Интеллектуалды бзылыстары бар балалармен логопедиялы жмысты йымдастыру

Зияты заымдалан балаларды сйлеу тіліні ерекшеліктері

Зиятыны ауытуы бар балаларды сйлеу тілі бзылыстары жйелік сипата ие. Ондай балаларды сйлеу тіл рекетіні барлы операциялары р дегейде алыптаспаан болып келеді: мотивациясыны лсіздігі, сз арылы атынас жасау ажеттілігі тмен, сйлеу бадарламасын іске асыруыны бзылыстары байалады. Бл мселелерді зерттеген алымдарды нтижелеріне сйенсек, кмекші мектепті бастауыш сыныптарында аса крделі кемістіктер балаларды 40-60%-да байалады. Аыл ойы кем оушыларды сйлеу тіл ерекшеліктерін талдай келе, В. Г. Петрова сйлеу тілі кемістігіне кеп соатын кптеген факторларды, оны ішінде негізгісі – таным рекетіні дамымауын атады.

Бл балаларды оршаан орта туралы тсініктері шектелеген, вербальді атынастарды лсіздігі, ызыушылыы жетілмеген, оны салдарынан осы категориядаы балаларды сйлеу тіл дамуы аномальді жне баяу болады.

Зиятыны ауытуы бар балаларды сйлеу тілі бзылыстары белгілері, механизмі бойынша р трлі болып келеді де тратылыымен ерекшеленеді, тзетуі иындатылан жне талдауда дифференциалды кзарасты талап етеді.

С. Я. Рубинштейінні пікірі бойынша, зиятыны бзылыстары бар балаларды сйлеу тілі бзылыстарыны негізгі себептері – бас ми абыыны тйытауыш функциясыны лсіздігі, барлы анализаторлардаы жаа дифференциалды байланыстарды баяу дамуы.

Сйлеу-есту анализаторларыны саласындаы дамып келе жатан дифференциалды шартты байланыстарды себебінен бала сйлеу тілі дыбыстарын кп уаыта дейін ажырата алмайды, естіген сйлеу тілін оны жне дл олдануы лсіз. Аналитикалы-синтетикалы рекетті тмендігі фонематикалы абылдауды бзылысында байалады.

Зиятыны бзылыстары бар балаларды сйлеу тіліні дыбыс айту ааулытары жиі таралан. Сйлеу тіліні фонетикалы жаынын бзылыстарыны негізінде тмендегідей себептер жатыр: танымды рекетіні жетілмеуі, сйлеу-есту дифференциясыны алыптаспауы, жалпы жне сйлеу тіл моторикасыны лсіздігі.

Сйлеу тіліні дыбысты жаыны кемістіктеріне сер ететін факторларды ішінде – сйлеу тілі кеш дамып бастааны жатыр. Тіл шыана дейінгі вокализация кезедегі кешеуілдеу байалады. Егер алыпты жадайда шыан былдыр баланы 5-6 айында пайда болса, кп балаларда 12 айда, немесе одан да кеш пайда болады. Алашы сздері айтарлытай кешеуілдеп шыады (2,5 жаста, кейде одан да кеш), фразалы сйлеу тілі де кеш пайда болады.

Кмекші мектепті бастауыш сынып оушыларыны дыбыс айту бзылыстарыны ауыр трлеріні жиі кездесетін себептеріні бірі – артикуляциялы моториканы бзылуы (Н. А. Шарапановская, 1986). Артикуляциялы моторикамен ол саусатарыны са дифференциалді моторикасыны бзылыстары арасында коррекциялы байланыс белгіленген.

Балаларды сйлеу тіліні дыбыстау жаы бзылыстарыны фонологиялы белгілері кбірек, ал дыбысты талдау жне жинатау дадыларыны алыптасуымен байланысты. азастанды зерттеуші ..мірбекованы мліметтері бойынша зияты заымдалан аза тілді оушыларды арасындаы фонетикалы аауларды таралуы 1-ші сыныпта -64%, 2-ші сыныпта-33,3%, 3-ші сыныпта -31,7%, 4-ші сынпта -22,2% райды.

Бзылыстар дыбыстарды барлы фонетикалы топтарында кездеседі, біра жиі кездесетіні ысыры (33-34 %), ызы (31-32%) дыбыстар топтарыны бзылыстары (себебі, оларды акустикалы састыы біріктіреді), артикуляциялы жаынан крделі дыбыстар («Р», «Л») (23 %) бзылады. Тадай дыбыстарыны бзылуы сирек кездеседі.

Балалар ысыры дыбыстарды алмастырады, ал сонор дыбыстары млдем жо немесе брмаланып алмастырылады.

аза тіліне тн дыбыстырды бзылуы туралы авторды зерттеулері бойынша мынаны байады: а, , , , , , дыбыстарыны айтылуы бзылады. , -дыбыстарыны орнына – у; -дыбысыны орнына -о айтылады.

Интеллектісі заымдалан балаларды дыбыс айту ерекшеліктері болып дыбыстар бзылысыны вариативтілігі табылады.

Бір дыбыс кейде дрыс айтыланымен, сздерді дыбысты-буынды рамына арай кейде ате айтылады.

Интеллектісі бзылан балаларда дыбыс айту кемістіктері, сіресе дыбыстарды алмастыруы, зияты алыпты балалара араанда, жазуында крініс алады.

Сйлеу тіліні фонетикалы жаыны бзылыстары симптоматикасы бойынша да, патогенез, себебі крделілігі бойынша полиморфты болып келеді. Бір балада бір уаытта сйлеу тілі моторикасыны жетілмеуімен атар дыбыстарды естіп ажырату бзылыстарыда кездесуі ммкін. Дыбыс айту бзылыстары симптоматикалы тратылыымен де сипатталады.

Аталмыш категориядаы балаларды сйлеу тілі фонетикалы жаыны бзылыстарын тзету зияты алыптыа араанда те крделі процесс жне заа созылады.

Дыбыс айту бзылыстарын тзету жмысында е крделісі машытандыру кезеі. зіндік сйлеуінде дрыс артикуляциялы алыптарды олдануа баланы йрету иын, оны бл балаларды жйке процестері инерттелгенімен жаа байланыстарды ру крделілігімен, ауысуды лсіздігімен зіндік сйлеуін адаалауды тмендігімен тсіндіруге болады.

Логопедиялы жмысты міндетті кезеі – дыбыстарды ажырату, себебі бл балаларда дыбыс айту бзылыстарыны симптоматика ерекшеліктері, дыбыстарды бзылуыны фонологиялы сипаты бседілеу.

Дыбыс айту бзылыстарын тзетуді балаларды танымды рекетін дамытумен, анамнез, сзсіз, салыстыру операцияларын алыптастырумен байланыстыру керек. Ерекше назар жолын жне сйлеу тілі моторикасын, естуін абылдау, зейінді, есте сатауын дамытуа, яни сйлеу тіл дыбыс айту жаыны бзылысы негізінде жатан барлы факторларды алыпа келтіруге блінуі керек.

Интеллектісі бзылан балаларды сз оры сапалы жаынан санды жаынан да жетілмген – сз орыны аздыы, сздерді наты олданбай, белсенді сз орынан грі енжар сз оры кп, сздікті натылауындаы иындытар, сз маынасы рылымыны алыптаспауы байалады.

Сйлеу тіліні лексикалы жаыны жетілмеу себептері интеллектуалды дамуды тмен дегейімен, оршаан мір туралы тсініктерімен білімдеріні шектелгендігімен, ызыушылытарыны аздыымен, сз арылы жне леуметтік атынастара тсу ажеттілігіні тмендігі, вербальді есте сатауыны лсіздігімен байланысты болып келеді.

Балалар заттарды кбіні атауларын білмейді, заттарды жеке бліктерін атауда иналады. Сз орында наты мнді зат есімдер кп. Балалар жалпыма, абстрактылы маынадаы сздерді олданады. Синонимиялы мндерді олдана алмайды.

Балаларды сйлеу тілінде семантикалы састы бойынша сздерді алмастыру жиі кездеседі. сас сздерді, трлі сздерді шатастыру белгілері бар. Балалар заттарды айырмашылытарын мегере алмайды, ал атауларын ажырата алмайды.

Екіншілік орында олдану жиілігі бойынша етістіктер трады. Белсенді сз орында имыл-озалыстарды тсілдерін белгілейтін етістіктер жо.

Сын есімдерді олдануда балалар иындыа кездеседі. Заттарды тсі, млшері, дмін белгілемейтін сздерді біре-сара ана олданады. Белсенді сз орында балалар, негізінен мбебап ауыстырулары пайдаланылады: жаман, жасы, лкен, кішкентай. Адамны ішкі тлалы асиеттерін белгілейтін баалау сипатындаы сын есімдерді сирек олданылады. Енжар сз оры белсендіге араанда кбірек, біра оны зектіленуі лкен иындыа шырайды; бір сзді айталау шін балалар кмекші сратарды ажет етеді. Сзді маысыны рылымы алыптасуы жне сапалы ерекшеліктері баяулаан «сз наты белгілеуі болпндп» кп уаыта дейін «сзді затпн сйкестенуі» кбірек болады. Кп сздер сол беті тсінік болмай кетуі де ммкін.

Интеллектісі бзылан балаларды сйлеу тіліні граммматикалы рылымы кешігіп, ерекше зіні жетілмеуімен ерекшеленеді де, аграмматизмдер, грамматикалы жалпылауды ажет ететін тапсырмаларды орындаандаы иындытарымен сипатталады. Сзжасам жне сззгертуді морфологиялы формаларымен атар сйлемдерді синтаксистік рылымдары жеткіліксіз алыптасан.

Сйлемдерді негізгі рылымы болып табылатыны – жай сйлемдер. Крделі сйлемдер кмекші мектеп оушыларыны сйлеу тілінде сирек кездеседі, сйлемдерді крделі рылымдары млшерімен 5-ші сыныпта ана пайда болады. Е алдымен оушылар салалас-рмалас сйлемдерді мегереді, ал баыныы-рмалас сйлемдерді талдауды кеш жне иналып мегереді. Балалар уаытты байланыстар, себепті-салды байланыстарды белгілей алмайды.

Сйлем раан кезде конструктивті сипаттаы жне стилистикалы ателер кп кездеседі. Сйлемдерде сздерді тастап кету, сйлемні трлаулы жне трлаусыз мшесін тастап кету орын алады. зіндік сйлеуінде фрагментерлы сйлемдерде бастауыш пен баяндауышты, кейде екеуінде тастап кету байалады.

Траты жне таралан ателер: сйлемдегі сздерді байланысы жо, септік формаларды шатастырады.

Крделі сйлемдер растыранда жай жне крделі сйлем арасындаы аралы нса байалады. Крделі сйлемдерді блшектеу жиі кездеседі. стеулерді олдану біліктері жетілмеген.

Интеллектісі заымдалан балаларда морфологиялы жалпыламалар кедей жне анысыз, сзді морфологиялы рамы туралы, сйлемдегі сзді синтаксистік байланысы туралы морфологиялы жалпылауы анысыз, грамматикалы мндер жйесі жеткіліксіз алыптасан. Сйлеу тіліні лексикалы–грамматикалы рылымыны жетілмеуі байланыстырып сйлеуінде белгісін алдырады.

Байланыстырып сйлеуі те баяу дамиды. за уаыта дейін ситуативті жне сра-жауап кезеінде ана болады. збетімен баяндауа кшу иын рі кп жадайларда жоары сыныптара дейін созылуы ммкін. Балалар немі айтандарын ошеметтеп отыранды, сра, айту сияты кмектерді ажет етеді, Ерекше иындытаы - сйлеу тіліні контекстті трі. Интеллектісі бзылан балалара е жеілі – ситуативті сйлеу тілі, яни крнекілікке, наты жадайа (ситуацияа) сйеніп сйлеуі.

Балаларды байланыстырып сйлеуі фрагментарлы, ондаы логикалы кезектілік, жеке блшектер арасындаы байланыс бзылан. Балалар сюжетті негізгі мнін білдіретін ажетті блшектерін жиі тастап кетеді, олар кбінесе мтінде жо жне кез келген ассоциациялар негізінде блшектерді, жадайларды осып сипаттайды.

Байланыстырылан мтіні бір ттас емес жне ыса, тар, баяндаанда аны емес. Байланыстырып сйлеуіндегі баяндау жеілдетілген, себепті-салды, уаытты, кеістіктегі атынастарды тсінбейді. Байланыстырып сйлеу тіліні жетілмеу себептері сйлеу белсенділігі, вербальді есте сатау, тез шаршаышты, мотивацияны тмен дегейі сз орыны аздыымен сипатталады.

Зияты бзылан балалардыоуы мен жазуыны бзылуы.Оу процесін мегеру зияты бзылан балаларда баяу болып, з ерекшеліктері мен иындытарына ие.

Кмекші мектеп оушылары бір уаытта оуды арапайым жне жетілген тсілдерін олданады. Оларда оуды рбір кезеінде з иындытары бар. Бірінші сынып оушылары ріптерді танып білуде, дыбыстарды буына осуда иналады. Дыбыстарды буына осу процесі балаларды буынны дыбысты рамы туралы тсініктеріні наты болуын ажет етеді, ал зияты бзылан балаларда фонематикалы талдау функциясы лсіз алыптасан. Оларда буын туралы жалпы тсінігіні алыптасуы да иындатылан. Зияты дамымаан балаларды дыбыс-буынды талдау абілеті тмен, соны салдарынан балалар оыан сзін тануы баяу жне оыан сзді маынасын тсінбейді. Кмекші мектептегі 1-2 сынып оушыларыны оуда жіберетін жне айталанатын ателеріні саны кп. Р. И. Лалаева, К. Аверино-Жаккені мліметтері бойынша, кмекші мектепті 1-сынып оушыларыны 65-70%-нда дислексия аныталан. Оу бзылыстарыны сипаты мынандай:

- ріптерді мегермеуі;

- ріптеп (ежіктеп) оу;

- сзді дыбысты жне буынды рамын брмалау;

- оыаны тсінбеу;

- оыан кездегі аграмматизмдер.

Зияты бзылан оушыларда дислексиыны рбір трі кездеседі: оптикалы, фонематикалы, мнестикалы, семантикалы, аграмматикалы.

М. Е. Хватцев, Д. И. Орлова, В. В. Воронкованы зерттеулері бойынша зияты бзылан оушыларда жазу бзылыстары алыпты балалара араанда жиі кездеседі.

Дисграфияны симптоматикасы зияты бзылан балаларда жазудаы ателерді саныны кбімен, алуан трімен крделі механизмдерімен сипатталады. Зияты бзылан оушыларда дисграфия салдарынан орфографиялы ателерді саны кбейеді. Бны былай тсіндіруге болады: кптеген ережелерді олдану шін, оушыларда тіл задылытары жоары дегейде мегерілген болуы керек, тіл жалпыламалары алыптасан болуы керек, ол кмекші мектеп оушыларында жетілмеген.

Кмекші мектеп оушыларыны жазуындаы ателер мселесімен айналысан. Отанды автор ..мірбекованы зерттеулері бойынша, кмекші мектеп оушыларыны жазуда дауысты дыбыстарды тастап кетуі, шатастыруы жиі кездеседі. Мысалы, ірілу - ірілеу, ада - алда, жгруге –жгіруге, ыс - ыса, ашытыа – ашытыа жне т.б. ріпті тастап кету сзді ортасында, аяында да кездесіп отырады.

Тртінші сынып оушыларыны арасында сзді тастап кету атесі 20,2 % райды. Жат жазуында сйлемдер ішінде сзді тастап кеткен жадайлар кездеседі. Мысалы, «Алда тегзі жатты. – Алда тегіс жол жатыр». «Олр жуары сыныпт. –Олар жоары сыныпта оиды». «Женлы денелері жекдйы. –Жеіл денелері алытап келе жатандай». Бл сйлемде мына сздерді тастап кеткен: жол, оиды, алытап, келе. Ондай ателерді жиі кездесуіні себебі оушыларда жат жазу дадыларыны толы алыптаспауы жне естіп, ойда сатау абілеттеріні дамымаандыымен байланыстыруа болады.

Тртінші-алтыншы сыныптарда оушыларды жазуында кейбір ателер дауыстылар мен дауыссыз дыбыстарды алмастырылуы жиі кездесетіні байалады. Дауыссыз дыбыстарды ішінде ата жне я «п-б», «к-г», «-», «с-з, «ш-ж», «н-»» жиі алмастырылады. Ал дауысты дыбыстардан «-і», «а-о», «ы-а», «-», сіресе 6-шы сынып оушыларында жиі кездесетін алмастырулар: «-» (мысалы, зын-зын), «-і «(мысалы, рілеу -ірілеу), «о-а» (мысалы болын-балын) байалады. Сонымен атар зерттеу барысында ателерді трлері, жиілігі жазу жмысыны тріне байланысты екені аныталды. Мысалы, аталан ателер зіндік жмыс трлерінде жиі кездесіп отырды.

Зияты заымдалан оушыларда дисграфия крделі, кешенді болады ( тілдік талдау мен жинатау негізіндегі дисграфия, акустикалы дисграфия, акустикалы жне артикуляциялы- аустикалы дисграфия т.б.).

Сонымен, зияты бзылан балаларды сйлеу тілі баяу жне ерекше дамып, лкен згешелігімен сипатталады, ол аыл-ойы кем балаларды жоары жйке жйесіні рекет ерекшеліктерімен, психологиялы ерекшеліктерімен крделенеді.

Зияты заымдалан балалармен логопедиялы жмысты йымдастыру.

Зияты бзылан оушылар сйлеу тілі даму кемістіктеріні жне механизміні крделілігіні боландыынан траты логопедиялы кмекті ажет етеді. Оу жылыны басында мектеп логопеді оушыларды сйлеу тілін тексеруді йымдастырады. Жаадан келген барлы бала натылы тексеруден келіп тскен (сыныбына байланысты емес) теді. Брын логопедті сабатарына атысып жрген, біра оытуды ажет ететін балаларда тексеріледі. Бндай балаларды тексеруді масаты – оу жылыны басындаы сйлеу тілі жадайын айындау.

Тексеру тмендегідей аидаларды ескеріп жргізілуі керек: кешенділік, жан-жатылы, жйелілік, динамикалы.

Жеке тексеруде алынан малматтар сйлеу картасына енгізіледі. Логопедиялы сабатара жазылан р баланы сйлеу картасына онымен жргізілетін сабатарды жоспары тіркеледі. Ол жоспар сйлеу тілі орытындысы негізінде рылады.

Тексеру орытындылары бойынша логопедиялы сабатар ткізілуі керек.

Логопедиялы сабатара балаларды тіркеу критерийі болып сйлеу тілі бзылысыны сипаты, оны оудаы лгеріміне сері табылады. Топтар сйлеу тілі бзылысыны біркелкілік сипаты бойынша топтастырылады.

Логопедті рекетіні келесі кезеі – логопедиялы сабатарды йымдастыру жне ткізу. Сйлеу тілі бзылыстарын тзету бойынша жмыс мектеп бадарламасы материалында, ааулыты рылымын жас ерекшеліктерін ескеріп жргізіледі. Логопедиялы сабатарды трлері: жеке жне топты сабатар.

Оушыларды р тобына арнап логопед жмыс кезектілігін, затылыын крсететін перспективалы жоспар растырады. Логопедиялы сабатар ажетті оу-дістемелік материалымен жабдыталан логопед кабинетінде жргізіледі.

Сз орын дамыту бойынша жргізілетін логопедиялы жмыс.

Тзете ыпал ету процесінде сз орын молайтуа, сздерді мнін анытауа, сздерді семантикасын дамытуа, лексикалы жйелілік пен семантика жаын алыптастыруа арналан жмыс жргізіледі.

Аса назарды предикативті сздік, етістіктер мен сын есімдерге аудару ажет. Кмекші мектептін бастауыш сыныптарында жмыс сз орын молайтудан басталады. Онда жиі олданатын етістіктерді кбейту масатында ойындар йымдастырылады: «Кім (не) алай озалады?», «Кім (не) алай дауыстайды?», «Кім (не) алай таматанады?», «Кім (не андай дыбыстар шыарады)?», «Кім (не) не істейді?» т.б.

Сын есімдерді сз орына енгізу шін негізгі тстер, пішіндер, клем атауларын білдіретін сздер алынады. Кейіннен биіктік, жуандылы, зынды, дм аситеттері, жазыты белгілері, салматы білдіретін сздер алынады.

Келесі кезекте балаларды сз оры семантикасы бойынша крделі, мысалы, адамны ішкі асиеттерін білдіретін сын есім сздермен молайтылады.

Предикативті сз орымен атар номинативті сз орын молайтып дамыту жмысы жргізіледі. сіресе, сздікті жалпылама сипаттаы (жиаз, киімдер, т.б.) сздермен молайту маызды болып табылады, себебі бл жмыс жалпылау операцияларыны, балаларды аналитикалы-синтетикалы рекеттеріні дамуына ыпал етеді.

Сз оры есімдік, сан есім, стеулермен жне баса сз таптарымен молайтылады. Зияты бзылан балаларды сз орын молайту жмысында синоним сздерді анытау олданылады. Ол шін балаларды оршаан орта, ондаы заттар мен былыстар туралы тсініктерін кеейтіп, заттарды топтастырудаы лексикалы жйелілікті алыптастыру ажет.

Сз орын белсенділеуге сздерге дыбысты талдау жасау, есту жне кинестетикалы бейнелерді бекіту жмыстары ыпал етеді.

 

Сйлеу тіліні грамматикалы жаын жне байланыстырып сйлеуін дамытуа арналан логопедиялы жмыс

Кмекші мектепте сйлеу тіліні грамматикалы рылымын алыптастыру жмысында онтогенетикалы аида лкен рл атарады. Логопедиялы жмысты кезектілігі алыпты онтогенездегідей жргізіледі.

Септік формалар бойынша логопедиялы жмысты кезектілігі мынандай:

- атау септікті жекеше жне кпше трін ажырату;

- баса септіктерді жекеше формалары;

- септіктерді кпше трлері.

Сззгерту функциясын е алдымен осы шата (жекеше жне кпше трлері), кейін ткен шата, е соында келер шата дамыту. Зияты бзылан балаларда сзжасам формасын алыптастыру жмысы е крделі болып табылады. Жрнатарды осып сзжасауа йрету ажет.

Сйлемні рылымын алыптастыруда ерекше назар ішкі ойыны тере-семантикалы (предикативті) атынастарына аударылады.

Сйлем бойынша жмысты кезектілігі мынандай болуы ммкін: жай сйлемдер, жайылма сйлемдер, крделі сйлемдер.

Байланыстырып сйлеуін дамыту бойынша жмыс диалогты жне ситуативті (жадайа сай) сйлеу тілі материалында, кейіннен контекстті, монологты материалда жргізіледі. Жмысты ыса мтінді суретке сйеніп айту, лкен мтінді крнекілікке сйеніп гімелеп айту, ілеспелі суреттер бойынша ыса гіме айту, ілеспелі суреттер бойынша лкен гіме айту, сюжетті сурет бойынша гімелеу, берілген таырыпа сай з бетімен гіме растыру сияты кезектілігі тиімді.

Байланыстырып сйлеу тілін алыптастыру, талдау, жинатау, салыстыру, жалпылау, сіресе ішкі бадарламалау операцияларын талдаумен тыыз байланысты болу керек.

 

Кмекші мектепте жазбаша сйлеу тіліні бзылуын тзету бойынша логопедиялы жмысты ерекшеліктері

Аыл-ойы кем оушыларды жазбаша сйлеу тілін тзетуде оларды жоары жйке жйесіні, психопатологиялы ерекшеліктерін ескерген жн.

Осыан байланысты кмекші мектепте жазу мен оу бзылыстарын тзету жмысы таным рекетіні дамуымен, талдау мен жинатаумен, салыстырумен, жалпылаумен тыыз байланыста болуы керек. Сондай-а фонетикалы жуан дыбыстарды салыстыру, сйлемні рылымын, сзді дыбысты-буынды рамын талдау, кру-кеістіктік талдау мен жинатауды дамыту кеістікті бадарлауын дамыту жмыстары оу мен жазуын алыптастыруда, тзетуде кеінен олданылады.

Жазбаша сйлеу тілін тзетуде кмекші мектепте трлі психикалы функцияларды дамыту ажеттілігі туындайды. Жазу мен оу бзылыстарын жою, ауызша сйлеу тіліні бзылыстарын тзетумен (дыбыс айту бзылыстары, сйлеу тіліні фонематикалы жаыны жетілмеуі, лексикалы-грамматикалы жаыны алыптаспауы) тыыз байланыста жргізіледі.

Логопедті оудан тыс жмысы сйлеу тілін дамыту шаралары, мектептегі біркелкі сйлеу тртібіні амтамасыз етілуін адаалауды кздейді. Логопедті рекеті малім, трбиеші, мектеп дрігері, сйлеу тілі бзылыстары бар оушыларды ата-аналарымен тыыз байланыста болуы ажет.

Логопед сыныптан тыс жмыстара, сабатара атысуы ажет: біріншіден оушыларды баылайды, екіншіден малім, трбиешілерді логопед тапсырмаларын «балаа кмек беру жніндегі» нсауларын орындауды адаалайды.

Логопед рекетіні баыттарыны бірі – мектеп ызметкерлеріне, сйлеу тілі бзылыстары бар балаларды ата-аналарына оудан тыс уаытта, сабатарда, й жадайында олдануа болатын тсілдерге йрету (дыбысты талдау дадыларын алыптастыру, жазудаы бзылыстардын алдын алу, олды са моторикасын, артикуляциялы апаратты дамыту).

Логопед малімдерге, трбиеші, ата-аналара арнап сбаттасу, семинар, кеестер йымдастырып, ылыми дістемелік дебиет жаалытарымен таныстырады. Сонымен, логопедті малім, трбиеші, ата-аналарымен жмысы, негізінен кеес беру сипатта болып, логопедиялы білімді насихаттау масатын кздейді. Логопедті мектеп дрігерімен атынасы оушыларды сйлеу тілі бзылыстарыны крделену себептерін анытауа ммкіндік береді.

Логопедті жаттары: жылды жоспар, мектеп бойынша сйлеу тілі бзылыстары бар балаларды тіркеу журналы, оушыларды логопедиялы сабатара атысу журналы, сйлеу карталары, жмысты перспективті (алдын ала) жне саба жоспарлары, жмысты жылды есебі.

 

Блім