Кйістілерді тенуикольды цистицеркозын балау жне ветсан шаралары.

40. ояндарды пизиформды цистицеркозын балау жне ветсан шаралары. оздырушылары – тения тымына арасты кілдер. Taenia pisiformis – зындыы 2м, сколексінде 36-48 ілгекшелері бар. рбір бунаыны арты жаы алдыысынан жалпаыра, сол себептен ртты денесі темір араны тістерін елестетеді. Жмырталары домала пішінді. Баларт сатысы Cysticercus pisiformis й жне жабайы оян цистицеркозыны оздырушысы. Пизиформды цистицерк – сйірлеу кпіршік (циста), зынынан – 6–12мм, клденеінен 4–6мм жетеді. Циста уысында млдір сйы жне ішкі абыында а тсті, тары дніне жуы бір сколекс орналасады. Цисталар топталып салбырап тран кпіршіктер ретінде ішкі майда, шажырайда, рса уысы органдарыны серозды абытарында орналасады.

Тенияларды дамуы аралы иелері – ауылшаруашылы жне баса да жануарларды атысуымен теді. Аты иелер – ит, терісі баалы адар мен еторектілер аралы иелеріні тения ларвоцисталарымен залалданан етін, ішкі органдарын (кпе-бауыр, ішек-арынды) жегенде тениоздара шалдыады. Соны нтижесінде ішек уысына тскен цистицерктер 2-3 ай уаыт аралыында ересек тениялара айналады жне аты ие нжісімен сырты ортаа жетілген бунатарымен сан мыдаан жмырталарын бле бастайды. Сырта блінген бунатар здігінен жиырылып озалу нтижесінде тскен орындарынан жылжып, кепкен со ішіндегі жмырталары жайылымды, суаттарды, топыраты, шпті жне де баса сырты орта объектілерін ластайды. Аралы иелері тенияларды жетілген бунатарын немесе кепкен бунатардан шашылан жмырталарын азы-жем, су арылы жтанда ларвалды (баларт сатысындаы) тениоздар туындайды. арына тскен тения жмырталарыны сырты абытары арын сліні серінен еріп, ал босаан рт тымдары 6 эмбрионалды ілгекшелеріні кмегімен ішек кілегей абыына бекінген со капиллярлы тамырлара теді де, ан мен лимфа айналымыны бірімен бкіл органдара таралады жне здеріні бейімделген биологиялы тырытарында (мекендеу орны) 2-3 ай ішінде цистицерктерге айналады

41. ой ценурозы. Ценурозды аллергиялы балау дістері. Ценуроз

1 Церебралды ценуроз немесе ми ценурозы (айналма) – иттерді ащы ішегін жайлаан Multiceps multiceps ртыны кйістілерге жандаы туыдыран баларт сатысыны - Coenurus cerebralis ауруы. Жиі жадайда ой, ешкі, ірі ара мал, одас, сиректеу тйе, шоша, жылы, сайа, жайран, муфлон жне адам ауырады.

2 оздырушысы. Multiceps multiceps зындыы ересегіні 1м, денесі 200-300 бунатардан ралан, ені 5мм, сколексі 22-32 хитинді ілмектермен аруланан.Ценуроз оздырушысыны кпіршігі Coenurus cerebralis – домала немесе сл созылыы, сырты абыы млдір, іші сйыа толы (150-200мл) кпіршік. Ішкі абыында кптеген сколекстері (700 экз.) шоырланып орналасан. Даму биологиясы. Аралы иесі жайылымда жмыртаны жтып, ішке тскен онкосфера ан айналымымен миа (кейде жлына) жетеді де, 2-3 айдан со ценур кпіршігіне айналады. Дефинитивтік иесі айналмамен ауыран ойды миын жегенде шалдыып, ішегінде 40-73 тулік ткенде ересек рт пайда болады. Эпизоотологиялы деректер. Ценуроз ой шаруашылыы дамыан ожалытарда ветеринариялы-санитариялы шаралар кешенінде кемшілік, олылытар боланда кеінен тіркеледі. Ауруды таралуына иесіз, босып жрген иттер себеп болады. Ауруды шегіне жету мерзімі ысты аяы мен кктем кезі. Ценур кпіршігі сырты орта факторларына тзімсіз.Клиникалы белгілері. Белгілері мидаы ценур кпіршігіні санына, орналасу орнына, су жылдамдыына жне мида дамыан згерістерге тікелей байланысты. Алашыда мал ркек, денесі алшылдайды, кенеттен имылдап, дене ызуы ктеріліп, тыныс алуы жиілейді. Ауыран мал детте жіті менингоэнцефалиттен шалдыаннан кейінгі 5-7 кндері леді. Ауруды 2 кезеінде: кпіршік суімен (2-6 ай) байланысты. 3 кезеде мал жадайы крт тмендеп, басын абыра, оттыа тірейді, дауыса жауап бермейді, имылы згереді (ценурды орналасуына арай айналма белгісі). Диагнозды итті нжісін – гельминтоовоскопиялау мен гельминто-скопиялау, малда – аллергиялы, серологиялы дістермен жргізеді. Міндетті трде сас аурулардан ажырату керек.Крес шаралары: арнайы дауалау масатында ойларды вакциндейді (Н.Е.Косминков; Сабаншиев М.С., Бердикулов М., Ахметбеков Н.А. сынан). Иттерді тениидоздарына арсы: иттерді паспорттау, ай сайын оларды дегельминтизациялау, ферма аумаына иттерді жібермеу, иесіз иттерді жою. Ауырып сойылан ой басын ртеу. Малшылар арасында насихаттау жмыстарын жргізу.