Созылмалы гастрит жне асазан ойы жарасы мен он екілі ішек. Себебі. Клиникасы. Диетасы. Ктімі жне азіргі терапия принципі.

Жедел гастрит- асазанны шырышты абышасыны жедел абынуы, асазан уысына тсетін (тскен) тты тітіркендіргішті серіне байланысты болады.

Этиологиясы: Жедел гастритті дамуы экзогенді жне эндогенді факторлара байланысты болуы ммкін. Жедел гастритті келесі трлерін ажыратады.

- Iші ретті жедел (экзогенді) гастрит:

- алиментарлы

- токсикалы - инфекциялы

- II ші ретті жедел гастрит, ауыр инфекциялы жне соматикалы ауруларды иындатады.

- Коррозивті гастрит, асазана концентрленген ышылдарды, сілтілерді тсуінен пайда болады;

- Жедел флегмонозды гастрит (асазанны іріді абынуы);

- Жедел гастритті шаыратын этиологиялы факторлар

Патогенезі: Алиментарлы даму жолы бар экзогенді гастрит кезінде сапасыз таам асазанны шырышты абышасына тітіркендір уші эсер етеді, асорыту процесстерін, ферменттерді блінуін бзады. Эндогенді гастрит кезінде асазанны гастрит кезінде асазанны шырышты абышасындаы абыну процессі этиологиялы агентті гематологиялы жолмен тсуінен болады.

Клиникалы крінісі:Жедел гастритті клиникалы крінісі оны формасына жэне этиологиясына байланысты.

Негізгі клиникалы белгілері:

• баланы мазасыздыы, жалпы жадайды нашарлауы, кп млшерде сілекей
ау, жрек айну, тэбетті тмендеуі, эпигастральды аймата «толу» сезімі;

• тоу, содан кейін субфебрильді алтырау болуы ммкін;

• содан кейін ішті ауырсынуы болады, бірнеше рет су, сы массаларында
-4-6 саат брын ішкен таматы алдытары;

• Объективті:терісіні бозаруы, тілді ашыл сары жамылымен жабылуы,
метеоризм, ішті пальпациясы кезінде - эпигастральды айматаы ауырсыну;

• Диарея;

Токсикалы - инфекциялы гастритті ерекшеліктеріне жатызады:

• жиі худы эсерінен сусыздануды даму ммкіншілігі;

• ауырсынуды эпигастральды жэне параумбиликальды аймата болуы;

Кесте Созылмалы гастритті азіргі классификациясы:

Созылмалы гастритті топографиялы классификациясы:

• Антральді гастрит;

• Фундальді гастрит;

Пангастрит;

Этиологиялы белгілері бойынша классификациясы:
Гастрит А Гастрит В Гастрит С	Асазанны денесі заымдалан, секреторлы функциясы тмендеген;Негізінен асазаннны блімі заымдалан, біра секреторлы функциясы саталан. Процесс асазанны денесіне жэне тбіне тарау ммкін; ¥за уаыт асазанны шырышты абышасына тітіркендіруші эсер ететін заттарды эсерімен байланысты

Диагностикасы: Диагнозды клиникалы крінісіне объективті арауды мэліметтеріне жэне арнайы зерттеу эдістеріні негізінде ояды. ФЭГДС жасау керек, оны кмегімен асазан шырышты абышасыны бірнеше згеріс типтерінен анытауа болады: гипертрофиялы, субатрофиялы, эрозивті, кейде геморрагиялы гастриттер. Асазан слін функциональді зерттеу асазанны секреторлы, ышыл жне фермент тзуші функцияларын баалауа ммкіндік береді. Тітіркендіргіш зат ретінде пентагастрин, 0,1% - і гистамин ерітіндісі олданылады.

Емі: Созылмалы гастрит терапиясыны негізі тменде берілген:

• айын ршу сатысында стационарлы ем ажет;

• Диетасы: тама механикалы жэне химиялы делген болу керек (шырышты кжелер, нтаталан ккністер жне ет, кисельдер, боталар). Таматыбарлыын эрбір 3 саат сайын жылы кйінде абылдау керек;

• Асазанны жоары секрециясы кезінде антисекреторлы препараттар таайындалады - гистаминні Н₂ - рецепторларыны блокаторлары (мысалы,ранитидин);

ЖІКТЕЛУІ:

Кесте Балаларда болатын ойы жараны жіктелуі:

Клиникалы крінісі:

I стадия (жаа язва): Басты клиникалы симптом - эпигастральды айматаы жне ортаы линиядан оа арай, кіндікке жаын ауырсыну.

II стадия (жара дефектісіні эпителизациясыны басталуы): Эпигастральды айматаы ауырсыну, негізінен кндізгі уаытта болады.

III стадия (жараны жазылуы): Ауырсыну ашарында ана саталады, тгі уаытта оны эквилаенті ашыу сезімі болуы ммкін.

І стадия (ремиссия): Жалпы жадай анаатты. Шаымдары жо.

Диагностикасы:

• Асазанды зондтау, асазан сліні ышылдыын анытаумен, тз ышылыны жне пепсиндерді дебит саатын анытаумен жргізіледі;

• Асазанды жэне 12 елі ішекті рентгенологиялы зерттеу;

• НеіісоЬасіег руіогі - ні анытау;

• Нэжісте жасырын анды анытау;

Емі:

- 2-3 аптадай тсектік режимді сатау;

- Диета: химиялы, термиялы жэне механикалы делген. Певзнер бойынша емдік столдар №1^а (1 - 2 апта), №1^б (3 - 4 апта), №1 (ремиссия кезінде);

- Адсорбтелінбейтін антацидтер: алгедрат + магний гидроксиді, алюминий фосфаты, сималдрат жне т.б.

- Антисекреторлы препараттар: ранитидин, амепрозол.

- Неliсоbасtег руlогі болан кезде: Де - нол, амоксициллин, метронидазол;

- Полиферментті препараттар: панкреатин.

Созылмалы дуодениті бар балаларда жиі вегетативті жэне психоэмоци анльды бзылыстар орын алады: басты ауруы, бас айналу, тез шаршау, элсіздік, йышылды, терлегіштік.

• Ойы жара тэрізді созылмалы гастродуоденит: (бульбит) е жиі таралан
вариант, антральді гастритпен жэне асазанны ойы жарасымен бірігеді.
ршу кезеіндегі бульбитке ойы жара тэрізді ауырсыну синдромы тэн.

• Гастрит тэрізді созылмалы гастродуоденит.

• Холециститке сайтын созылмалщ дуоденит, дуоденостаз фонында дамиды.
Дуоденостаз кезінде траты немесе стама тэрізді эпигастри аймаындаыауырсынулар. рілу сезімі, рылдау, жрек айнулар, тпен су байалады.

• Панкреатитке сас локальды дуоденит (папиллит, дивертикулит).

• Дивертикулит — емізікше маы аймаында орналасан. Дивертикулдызаымдалуы: ауырсыну сезімі о жа абырасында болады жэне де ол майлытаам абылдаумен байланысты; бл кезде теріні аздап сарыштануы болуыммкін.

Созылмалы гастродуоденитті циклдік аымы бар: ршу кезеі ремиссиямен алмасады. Толы емес ремиссия шаымдарды болмауымен сипатталады. Ремиссия кезеінде клиникалы, эндоскопиялы, морфологиялы белгілер байалмайды.

Диагностикасы: Созылмалы гастродуоденитті диагностикасы клиникалы баылауа, 12 елі ішекті функциональды жадайын зерттеуге, эндоскопиялы жэне гистологиялы зерттеулерге негіздер ояды.

- функциональды дуоденальды зондтау кезінде дуоденитке тн згерістер аныталады: Одди сфинктеріні дистониясы, ішекке тітіркендіргіш енгізген кездегі ауырсыну жэне жректі айнуы;

- асазан секрециясын зерттеуді маызы бар. Оны крсеткіштері

- ацидопептикалы дуоденит (бульбит) кезінде детте жоары болады;

- гастродуоденитті диагностикасында е наты эдіс - ФЭГДС;

- рентгенологиялы зерттеу - моторлы-эвакуаторлы б_зылыстарды анытауа ммкіндік береді;

Емі: Созылмалы дуоденитті емі созылмалы гастритті еміне сас.

• ршу кезеінде 7-8 кндей тсек режимі крсетіледі;

• Диетаны зор маызы бар. Ауруды алашы кндерінде №1 стол, кейін №5 стол сынылады;

• Асазанны жоары ышылдылыы кезінде Нг — блокаторлар, амепрозол ашарында 20 мг 3-4 апта бойы таайындалады;

• Крсеткіштер бойынша моториканы адаалайтын заттар олданады, мотилиум, дротаверин;

• Реабилитация процессі кезінде физиотерапия, ЛФК, санаторлы - курортты ем таайындайды;

Профилатикасы: Гастродуоденальды айматы аурулары кезінде жаса байланысты таматану керек, баланы физикалы жэне эмоциональды кш тсулерден орау керек. II - ші ретті профилактикаа адекватты терапия, гастроэнтерологты баылауы жэне консультациялары жатады:

• айын диарея;

• перифериялы анны анализінде нейтрофильді лейкоцитоз;

• Флегмонозды гастрит те ауыр теді. Флегмонозды гастрит асазанны жараатында жэне ойы жараны асынуы ретінде пайда болуы ммкін. Оан Нр алтырау, ішті атты ауырсынуы, бала жадайыны крт нашарлауы, Кч айталамалы су, кейде іріні оспаларымен болуы тн.

Диагностикасы; Диагноз негізінен анализге жне клиникалы белгілерге негізделеді. Кдік болан жадайда жэне ауыр жадайларда ФЭГДС крсетіледі.

Емі:Тсектік режим 2-3 кн саталады. Ауруды алашы 8-12 саат ашты болу керек. Кп сйы ішу крсетілген (шай, изотоникалы ерітіндісімен оспасы) 12 сааттан кейін диеталы таматану таайындалады: кже - пюре, майлы емес сорпалар, кепкен нан, кисельдер, боталар. Ауруды 5-7 кніне арай баланы эдетте жалпы стола ауыстырады. Токсико - инфекциялы гастрит кезінде абынуа арсы терапияны таайындайды, ферменттер (панкреатин, панкреатин + т компоненттері + гемицеллюлаза), спазмолитикалы препараттар (папаверина гидрохлорид, дротаверин). Флегмонозды гастритті хирургиялы стационарда емдейді.

Созылмалы гастрит— асазанны шырышты абышасыны абынуы, біртіндеп оны атрофиясына, секреторлы жетіспеушілікке, асорытуды бзылуына алып келеді.

Этиологиясы жне патогенезі:Созылмалы гастрит жиі рациональды таматануды бзылыстарынан дамиды: таматану, режимін сатамау, тым ысты немесе суы, уырылан, ащы таамдар олдану жэне т.б. Созылмалы гастрит кейбір дэрілік заттарды за абылдауды эсерінен дамуы ммкін (мысалы, глюкокортикоидтар, антибиотиктер, сульфаниламидтер).

Созылмалы гастритті дамуында маызды рлді Неlісоbасtег руlогі атарады. Неlісоbасtег руlогі мочевинаны ыдырата алады (уреаза ферментіні кмегімен) мнда тзілетін аммиак асазанны беткейлі эпителийімен заымдайды жне ораныс барьерін бзады.

Клиникалы крінісі:Созылмалы гастритті негізгі симптомы - эпигастральды аймаындаы ауырсыну, ауырсыну ашарында, тама ішкеннен кейін 1,5-2 сааттан кейін пайда болады. Соан оса тбетті тмендеуі ауамен немесе ышылмен кекіру, жрек айну, іш атуа бейімділік тэн. Науасты араанда пальпация арылы эпигастральды аймаындаы жэне пилородуоденальды айматаы ауырсынуды анытайды. Кейін метеоризм, рылдау пайда болады.