Лтты трбиені салалары, олданылу шарттары.
Мектеп оушыларымен жргізілетін трбие жмысы малімні ксіби ызметіндегі басты жне білім беруден бліп арауа болмайтын блігі болып табылады. Олай болса, трбие арнайы йымдастырылатын жне саналы трде жргізілетін педагогикалы ызмет боландытан, болаша мамандар трбие жмыстарын тиімді йымдастыра алуа дайындалуы тиіс. Оны стіне трбие рдісіні азіргі жаа сипаты малімдер алдына, оны ксіби дайындыына жаа талаптар оя бастады. Сонымен атар еліміздегі ртрлі оамды-саяси, леуметтік згерістерге байланысты трбие рдісін йымдастыру мселелеріне жаа кзарасты алыптасуы, сондай-а оан мейлінше тиянаты кіл блу ажеттігі сезілуде. сіресе азіргідей елімізді егемендік алып, мемлекет ретінде алдына ойан зіндік масат-мдделері аныталып, сол жолда маызды да арынды іс-рекеттер жргізіліп жатанда, жеткіншектерді лтты трбие мселесіне айрыша назар аударылуы задылы болып табылады.
М.рсабаевты «Атамекен» мектеп оушыларына арналан халы педагогикасыны тлім-трбие принциптеріне негізделген ылыми педагогикалы бадарламасы.
«Атамекен»-жалпы білім беретін мектептердегі оу трбие процесіні, сыныптан тыс жмыстарыны зіндік лтты ерекшелігін айындайтын, аза халы педагогикасыны тлім-трбие принциптеріне негізделген ылыми педагогикалы бадарламасы. Оны негізгі масаты – оу трбие жмысыны жаа лгісіндегі жобасын жасау, рбір мектепте балалар мен лкендерді біріктіретін кеес ру, бкіл мектептен «Елім-ай» атты лтты – этнографиялы мражайлар ашу, р жыл сайын дстрлі бкіл мектепті, «Атамекен» тойын салтанатты трде ткізу болып табылады.
Жалпы, «Атамекен» бадарламасыны пайда болуы кейінгі жылдары халымызды тарихын, мдениетін, салт дстрлері, мен дет-рыптарын айта жаыртуа баытталан творчестволы істерді жемісі.
З.Ахметованы «Кусар бла» бадарламасы мектеп оушыларына лтты тлім-трбие беруді кздейді. Осыан байланысты педагогикалы білім беру болып табылатын крделі жйені теориясы мен практикасын дамыту оны одан рі байыту талап етіледі. Елімізде лтты трбиеге баытталан жмыстар біршама жргізілуде. Атап айтатын болса, «Жоары мектеп студенттеріне этнопедагогикалы білім беру тжырымдамасы» (Авторлары: С.забаева, К.ожахметова). Бл тжырымдамада болаша малімдер шін оларды даярлауды ізгілендіруді негізі,этнопедагогикалы білім беруді мазмны,этнопедагогикалы пндерден саба беруге саралы кзарас,этнопедагогикалы білім тжырымдамасын жзеге асыруды шарттары,болаша малімдерді этнопедагогикалы білімін дамыту перспективалары сынылан.
П..д. П.Б. Сейітазы зіні «Болаша малімдерді БА арылы трбие рдісіне дайындау» атты монографиялы ебегінде: «Мектеп жмысыны баытын айта арауды, оамны дамуындаы жаа талаптара сйкес, оны масат, міндеттерін тбегейлі згерту ажеттігі туындайды. Соы кездері уаыт талабына орай трбиелей отырып оыту аидасын оыта отырып трбиелеу аидасымен ауыстыру керек деген де пікірлер айтыла бастады. Соан сйкес малімні мектептегі ролін айта арау керек. Себебі, оушыны тла ретіндегі алыптасуы малімні трбиелік жмыстаы ксіби шеберлігіне тікелей байланысты. Сондытан болаша малімдерге білім бере отырып тлім- трбиені діс-тсілдерін, ралдарын, педагогикалы іс-рекет трлерін мегерту ажет. Болаша малімдерді даярлауды жоары сапалы дегейге ктеру,жоары оу орындарында студенттерді оу дерісінде ынтыматасты педагогикасын іске асыру, трбие жмыстарын тез игеріп, іскерлік абілетін дамыту жн.
Болаша малімдерге ізгілік асиет, яни адамгершілікті негізгі баыттарындаы бірнеше трбиені трлері: ебек трбиесі, эстетикалы трбие, ыты трбие, дене трбиесі, т.б. трбие трлерін беру педагогикалы ынтыматы ныаюына жол ашады. Болаша малім теориялы іліммен аруланан жаа оамды мір сру шін кресуге абілетті, жан-жаты мдениетті з ісіне шебер маман болуы ажет. Жастара тере білім мен трбие беру ісін одан рі жетілдіре дамыту мемлекетімізді басты міндеттеріні бірі. Ал жоары оу орындарыны алдындаы тратын негізгі міндет жоары сапалы маман даярлау. йткені азіргі жалпы білім беру мекемелерінде жас рпаты оу трбие дерісі жоары білімді , рі сапалы малімді талап етуде. Осыан орай азастан Республикасы білім жне ылым министрлігіні тлім-трбие тжырымдамасында: «Бгінгі тада жастара лемдік ылым прогресс дегейіне сйкес білім мен трбие беру, оны рухани байлыы мен мдениеттілігін ойлай білу ммкіндігін жетілдіру, сонымен атар р адамны біліктілігін, іскерлігін арттыру- ділетті оамны міндеттері болып табылады». Сонымен атар «здіксіз трбиені негізі – лтты тлім-трбие, ал оны жзеге асыру шін педагог кадрларды облысты малімдер білімін жетілдіру институттарында жйелі дайындытан ткізу, сондай-а болаша малімдерді даярлайтын жоары педагогты оу орындарында этнопедагогиканы арнайы курс немесе жеке оу пні етіп ендіруді» сынды.
Дидактикалы кешенге сілтемелер:
- .Табылдиев «аза этнопедагогикасы» А,2001
- білова З., алиев . Этнопедагогика оулыы – А., 1999
- Измайлов А.Э. Народная педагогика – М., 1991 г., 68-83 стр.
- Педагогика межнационального общения /Под ред. Латышиной Д.И. – М., 2004 г.
- Волков Г.Н. Этнопедагогика – М., 1999 г.