Экономикалы теорияны пайда болуы жне оны алыптасуы. 4 страница

Сраныс факторлері: жиынты сраныса сер ететін факторлер.

Блу факторлері: ресурстар нім артуын амтамасыз ететіндей блінуі тиіс.

су факторлеріне экономикалы суді екі моделі арастырылады:

Кп факторлы модель: аталан факторлерінін барлыыны серінен болан экономикалы суді крсетеді. Бл модельді ндірістік ммкіндіктер исыы сипаттайды.

Екі факторлы модель: ебек жне капитал арылы болан экономикалы суді сипаттайды.

40. Циклділік- экономиканы тепе-тедік жадайынан ауытуы.

Экономикалы цикл -белгілі бір уаытта іскерлік белсенділікті артуы мен тмендеуімен сипатталады, ал ол сраныс пен сынысты сйкессіздігінен болады.

Экономикалы цикл- ЖІ ретіндегі іскерлік белсенділікті ауытуы.

нерксіптік цикл- барлы фазалардан тратын бір шынан екінші шыа дейігі кезе. Циклда бірінен со бірі айталанып тратын трт фаза бар: дадарыс (кризис), депрессия, жандану жне рлеу.

1 фаза-дадарыса келесілер тн:

ü орлар жойылып, нерксіптік инвестициялар азаяды:

ü ебекке сраныс азаяды:

ü тауарлар баасы тмендейді:

ü пайда азаяды, несиеге сраныс азайып процент ставкасы тмендейді.

Е тмегі дадарыс дегейі- депрессия.

Депресия- жоары дегейдегі жмыссыздыа келетін лтты ндіріс клеміні тмендеуі, ол бірнеше жыла созылады.

2 фаза-депрессияа келесілер тн:

ü ндіріс клемі азаймайды, спейді де;

ü тауар артышылыы азаяды, біра сауда жрмейді;

ü процент ставкасы минимумда.

Біртіндеп жандану бастала бастайды.

3 фаза-жандануа келесілер тн:

-нарыты жаа жадайларына бейімділген ксіпорындар тауар ндірісін арттыра бастайды;

-жмыссызды ысара бастайды;

-инвестициялы процестер жанданады;

-баа жне процент ставкасы артады.

4 фаза-рлеу келесілер тн:

-Ж суіні жоары арыны;

-жмысызды толыымен жойылады:

-баа жне процент суде.

41.леуметтік мселелерді реттеу е алдымен леуметтік саясатты ажет етеді. леуметтік саясат – бл барлы азаматтарды жан-жаты дамуы, трмыс жадайы, л-ауатын жоары дегейде амтамасыз етуге баытталан экономиканы мемлекеттік реттеуді маызды баыттарыны бірі болып табылады. леуметтік саясатты маыздылыы жмыс кшін дайы ндіру процесіне, ебек німділігін арттыруа, ебек ресурсыны білім жне маманды дегейін ктеруге, ндіргіш кштерді ылыми техникалы дегейіне, оамны мдени жне рухани міріне байланысты аныталады. леуметтік саясат адамдарды ауыруа шалдыу дегейін тмендететіп ндірістегі экономикалы шыындарды ысартады. оамды таматану, мектепке дейінгі білім беру сияты леуметтік салалар халыты басым блігін й шаруашылыы салаларынан босатып, оамды ндірістегі жмысбастылыты ктеруге ммкіндік туызады. леуметтік саясатты негізгі масаты - оам мшелеріні материалды, мдени жне рухани ажеттіліктерін амтамасыз ету.

42. Жмыссыз - статистикалы зерттеу кезінде жмыссыз болан, біра оны іздеп, жмыса кірісуге дайын болан адамдар.

Жмыссызбен жмыс бастылар жиынтыы жмыс кшін райды.

Жмыссызды дрежесі- жмыссыздар саныны жмыс кшіні санына атынасы ретінде аныталады.

Жмыссыздыты негізгі типтері:

Фрикционды жмыссызды жмысты іздеумен оны ктумен байланысты. Бл жмыссыздыты ыса мерзімді жне ерікті трі, осы категориядаы жмыссыздарды ебек нарыында сатуа келетін жмыс дадысы бар.

рылымды жмыссызды - жмыс кшіні рылымыны жмыс орындарыны рылымына сйкес келмеуінен туындайды.

Жмыссыздыты бл трі еріксіз жне за мерзімді сипатта болады.

Циклдік жмыссызды- экономикалы лдыраумен байланысты пайда болады, жандану кезінде ол болмайды.

Толы жмысбастылы- экономикада фрикционды жне рылымды жмыссыздыжадайындаы жмысбастылы.

Оукен заыжмыссызды дегейін ЖІ ауытуымен байланыстырады: жмыссызыды дегейіні 1 процентке р сімінде(алдыы жыл крсеткішімен салыстыранда) шынайы ЖІ су арыны 2,5% азаяды.

Жмысызды дегейі=жмыссыздар саны/ жмыс кшіні санына *100%

43. Инфляция- орташа баа дегейіні суі салдарынан ашаны нсыздануы.

Дефляция- орташа баа дегейіні тмендеуі.

Инфляция дегейі(баа сіміні арыны)–бааны орташа дегейіні салыстырмалы згерісіДезинфляция- инфляция дегейін тмендету (бааларды су арыны).

Инфляция трлері:

Ашы жне жабы –біріншісі баа суімен, екіншісі тауарды жоалуымен сипатталады.

алыпты (жоралап жруші) -баа жай згереді, кбіне жылына 10% дейін.

Шоыратаушы –баа сімі жылына 10 -200% дейін.

Гиперинфляция- баа сімі жылына 1000% (айына 50 %) болады да, аша айналымы толыымен бзылады.

Балансты жне баланысталмаан: р трлі тауарлар баасы салыстырмалы трде згеріссіз жне керісінше згермелі.