Методика лксендге мсьллр

«Татар теле» м «Татар дбияты» предметлары гомуми м махсус предмет компетенциялрен формалаштыруга юнлдерелгн булырга тиеш. леге предметларны укыту барышы методик яктан м белем бир эшчнлеген оештыру ягыннан трле эш формаларын куллануны кзд тота. Бу зебезне м гомумевропа лингвометодикасыны трибсен таяна торган, дньяклм кабул ителгн фнни стандартларга авап бирерлек татар телен укыту методикасын м укучыларны белемнрен бял системасын булдыруны талп ит.

Татар телен длт теле буларак укытуда методик характердагы мсьллр арасында аны гомумевропа дрсен туры китереп, баскычлап укытуга кч белн бйлелрен аерып крстерг кирк. Бу яктан, трле яшьтге балалар чен лексик минимумнарны расларга, укучыларны сйлмен активлаштырырга, аларны мсткыйль белем алуга омтылышын м белем бир оешмаларында тел мохитен саклауда актив катнашуын стимуллаштыру системасы булдырырга кирк. Дрлп укыту кысаларында укучыларны тиз злштерлрен тэмин итрлек кызыксындыру чараларын куллану да мим, телне злштер ягыннан аеруча слтле балаларны югарырак баскычка яки нри дрд бел баскычына кчереп эшл д ктел.

Телдге сзлрне куллануны репрезентатив ресурс базасы м татар тел белеменд фнни-гамли тикшеренлрне тормышка ашыру чен программ инструмент булып торган татар телене электрон корпусына таянганда гына лексик минимумнар зерл тиешле дрд алып барылырга ммкин.

Татар телен длт теле буларак укытуны укучылар чит мдниятне дрес кабул итрлек, булган стереотипларга алы караш, мдниятара багъланышларны трле очракларына шхси мнсбт формалашырлык итеп оештыру сорала. Укытуны аралашучан-эшлекле, информатив (мгълматлы), эчтлекле, кызыклы ит, укучыларда татар телен кызыксыну уяту мим. Бу яктан, телне укытуны аны фн буларак йрндн – аралашу, шхси яктан с, универсаль уку гамллрен злштер чарасы буларак йрнг таба кчен билгелп трг кирк. Татар телен длт теле буларак укытуда телне чит тел буларак йрн технологиялрен куллану ярдм ит.

Укучыларга татар телен йрткнд мгълмати-аралашу технологиялреннн файдалануны кчйтерг м кийтерг, киркле дидактик материаллар, электрон сзлеклр, хрестоматиялр эшлрг, уен-тренажерлар, татар теле м дбиятыннан тп длт имтиханы ( алга таба – ТДИ) м бердм республика имтиханы (алга таба –БРИ) ларга зерл чен кулланмаларны м олимпиада биремнрене ачык банкларын булдырырга кирк.

дби белем бир укучыларда мсткыйль чагыштыра, гомумилштер бел, сбп-нти бйлнешлрен билгели алу; планлаштыру, зара хезмттшлек ит, диалоглар м монологлар тз, сораулар куя бел, з фикерлрен дрес тгъбир ит м длилли бел .б. кнекмлр белн бйле универсаль уку гамллрен формалаштыруны кзд тота. Лкин бгенге кнд универсаль уку гамллрене, аларны формалаштыруны миятен, аеруча татар дбиятын чит телле дбият буларак укыту вакытында, алап бетерм кзтел. Шуа кр гомуми белем бир мктбенд татар дбиятын укыту методикасын м технологиялрен кулланганда гамли юнлешк аерым игътибар бир сорала.

Телг йрт м дби белем бир практикасында уен, аралашу эшчнлеген нигезлнгн, укучыларны план, тезис планы, конспект, доклад, аннотация, инша, эссе язу, дби-иади эшлр, алдан игълан ителгн темага проект тз чен кирк булган материалларны тупларга м йрт, мгълмати белем бир мохитенд ориентлаша алу; энциклопедиялр, сзлеклр, белешмлр, махсус дбият белн эшли бел; китапхан каталоглары, библиографик крсткечлрне, интернетта эзлн системасын куллана алу ммкинлеге биргн технологиялр тиешле дрд кулланылмый.

Методик характердагы проблемалар арасында сламтлек ммкинлеклре чикле булган балаларны укытуны оештыру белн бйлелре д бар: алар – инклюзив белем бир кысаларында сламтлек ммкинлеклре чикле булган балалар белн эшл чен кадрларны зерлекле булмавы; татар теле м дбиятыннан укыту-методик сбапларны итмве, сламтлек ммкинлеклре чикле булган балалар чен киркле хрестоматиялр, электрон текстларны аз булуы.