Gl] 11 ТАЫРЫП. КОМПАНИЯНЫ АРЖЫ ЖАДАЙЫНА

ЖАЛПЫ БАА БЕРУ [:]

Саба масаты:компанияны аржы жадайына жалпы баа беру дістемесімен таныстыру

Тйінді сздер:актив, пассив, аржылы талдау, салыстырмалы талдау.

Дріс жоспары(1 саат)

1. Талдаулы процедураларды сипаттамасы

2. Ксіпорын баласы активтері мен пассивтерін рылымды талдау. Пассив рылымын талдау. Актив рылымын талдау

3. Балансты клдене жне тік талдау.Салыстырмалы талдаулы баланс

аржылы есеп беруді тексерген кезде аналитикалы процедураларды ткізу ойылан масаттара, сонымен атар апаратты, уаытты, дістемелік, кадрлік жне техникалы амсыздануды трлі факторларына туелді. Аналитикалы жмыс екі баытта йымдастырылуы ммкін:

- аржылы есеп беруді экспресс-талдауы;

- аржылы жадайды тередетілген (блшектенген) талдауы.

Экспресс-талдауды масаты – аржылы жадайды жне шаруашылы субъектті даму динамикасын крнекі жне арапайым баалау. Экспресс-талдауды ш кезеде ткізеді:

- дайынды кезеі;

- аржылы есеп беруді алдын-ала шолу;

- есеп беруді экономикалы оу жне талдау.

Бірінші кезені масаты – аржылы есеп беруді талдауды масата сйкестігі туралы шешім абылдау жне оны оуа дайын екеніне кз жеткізу. Ол шін аудиторлы орытындымен танысуа жне кзбен шолып арапайым есеп тексеруін формалды нышаны жне мні бойынша ткізу ажет: барлы лгілер мен осымшаларды, реквизиттер мен олдарды болуы, есеп беру лгілерін дрысжне аны толтыруын, баланс валютасын жне барлы аралы орытындыларын тексеру, есептілік лгілер крсеткіштерін зара байлау.

Екінші кезені масаты – есепті мерзімдегі жмыс жадайын баалау шін, рекетті негізгі крсеткіштеріні тенденцияларын жне ксіпорын аржы, млік жадайыны сапалы згерістерін анытау шін балансты тсіндірме хатымен танысу.

шінші кезені масаты – ксіпорын аржы жадайын жне оны аржылы-шаруашылы рекетіні нтижелерін баалау.

Экспресс-талдауды негізгі элементтеріні – жылды есеп берумен, сіресе бухгалтерлік баланспен жмыс істеу ептілігі. Балансты оу ептілігі - р стаьяны мазмнын, оны баалау дісін, баса статьялармен байланысын білу.

Балансты оуа кіреді:

- талданан мерзім бойынша баланс валютасын баалау;

- баланс валютасыны су темптерін ндіріс клемі, німді ткізу, жалпы жне таза табыс суіні темптерімен салыстыру;

- балансты блімдеріні, топтарыны жне жеке статьяларыны негізгі зара байланысын зерттеу;

- бухгалтерлік балансты жеке блімдері мен статьяларыны згеріс сипатын талдау.

Балансты оуды талданан мерзім бойынша баланс валютасы згеруді алыптасуынан, сонымен атар оны су темптерін ндіріс клемі, німді ткізу, жалпы жне таза табыс суіні темптерімен салыстырудан бастайды.

Оу процесінде р статьяны екі аспектіде арау керек:

- экономикалы мазмны, млшері жне динамикасы бойынша;

- балансты кері жаындаы ай статьямен ол тілдеседі.

Балансты оыан кезде аналитикті маызды рекетіні бірі – оны «ауру», яни ерекше коіл блуді ажет ететін статьяларын айындау.

Бл «Жабылмаан шыын» жне «амтылмаан кредиттер» статьялары. Біріншіні болуы жаымсыз аржылы нтижені, шыын мен шыыстар табыс пен тсімнен арты болуын анытайды. Екіншіні болуы ксіпорынны тлем абілетсіздігін жне аржы жмысында маызды кемшіліктерді боланын длелдейді.

Баса да статьялар болуы ммкін: дебиторлармен, уаытында тлемеген сатып алушылар мен тапсырысшылармен есеп беру жаттары бойынша арыз блігінде есеп айырысу; жмыскерлермен банк кредиттерінен алынан несие бойынша артышылы блігінде есеп айырысу; материалды зиянды атару бойынша персоналмен есеп айырысу.

Экспресс-талдауды соы кезеінде аржылы есеп беруді талдауы ткізіледі. Мнда, біріншіден, ксіпорынны млік потенциалын, екіншіден, ксіпорынны аржылы-шаруашылы рекеті нтижелілігін сипаттайтын аналитикалы крсеткіштер жйесі олданылады.