V.Сабаты орытындылау

ІІІ. Жаа материалды мегерту.

Люминесценция

Люминесценция (лат. lumen — жары, escent — лсіз) — табиатта кездесетін кейбір заттарды сырты факторлар себебінен суле шыару былысы. ысымы азайан заттардан электр тоы ткенде немесе кейбір заттара электронды суле тскенде оларды суле шыару былысы катодолюминесценция деп аталады. Бларды біріншісі "кндізгі жары" шамдарында пайдаланылса, екіншісі теледидар экранында бейнесигналды жары сигналына згерту шін пайдаланылады. Электролюминесценцияны газдардаы разряд кезінде баылауа болады. Хемилюминесценция заттарда кейбір химиялы реакцияларды жру барысында, мысалы, тотыу процесі кезінде байалады. Оны жарытылыы тжірибе жргізіліп отыран температурадаы жылулы жары шыаруды жарытылыынан бірнеше ондаан есе кп болуы ммкін.

Фотолюминесценция крінетін немесе ультраклгін электромагниттік сулеленуді серінен байалады. Табиатта люминесценцияны кейбір жндіктерді тнде жарырауы, шіріген ааштарды, минералдарды жары шыаруы, солтстік шыла (полюстік шыла) былыстарында баылауа болады.Зат крамыны люминесценттік анализін жасау тсілі люминесценция былысына негізделген. Бл — длдігі те жоары тсіл. Люминесценцияны спектрлік сызытарыны интенсивтігі бойынша зерттеліп отыран 1 г затты рамындаы 10¹¹ г оспаны айыруа болады.Химиялы люминесценттік сапалы зерделеу тсілі арылы оспаны рамындаы заттарды анытайды.Люминесценттік жарырау сипаты бірдей болып крінетін нрселерді бір-бірінен айырып алуа ммкіндік береді. Бл — іріктеу люминисценттік анализ тсілі. Осы тсілмен медицинада ауруды диагнозын ояды. Ал ауыл шаруашылыында тымны сапасын зерттейді, сол сияты мнайды рамын анытап, алмаздарды іріктейді.

Фотон

Фотон (грек. phos, photas — жары) — электрмагниттік сулені (жарыты) элементар блшегі.

Фотон зарядсыз бейтарап (нейтрал) блшек. Ол вакуумде с=3×108м/с жылдамдыпен тарайды. Оны энергиясы (e) жиілігімен (n) аныталады: e=hn, оны тыныштытаы массасы m=0. Фотон электрмагниттік серлесуді тасымалдайтын блшек. Фотон туралы ым квантты теория мен салыстырмалы теорияны даму барысында пайда болды. 1905 ж. А.Эйнштейн фотоэффект былысыны задылытарын тсіндіру шін 1900 ж. нем. физигі М.Планк ашан жары кванттары туралы ымды пайдаланды. Жарыты фотондардан (кванттардан) тратындыы люминесценценттік былыстар мен фотохим. реакциялар арылы длелденді. “Фотон” терминін ылыма 1929 ж. америка алымы Г.Льюис енгізді. Фотон бозондара жатады. Оны меншікті импульс моментіні (спиніні) озалыс баытына проекциялары S=±1. Классик. электрдинамикада оны бл асиетіне клдене электро-магниттік толындар сйкес келеді. электро-магниттік серлесуден баса Фотон гравитациялы серлесуге де атысады.

IV. Жаа сабаты бекіту.
Таырыпа байланысты есептер шыару

1.Энергиясы эВ жары кванты фотоэлектрондарды металдан эВ шыу жмысымен жлып шыарды. рбір электронны шып шыан кезіндегі металл бетіне берілген максимальды импульсті табыыз.

2. Цезийді бетінен шып шыан электрондарда шыу жмысы 1,89 эВ. Егер металл бетіне толын зындыы мкм сары жары тсірсек, цезийден аншалыты максимальды жылдамдыпен электрондар ыршып шыады?

3. Литий шін фотоэффектті ызыл шекарасы = 520 нм. Толын зындыы нм ультраклгін сулені серінен литийден шып шыатын электрондарды тежеу шін фотоэлементке анша млшерде кері потенциал тсіреміз?

4. Жиілігі жарыты кейбір металл бетінен жлып шыаратын фотоэлектрондар толыымен 6,6 B потенциалмен , ал жиілігі жарыпен жлып шыаратын 16,5 B потенциалмен тежеледі деп алып, Планк тратысын есептеіз.

5. Толын зындытары:

a) мкм жарыты крінетін спектріні;

) нм рентген сулелеріні;

б) нм сулеленуді; болатын энергиясы мен массасын табыдар.

V.Сабаты орытындылау

VI. й тапсырмасы
§52, 54 оу жне таырып соындаы баылау сратарына жауап жазып келу. Таырып бойынша тірек сызбасын растыру. 6.29, 6.33- жаттыу есептерін шыару.
VII.Баалау
Оушыларды сабаа атысу белсенділігі мен біліміне арай баалау.