‚ німдер‚ т.б. ндіру‚ ызметтер крсету шін жасаан ресурстар, яки осымша н келетін н; тар маынада – табысты жмыс істеп тран айнар кзі‚ іске осылан ндіріс рал-жабдыы‚ ашалай аражат‚ зияткерлік меншік. бухгалтерлік баланс; кіріс пен шыыс есебі;аша озалысы туралы есеп меншікті капиталдаы згерісі есебінен концентрация нтижесі бойынша жне орталытану нтижесі бойынша капитал згерісіні млшері седі. Яни бл сол фирмаларды дамуына алып келеді.