Мамандыы: 5B110200 – оамды денсаулы сатау

ТЖІРИБЕЛІК САБАА АРНАЛАН ДІСТЕМЕЛІК деу

Курс: 4

Пн: оршаан орта нысандарыны ластануынан трындар денсаулыына ауіп-атерін баалау

растырандар:

М..д., профессор Кенесариев .И.

м..к.,доцент Амрин М.К.,

м..к.,доцент Досмухаметов А.Т.,

Оытушы Баялиева Р.А.

Алматы, 2017

Кафедра мжілісінде бекітілді

Хаттама №6 «10» атар 2017 ж.

Кафедра мегерушісі

м..д., профессор .И. Кенесариев

1. Таырыбы:леуметтік-гигиеналы баылау жйесінде ауіп-атерді баалау дістемесіні негіздері.

2. Масаты: ауіп атерді баалау дістемесі мен негізгі берілетін тсініктер жніндегі білімдерін алыптастыру.

Оыту масаты.

- ауіп -атерді баалау дістемесі жніндегі білімін алыптастыру;

- Негізгі тсініктер мен анытамалар жніндегі білімін алыптастыру;

- ауіп- атерді баалау кезедері жніндегі білімін алыптастыру.

4. Таырыпты негізгі сратары:

- леуметтік-гигиеналы мониторинг жніндегі тсінік;

- ауіп- атерді баалау дістемесі жніндегі тсінік;

- Негізгі анытамалар мен терминдер;

- ауіп- атерді баалау кезедері мен оларды ысаша сипаты.

5. Білім беруді жне оытуды дістері:Миа шабуыл, презентация, кіші топтарда жмыс, пікірталас, тест тапсырмаларын шешу.

6. дебиет:

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/Под ред. У.И. Кенесариева. – Алматы: «Самара-Принт», 2009. - 688 с.

2. Тулебаев Р.К.,Слажнева Т.И., Кенесариев У.И., Белоног А.А., Корчевский А.А. Оценка гигиенических рисков в промышленных регионах Республики Казахстан. – Алматы: Искандер, 2004. – 374 с.

Руководство по оценке риска для здоровья населения при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду (Р 2.1.10.1920-04), утв. Главным государственным санитарным врачом РФ 05.03.2004 (Guidelines for Human Health Risk Assessment from Environmental Chemicals).

4. Онищенко Г.Г., Новиков С.М., Рахманин Ю.А., Авалиани С.Л., Буштуева К.А. Основы оценки риска для здоровья населения при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду / Под. ред. Рахманина Ю.А., Онищенко Г.Г. М.: НИИ ЭЧ и ГОС, 2002. - 408 с.

5. Авалиани С.Л., Ревич Б.А., Балтер Б.М., Гильденскиольд С.Р., Мишина А.Л., Клиушина Е.Г. Оценка риска загрязнения окружающей среды для здоровья населения как инструмент муниципальной экологической политики в Московской области. Подольск, 2010. - 309 с.

6. Гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА,2000.-608с.

7. Закон Республики Казахстан: «Об охране здоровья народов Республики Казахстан», « О санитарно- эпидемиологическом благополучии населения Республики Казахстан». 2007.

Баылау

1. Ауызша срау арылы бастапы білім дегейлерін баылау (білім жне коммуникативтік дадылар зіреттілігі бойынша):

- оршаан орта жніндегі тсінік;

- оршаан ортаны негізгі нысандары;

- оршаан ортаны факторлары;

- Трындар денсаулыыны негізгі крсеткіштері;

- леуметтік-гигиеналы мониторинг жніндегі тсінік;

- ауіп-атерді баалау дістемесі жніндегі тсінік;

- Негізгі анытамалар мен тсініктер;

- ауіп-атерді баалау дістемесіні артышылытары;

- ауіп атерді баалау кезедері мен оларды ысаша сипаттамасы.

2. Тесттік тапсырмаларды орындау нтижелері бойынша орытынды білім дегейлерін баылау:

1. Денсаулы жадайын сипаттайтын крсеткіштер:

А) Созылмалы ауруларды бар немесе болмауы

Б) Жпалы ауруларды бар немесе болмауы

С) Мгедектікті бар немесе болмауы

D) Физикалы даму дегейі

Е) Оу жктемесі

а) А,Д

b)С,Д

c)Д,Е

d)В,С

е) А,Д

2. Адамны оршаан орта тсінігіне жатады:

А) адамны мір бойы мір сретін, сонымен атар ебектену жне дем алу кезіндегі оршаан ортасы

B) жер орлары

С) мхиттарды жне теіздерді тередігі

D) космосты кеістік

Е) ндіретін кштері мен нерксіптік арым - атынастары бар оам

a) А, Е

b) С, Д

с) Е, В

d) В, С

e) Д, Е

3. Атмосфералы ауаны ластаушы химиялы факторлара жатады:

А) ауаны ылыалдылыы

B) температура

С) бактериялар жне вирустар

D) ауыр металлдар

Е) газды тастандылар

a) А, В

b) В, С

с) С, Д

d) В, Д

e) Д, Е

4. оршаан ортаны ластаушы антропогенді физикалы факторлара жатады:

А) кн радиациясы

B) жерді табии радиациялы фоны

С) атмосфералы ысым

D) транспортты шу

Е) ядролы жарылыстар

a) А, В

b) С, Д

с) А, Е

d) В, С

e) Д, Е

5. оршаан ортаны ластаушы биологиялы факторлара жатады:

А) патогенді микрофлора

B) микробиологиялы синтез німдері

С) майлар

D) кмірсулар

Е) мнай німдерінен синтезделетін белоктар

a) А, В

b) С, Д

с) Д, Е

d) В, С

e) Д, Е

6. Денсаулыты сипаттайтын крсеткіштерге жатады:

a) демографиялы

b) аурушады

с) медициналы киекпен амтамасыз етілуі

d) трындар міріні жадайы

e) О зиянды факторлары

a) А, В

b) В,С

с) С,Д

d) Д,Е

e) А,Е

7. Трындар денсаулыыны жадайын мына крсеткіштер бойынша анытайды:

А) о кйі

B) физикалы дауы

С) трындарды медициналы кмекпен амтамасыз етілуі

D) леуметтік олайлылы

Е) мгедектік

a) А, В

b) В,С

с) С,Д

d) В,Е

e) А,Е

8. Трындар денсаулыын сипаттайтын крсеткіштерге не жатады:

А) демографиялы

B) экологиялы

С) клиникалы

D) аурушады

Е) адаптация

a) А, В

b) А, Д

с) В, С

d) А, Д

e) Д, Е

9. Трындар денсаулыын сипаттайтын крсеткіштерге не жатады:

А) физикалы даму

B) клиникалы

С) адаптация

D) мгедектік

Е) экологиялы

a) А, В

b) В, Д

с) В, С

d) А, Д

e) Д, Е

10. Трындарды демографиялы крсекіштеріне не жатады:

А) лім

B) физикалы даму

С) табии су

D) аурушады

Е) мгедектік

a) А, В

b) А, С

с) В, С

d) С, Е

e) В, Е

11. Трындар денсаулыына химиялы ластаушыларды жедел сері мынандай кріністермен крінеді:

А) арапайым ластаушыларды концентрациясы бірден сіп кеткен кезде

B) арапайым ластаушыларды концентрациясы біртіндеп лайан кезде

С) арапайым ластаушылар уаытша ластанан кезде

D) тменгі концентрациямен немі ластанан кезде

Е) арапайым емес ластаушылармен уаытша ластанан кезде

a) А, В

b) А, С

с) А, Е

d) С, Е

e) В, Е

12. 1- лім

2- трындарды табии суі

денсаулыты андай крсеткіштеріне жатады:

А) демографиялы

B) леуметтік

С) мгедектік

D) миграцияланулы

Е) биологиялы

a) 1-А 2-А

b) 1-В 2- В

с) 1-С 2- Д

d) 1-А 2-Е

e) 1-Е 2-Е

13. Халыты денсаулы жадайын эпидемиологиялы зерттеуді негізгі трлері:

А) халыты денсаулы жадайын санитарлы –статистикалы зерттеу

B) трындара тередетілген медициналы тексерулер жргізу

С) ретроспективтік зерттеулер

D) проспективтік зерттеулер

Е) клденеінен кесіп зерттеу

a)А, В,С

b)С, В

c)Е, А,В

d)В, Д

e)С, Д,Е

14. оршаан ортаны химиялы факторларына жататындары:

А) ауаны ылалдылыы

B) температурасы

С) бактериялар

D) ауыр металдар

Е) судаы мнай німдері

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)В, Д

e)Д, Е

15. Физикалы антропогенді факторлара жататындар:

А) кн радиациясы

B) жерді табии радиациялы фоны

С) атмосфералы ысым

D) клік шуы

Е) рыш баламен жмыс істеу кезіндегі діріл

a)А, В

b)С, Д

c)А, Е

d)В, С

e)Д, Е

16. оршаан ортаны биологиялы факторларына жатады:

А) микроорганизмдер

B) микробиологиялы синтез німдері

С) майлар

D) кмірсулар

Е) мнай німдерінен синтезделетін белоктар

a)А, В

b)С, Д

c)Д, Е

d)В, С

e)Д, Е

17. Антропогендік факторлар тсінігі:

a) адамны шаруашылы іс рекетімен байланысты биосферадаы факторлар

b) адамны оршаан табии ортаа сер етуімен байланысты факторлар

c) тірі азаларды адама сер етуімен байланысты факторлар

d) лі табиат факторларыны адама сері

e) адама сер ететін бейорганикалы табиат жадайларыны жиынтыы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

18. андай крсеткіштер халыты денсаулы жадайын сипаттайды:

a) демографиялы

b) ауру сыраулылы

c) медициналы кмек крсетумен амтамасыз етілуі

d) леуметтік жадайлары

e) зиянды фактор кздеріні болуы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

19. оршаан орта ластануыны халыты денсаулыына серін зерттеу дістері:

a) аланы таза жне ластанан айматарындаы халыты ауру сыраулыы мен лім жітімін салыстыру

b) аурушадылыты тіркеу

c) халыты лім жітімін тіркеу

d) мгедектікті тіркеу

e) нрестелерді аурушадыын тіркеу

20. Халыты денсаулы жадайын сипаттау шін олданылатын крсеткіштер:

А) демографиялы

B) экологиялы

С) леуметтік

D) аурушадылы

Е) адаптация

a) АВ

b) АД

c) ВС

d) СЕ

e) ВЕ

21. Халыты денсаулы жадайын баалауды демографиялы крсеткіштеріне жататындары:

А) лім жітімі

B) дене дамуы

С) табии сімі

D) аурушадыы

Е) мгедектік

a) АВ

b) АС

c) ВС

d) СЕ

e) ВЕ

22. оршаан ортаа мониторинг жргізу тсінігі: :

a) О жадайын баылау, баалау жне болжау жйесі

b) О сапасын баылау жйесі

c) О нысандарыны сапасын антропогендік жне фонды баылау

d) болжауды баалау жйесі

e) ауа сапасын баалау жйесі

23. Барлы ауіпті химиялы заттар анша кластара блінеді?

а) 3

b) 4

с) 5

d) 6

е) 7

24. оршаан ортаны химиялы факторларына жатады:

a) кн радияциясы

b) ккіртсутек

c) механикалы тербеліс

d) температура

e) ылалдылы

25. оршаан ортаны химиялы факторларына жатады:

a) кн радияциясы

b) азот тотыы

c) кмірышыл газы

d) температура

e) ылалдылы

26. оршаан ортаны химиялы факторларына жатады:

a) кн радияциясы

b) иондаушы радияция

c) механикалы тербеліс

d) ккірт газы

e) озон

27. оршаан ортаны химиялы факторларына жатады:

a) кн радияциясы

b) иондаушы радияция

c) механикалы тербеліс

d) температура

e) ылалдылы

28. Демографиялы крсеткіштер:

а) аурушады

b) туу крсеткіші

с) табии сім

d) мгедектік

е) дене дамуын жетілдіру

29. Демографиялы крсеткіштер:

а) миграциялану

b) мгедектікті себептері

с) лім себептері

d) мгедектікті рылымы

е) дене дамуын жетілдіру

30. Демографиялы крсеткіштер:

а) лімні рылымы

b) туу крсеткіші

с) табии сім

d) мгедектік

е) дене дамуын жетілдіру

31. Демографиялы крсеткіштер:

а) сби лімі

b) лім себептері

с) мгедектікті рылымы

d) мгедектікті себептері

е) жпалы аурушады

32. Демографиялы крсеткіштер:

а) трындарды табии кшіп-онуы

b) трындарды механикалы кшіп-онуы

с) трындарды биологиялы кшіп-онуы

d) аурушады згерісіні беталысы

е) мгедектер саныны суі

33. Демографиялы крсеткіштер:

а) трындар арасындаы балалар саны

b) науастар саны

с) жпалы науастар саны

d) дене бітімі алыпты дамыан балалар саны

е) сби кезінен мгедектер саны

34. Демографиялы крсеткіштер:

а) жпалы аурушадылыты сімі

b) аурушадыты тмендеуі

с) туу крсеткішіні суі

d) табии сімні тмендеуі

е) мгедектікті суі

35. Денсаулы жадайын сипаттайтын крсеткіштер:

А) Созылмалы ауруларды бар немесе болмауы

Б) Жпалы ауруларды бар немесе болмауы

С) Мгедектікті бар немесе болмауы

D) Физикалы даму дегейі

Е) Оу жктемесі

а) А,Д

b)С,Д

c)Д,Е

d)В,С

е) А,Д

36. андай крсеткіштер халыты денсаулы жадайын сипаттайды:

a) демографиялы

b) ауру сыраулылы

c) медициналы кмек крсетумен амтамасыз етілуі

d) леуметтік жадайлары

e) зиянды фактор кздеріні болуы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

37. Трындарды негізгі денсаулы крсеткіштеріне жатады:

а) аурушанды

b) демографиялы крсеткіштер

с) трындарды ебек белсенділігі

d) дене дамуын жетілдіру

е) мгедектік

38. Демографиялы крсеткіштер бойынша апарат кздері:

а) Статистика басармасы

b) халы санаыны мліметтері

с) облысты аурухана

d) алалы аурухана

е) емхана

39. Белгілі бір жадайда денсаулыа олайсыз серлер беретін абілетін анытайтын адамны тіршілік ету ортасындаы факторлар асиеттеріні жиынтыы:

Совокупность свойств фактора среды обитания человека, определяющих их способность вызывать неблагоприятные для здоровья эффекты при определенных условиях воздействия:

а) ауіп-атер

b) ауіптілік

с) экспозиция

d) беймлімділік

е) кумуляция

40. Тіршілік ету ортасыны факторымен байланысты адам денсаулыына жне оны келешектегі рпатарыны денсаулыына олайсыз салдарыны айындыыны дрежесі мен оны дамуыны ммкінділігін анытау рдісі – бл:

а) ауіп-атер

b) ауіптілік

с) экспозиция

d) беймлімділік

е) кумуляция

41. Экспозияа шырайтын популяцияа сер ету айындыыны дрежесі мен дозаны з ара байланысы – бл:

а) ауіп-атер

b) «доза – сер» туелділік

с) экспозиция

d) ауіптілік

е) кумуляция

42. оршаан орта факторларыны сері нтижесінде атерлі ісіктерді пайда болуы – бл:

а) бейканцерогендік ауіп-атер

b) жрек-кпе патологиясыны пайда болуыны ауіп-атері

с) канцерогендік сер

d) экспозиция

е) кумуляция

43. Халы денсаулыы мен тіршілік ету ортасыны жадайын мемлекеттік баылау жйесі, оларды талдау, баалау жне болжамдау, сонымен атар трындарды денсаулы жадайы мен тіршілік ортасы факторларыны арасындаы себеп-салдар байланысын анытау – бл:

а) экологиялы мониторинг

b) салдар мониторингі

с) леуметтік-гигиеналы мониторинг

d) санитарлы- гигиеналы мониторинг

е) экспозиция мен ауіп-атерлер мониторингі

44. Талдауа алынан химиялы затты сер етуіні белгілі бір тртібі мен жадайларында зиянды сері болмауыны жоары ммкіндігі – бл:

а) норматив

b) экспозиция

с) ауіпсіздік

d) кумуляция

е) денсаулы

45. ауіп-атерді баалауды аятау сатысы

а) ауіп-атерді сипаттау

b) экспозицияны баалау