Этникалы мдени білім беру тжырымдамасы

азастанны ерекшелігі халыны кп этникалы жне кп дінді рамымен айындалады. Сондытан мемлекетті этникалы леуметтік ахуалды ттас жне оны жекелеген ырларынан пайымдайтын этносаралы атынастар саласындаы ресми саясатын жасау зекті мселеге айналады.

Білім беру саласында халыты этникалы мдени мдделерін іске асыру тжырымдамасы оны бір блігі болуа тиіс.

Этникалы-мдени білім тжырымдамасыны те ажеттілігі сондай-а тпелі кезедегі білім беру жйесіндегі дадарыстан да туындайды. Оыту мен трбие беру мазмнын бір ізге тсіру елді лт пен лтты топтарыны этникалы-мдени ажеттеріні анааттандырмауына кеп соты.

Этникалы-мдени білім стратегиясы зара байланысты екі масатты: этникалы сйкестендіру мен мелекеттік интеграцияныжзеге асыруа баытталады.

Халыты этникалы-мдени сйкестілігі з тарихында, мдениетінде болан оиаларды білу, алыптасан рухани ндылытара адалды, лт аармандарын астерлеу нтижесінде ралады. Ол лтты азат жне ерікті жасампазды шыармашылыы процесінде алыптасады.

Этникалы-мдени сйкестілік жадайына халыты зі тудыран леуметтік жйе арылы ол жетеді. Оан отбасы, мектепке дейінгі балалар мекемелері, оу орындары, лтты мдени орталытар, журналдар мен газеттер, кркем ылыми дебиет, ылыми зерттеу жне кімшілік мекемелері, таы басалары жатады.

Мемлекеттік интеграция - этникалы-мдени білім беруді ілгерлі жне стратегиялы масаты. Егер жекелеген халы этникалы сйкестікке біршама ыса мерзімде жете алатын болса, мемлекеттік интеграцияа ол жеткізу - мемлекеттегі барлы этностарды кш-жігерін ажет ететін за процесс. азастанды мекендеген халытарды этникалы сйкестілік ммкіндігіні негізгі шарты болып табылады.

Этникалы-мдени жне мемлекеттілік сйкестілікке білім беру жйесі арылы барынша ол жеткізуге болады.

Білім беру – лтты сананы алыптастыруды, мдени-тілдік мдделерді жзеге асыруды ралы ретінде мынадай трт функцияны атаруа тиіс.

· таратушылы,

· дамытушылы,

· саралаушылы,

· ынтыматастырушылы.

Білімді адам ана тарихи жне мдени дстрлерді стана алады. Ол зіні белгілі бір ауымдасты пен халыа атыстылыын сезінеді, оны бойында мдени ажеттіліктер: адамгершілікке, ойлы іс-рекетке, слулыа, жоары-рухани бастаулара лшыныс алыптасады.

Білім беруді таы бір талабы - зге мдениетті тсіну жне абылдай білу. Мдениеттерді зара байланысы бір-біріне ыпалдастыы жадайында ана рбір жекелеген мдениетті принциптері мен ерекшеліктері айын танылады.

Этникалы-мдени білім –бл ана тілі мен тл мдениетті лемдік мдениетті ндылытарын оса игеру арылы тланы этникалы-мдени сйкестілігін сатауа баытталан білім.

Этникалы-мдени білімні принциптері:

- этникалы жне тілдік топтара білім беру ызметтерін крсету саласына саяси партияларды зге де оамды, оны ішінде діни бірлестіктерді, жеке адамдарды атысуы за шеберлерімен шектеулі болуа тиіс;

- лттар мен лтты топтарды білім беру саласындаы этникалы-мдени сраныстарын анааттандыруда іс жзіндегі те ытылыыны амтамасыз етілуі ;

- жеке адамны этникалы-мдени сраныстарыны оам мдделерінен, «ажеттілік» пайымдауларынан басымдыы туралы ережені тсіндірілуі жне абылдануы;

- мемлекеттік саясатты оамда азастанны прогресі мен глденуіні маызды шарты ретінде этникалы-мдени келісімді амтамасыз ету негізінде іске асуы;

- интеграцианалды мдениетті аса маыздындылытары: бірігу мен лтаралы татулыты, жеке адамны ытары мен бостандытарыны жне т. б. практикаа енгізілуі;

- проблеманы шешуді бадарламалы жне кешенді жолдарыны, кп лтты мдени болмысты крделі процестеріні ртрлі жатарыны ескерілуі.

Этникалы-мдени білімні міндеттері:

- жан-жаты мдениетті тланы трбиелеу;

- кп тілді жеке адамды алыптастыру болып табылады.