Лекция №16. MS Word мтіндік редакторы туралы негізгі мліметтер.

Дрісті масаты: апараттарды форматтауа, кестемен жне графикамен жмыс істеуге йрету.

Жоспар:

1. Мтіндік редакторды негізгі ммкіндіктері.

2. Мтінмен жмыс істеу.

3. Баспа жйесімен жмыс істеу.

Кілттік сздер:жаттыформаттау, кестені ру жне згерту, берілгендерді графиктік трі.

Иллюстрациялы материал: слайд.

Мтін - компьютерлік алфавит символдарыны кез келген тізбегі. Мтіндік редакторды кмегімен рылан, алфавитті - санды символдардан ана емес, графикалы объектілерден немесе мтінді форматтау туралы басару апараттарынан тратын файлды мтіндік жат деп атаймыз.

Компьютерде мтіндік апараттарды деу шін мтіндік редактор немесе мтіндік процессор деп аталатын мтінді дейтін арнайы жйе олданылады. Мтіндік редактор - магниттік дискіде мтіндік жатты руа, деуге, жатты форматын згертуге, басып шыаруа жне т.б. ммкіндік беретін олданбалы бадарлама.

MS Word - мтіндік кжаттарды дайындауа, тзетуге жне ааза басып шыаруа арналан Windows жйесіні осымша бадарламасы. Ол — мтіндік жне графикалы апараттарды деу барысында жзден аса операцияларды орындай алатын е ке тараан мтін редакторларыны бірі. Мтіндік кжатты негізгі элементтері: символ - мтіндік апаратты е кіші бірлігі; сз - екі шетінен ызметші символдармен шектелген ріптер мен цифрларды кез келген тізбегі. ызметші символдарга - бос жол, нкте, тір, сызыша жне т.б. жатады. Жол - абзацты о жне сол шекараларыны аралыындаы символдарды кез келген тізбегі. Сйлем – екі нктені аралыындаы сздерді кез келген тізбегі. Бетті келесідей рылымды элементтері бар: негізгі мтін, жогаргы жне тменгі коллонтитул, сілтеме. Бетті негізгі мтіні - бл жолдар, абзацтар, кестелер жне суреттер. Колонтитул - газеттерді, журналдарды, кітаптарды бетіндегі мтінні жоары немесе тменгі жаында орналасан таырыпты берілгендер. Сілтеме - бл бетті немесе мтінні соны жаында жазылатын нскау.

МS Word мтіндік редакторында мтінді форматтау.

Символдарды форматтауа аріп параметрлерін, символдар аралыындаы бос орындарды жне оларды жола байланысты жоары не тмен жылжыту ммкіндіктерін таайындау жатады. аріптер ымына: аріпті типі, аріпті лшемі, сызылымы, тсі жне арнайы эффектілері жатады. аріпті негізгі параметрлерін (типі, лшемі, сызылымы) Формат командасыны мзірі, "Форматтау" рал-саймандар татасы, пернелік командалар мен контекстік мзір жйелеріні кмегімен тагайындауга болады. аріптермен жмыс істеуге арналан аспаптарды толы жиынтыын "аріп" схбат терезесі сынады.

аріптер сызылымыны мынадай ммкіндіктері бар: деттегі, Курсив, Жартылай арайтылган курсив, лшем, Астын сызу. Тс, яни мтінді бояйтын ммкін тстер (Авто, ара ызыл, Сары т.б.) тізімі бар, Эффектілер, яни сызылган, жогаргы индекс, тменгі индекс, жасырын кішірейтілген жазба ріптер.

Кез келген редактордаы сиякты, WORD жйесінде де абзац дегеніміз мтінні абзац символымен (екі Еnter пернесін басу аралыы) шектелгеy блігін айтады. Абзацты жеке форматтауа болады, онда мынадай ымдарды пайдаланамыз: Шегініс-мтінні сол жа шетінен абзацты алашы жолыны басына дейінгі аралы, жй мтін жолындаы азат жол, Мтінді пайдалану масатына байланысты туралауды трт трі болады: сол жа, шетке царай туралау, о жа шетке арай туралау, жол ортасына арай туралау, екі жа шетінен туралау. Табуляция — рбір абзац алдында траты азат жол даярлау шін жне мтінді бірнеше баана трінде кестелеп жазанда, сол бааналара жылдам ту шін олданылады. Жол арасындагы интервал — жолдарды ара ашытыын таайындайды. Бдан зге абзац алдында немесе соында да ашытыты траты етіп згертіп беру ммкіндігі бар.

MS Word мтіндік редакторында кесте ру жне деу.

Мтіндік редактормен жмыс істегенде реттелген мліметтер жиі кездеседі. Мндай мліметтерді жатта сатауды е тиімді жолы кесте болып табылады. Сонымен бірге кестені ртрлі тізім, финансты мліметтер жне баса да мліметтер шін олдануа болады. Кесте апаратты тсінікті берілуі шін де колданылады. Кесте — атар мен баанада реттелген апарат. Кестелерді баанасы мен жолы иылысан жердегі млімет сатайтын тртбрышты я тріндегі негізгі лемент ящы деп аталады.

MS Wordкптеген практикалы есептеулерді орындауа, кестемен жмыс істеуге ммкіндік беретін рылылардан трады. Кестемен жмыс істеуге арналан командалар кесте руа жне оны тзетуге сонымен бірге кестедегі мліметтерді ндеуге ммкіндік береді.

Кесте кжатты мтінні кез келген жеріне ойыла береді. Кесте млшері ааз параынан лкен болуы да ммкін, сондытан ол бір немесе бірнеше беттерде орналаса алады. Кесте таырыптарын рбір бетті жоары жаына автоматты трде орналастыруа болады.

Кестені алаш рет даярлау шін Кесте-Кестені енгізу командасын немесе стандартгы рал-саймандар татасыны Кестені енгізу батырмасын пайдалану керек. Керекті торлар санын крсету керек, сонда мтінні курсормен керсетілген жерінде кажетті лшемдегі кесте пайда болады. Кесте даярланан со, сынылан стандартты форматтарды жиынынан бізге ажетті форматты тадап алу шін Кесте-Кестені автоформаттау командасын пайдаланан жен. Сонымен атар, кестеге баандар мен жолдарды осуа жне алып тастауа болады.

MS Word-таы формулалар редакторы.

MS Word бадарламасындаы формулалар редакторыны, яни Місrosoft Equation кмегімен жат мтініне математикалы формулалар мен символдар орналастыруа болады. Формулалар редакторыны кмегімен жазылатын объектілерге интегралдар, матрицалар, белшектер, тбірлер, кпмшеліктер жне т.б. жатады. Оларды сырт бейнелері принтерден басып шыарылатын кешірмесімен бірдей болады.

Word ортасынан формулалар редакторын іске осу шін, енгізу курсорын жатты формула кірістірілетін жеріне орналастырып, Кірістіру –Обьект – Місrosoft Equation командаларын орындау керек.

Математикалы символдар шартбелгілері бар тедеулер редакторы терезесіндегі жоары жол негізінен символдар формуласына енгізуге арналан мзір болып табылады: мысалы, шексіздік белгісі, вектор символы, т.с.с. табалар жиыны. Оларды ішінен ажетті символдарды тадауа жне оларды формула ретінде енгізуге болады. Математикалы символдар функционалды ксастыы бойынша жеке топтара біріктіріліп орналастырылан. Символды кірістіру шін керекті символ тран ріс элементін тышан курсорымен белгілеп крсету керек, сонда ріске кіретін символдарды толы тізімі ашылады. Тізімдегі ажетті символды тадап алып, оны бір рет шертсек, символ мтіндегі формулалар жолына енгізіледі.

Шаблондар жолы математикалы символдар пиктограммасынан тмен орналасан. Оны кмегімен мтінге математикалык атынастар, амалдар мен интеграл, матрица, жаша ішіндегі рнектер сияты крделі объектілерді жне т.б. енгізуге болады.

Формулалар редакторыны бадарламасы формулаларды дайындауа арналан стильдерді пайдаланады. Формулалармен жмыс істеу барысында: ерекшеленген объектіге баса типтегі стильді таайындауа болады. Дайындау стилін згерту шін, символдарды ерекшелеп, Стиль мзірі командасымен баса стильді таайындауа болады; жалпы типтік стиль сипатын згерту керек. Бдан баса формуладаы символдар арасындаы бос орын енін де реттеуге (мысалы, символ мен оны дрежесі арасындаы) ммкіндік бар, сондай-а, кп жолды рнектер терілгенде кейбір жолдарды сол жа шетке, ал кейбірін о жа шетке (ортаа) йтпесе тендік белгісіні орналасуына байланысты ауыстырып орналастыруа болады; жеке (зіндік) дайындау тсілін олдану, ол шін алдымен символдарды алдын ала ерекшелейді де, Стиль-Баса командасын орындайды.

MS Word мтіндік редакторыны графикалы ммкіндіктері.

Wordбаса бадарламалардан графиктерді кірістіруге, сондай-а зіні кескіндерін даярлауа ммкіндік береді. жат ішіне сыртта даярланан графикті орналастыру шін Кірістіру-Сурет командасын орындап, ішінде сол сурет орналасан файлды атын крсету керек. График тріндегі суреттерді кшірмесн алдымен алмастыру буферіне ауыстырып, соынан барып оны курсор тран орына буфер арылы да кірістіруге болады.

Word-та суреттерді арапайым графикалы элементтерді (тзу сызы, исы сызы, дгелектер, іші боялан, боялмаан кпбрыштар, мтінмен толтырылан тіктртбрыштар) Word рамындаы графикалы редакторды кмегімен даярлауа болады. Сызы – Word графикалы редакторыны е арапайым геометриялы элементі. Сызы сызу шін экранны тменгі жаындаы Сурет салу рал-саймандар татасындаы тзу сызы кескіні тран батырманы шерту жеткілікті. Эллипсті салу шін эллипс бейнесі тран батырманы шертіп, сосын курсорды бастапы нктеге орналастырып, тышканны сол жа батырмасын басулы кйде стап трып, эллипсті ажетті млшерге дейін лкейту керек. Шебер суретін салу шін сурет салу барысында Shift пернесін жібермей стап тру керек, оны да центрін ауыстырмау шін Сtrlжне Shift пернелеріні екеуін де жібермей стап труа болады. Тіктртбрышты трызу шін алдымен оны бейнесі тран батырманы шертіп, содан кейін курсорды тіктртбрыш тбелеріні біріне сйкес келетін нктеге апарып тышанны сол жа батырмасын басып, оны жібермей стап трып Тіктртбрышты толы етіп салу керек. Сtrl пернесін басып трып Тіктртбрышты центрін белгілі бір орына бекітуге болады. Ал квадрат суретін салу шін, салу барысында Shift пернесін басулы кйде стап тру ажет.

Фигураларды бруа, лшемін згертуге болады. Кез келген сурет бір немесе бірнеше лементтерден тратыны белгілі. Осындай бірнеше лементтерді растырып, оларды бір объект ретінде деуге де болады. Бірнеше элементтерден тратын топты кру шін, алдымен оларды ерекшелеу керек, содан кейін Сурет салу рал-саймандар татасындагы Топтастыру батырмасын басу керек.