Тжірибе: Кмірді оттекпен рекеттесуі.

Практикалы жмыс.

Оттек алу оны асиеттерімен танысу

Оыту масаты. Лабораториялы ралдармен жмыс істеуді одан рі жетілдіріп, істелген жмысты мазмнын дптерге жазып, йрену дадысын одан рі алыптастыру. Оушыларды байаыштыын дамыта отырып, орытынды жасай білуді жаластыру масатында оулыпен жмыс істеуге кіл блу.

Реактивтер мен ралдар. Оттекті газын жинайтын рал, стаандар, KMnO₄, спирт шамы, сіріке, ккірт, фосфор, т.б. жай заттар.

Газ жинайтын ралды кмегімен оттек газын алып, оны бар екенін анытау жне кейбір асиетерімен оушыларды таныстыру. Саба басталанда газдармен жмыс істеу кезінде ауіпсіздік техникасы ережесін еске тсіреді. Оушылар з бетінше газ алатын ралды жинастырып, оттек газын алып оны орытындысын практикалы жмыс дптеріне жаза білу ажет.

Практикалы жмысты орындау шін оушыа ойылатын талап тмендегідей: оттек алу, газды бар екенін длелдеу, кміртегі оттекте жаып СО₂ тзілгенін тжірбие жзінде длелдеп крсету керек. Малім практикалы жмыста ауіпсіздік техникасы ережесін мият сатауды талап етеді.

Дамытуды жоспарланан нтижесі. зі кріп отыран тжірибеден байаандарын орытындылайды. Оны з сздерімен дптеріне орытындылап жазады.

 

Оттегін алу жолдары

 

Тжірибе: Оттегін калий перманганатынан алу.

8 кл. оулыында крсетілгендей ондыры жинадар. ра сынауыты тбіне 3/1 блігіне жеткізіп калий перманганатын салып, штативке клбеу етіп бекітідер. Пробирканы ауыз жаы сл ктерікі болсын. Сонан со пробирканы газ шыатын ттігі бар тыынмен бекітідер. Ттікті сырты имек шын ішінде суы бар кристалдаышы батырып, іші суа толтырылан пробирканы кигізідер. (Тек естеріде болатыны, пробиркадаы марганец ышыл калийді біраз ыздыраннан кейін оттегі блініп, пробирканы ішіндегі ауаны ыыстырды-ау деген кезде, суы бар ткерілген пробирканы газ шыатын ттікке кигізідер). Сйтіп, оттегімен бірнеше пробирканы немесе цилиндрді толтырып алыдар, себебі оны кейінгі тжірибелерге пайдаланасыдар. Ыдысты оттекке толанын шотанан шыраны аузына апаранда лап етіп ттануынан байауа болады.

Калий перманганатын ыздыранда реакция бір алыпты жреді. Тжірибеге ажетті ралды растыру онша крделі емес. Біріншіден, марганец ышыл калийді ыздыранда оттегімен бірге шыатын алынан затты майда кристалдары болады, ол кейде ттікті бекітіп тастауы ммкін. Ол тіп кетпес шін пробиркадаы тыынны алдына мата салып ойан жн. Екіншіден, алынан зат тгелдей пайдаланылмайды. Оттегіні белгілі бір блігі марганецті жне калийді оксидтерінде алып ояды. Егер оттегін жоарыда айтыландай су стінде жинаан жадайда, марганец ышыл калийді ыздыруды тотатаннан кейін, газ шыатын ттікті судан тез шыарып алу керек. йтпесе, ыздырылан пробирканы ішіне су еніп кетеді. Реакция тедеуін жазыдар.

 

Тжірибе: Сутегі пероксидінен оттегін алу.

Ол шін лкен пробиркаа сутегі пероксидін йыдар. стіне бір тйір марганец оксидін немесе марганец ышыл калий тзын (катализатор ретінде) салыдар. Реакция лезде оттегін блу арылы жреді. Бл экзотермиялы процесс боландытан, температураны ктерілуінен сйыты айнаандай брырап кетеді. Блінген оттегін шала жанан шырпымен тексеріп крідер. Реакция тедеуін жазыдар.

 

Оттегіні химиялы асиеттері

Заттарды оттегінде жануы

Заттар оттегінде ауаа араанда лдеайда кшті жанады. Кейбір ауада жанбайтын заттар оттегінде жан-жаа шын шыарып, жасы жанады. Мысалы, сйы оттегі йылан пробиркада ааш жаасы лаулап жанады. саталан заттарды айсысы болмасын газ кйіндегі немесе сйы кйіндегі оттегінде те жасы жанады, йткені оларды оттегімен жанасатын беттері лкен болады.

 

тжірибе: Кмірді оттекпен рекеттесуі.

Спирт шамны жалынына кмір тйірін атты ыздырып оны оттек бар шыны ыдыса салса, ол жалынсыз, ттінсіз жанады (17, а- сурет), оны айаы кмірді млшері біртіндеп кішірейе бастайды. Шыны ыдысты ішінде андай зат тзілгенін білу шін, шотанан шыраны апарса, ол сніп алады, себебі ыдыстаы оттек кмірді жануына жмсалан.