Каатинга –засухоустойчивый растительный покров, на северо-востоке Бразилии, которые состоят из низкорослых колючих деревьев и кустарников.

 

Каледонид - каледон атпарлылыы кезеінде пайда болан тау жйесі.

Каледонид –горная система, образовавшиеся в каледонской складчатости.

*Калий тздары - рамында калий бар минералдарды шгінді тау жыныстарына шоырлануы.

Калийные соли –осадочные горные породы, состоящие из минералов, содержащих калий.

*Кайнозой эрасы- (гр. Kainos-жаа, zoe- тіршілік)- Жерді геологиялы тарихындаы е жаа эра 67 млн. жыла созылан. штік жне трттік дуірлерге блінеді..

Кайнозойская эра-(гр. новая, жизнодеятельность)Самая новая эра в геологической истории Земли, которая длился 67 млн. лет. Подразделяется на два периода-третичный и четвертичный.

Каледон атпарлыы (Каледония –Шотландияны ежелгі аты)- тменгі палеозойда ткен атпарлы. Батыс Еуропаны солт., Сарыараны бат. блігі, Солт. Тянь-Шянь, От. Сібір тауларыны атпарлы рылымдары тзілген.

Каледонская складчатость(Каледония прежнее название Шотландии)-нижнепалеозойская складчатость. Формировались структурные складчатости Север Зап. Европы, зап. Сарыарки и Сев. Тянь-Шань

*Кальдера – (португал, исп. Cabdera – азан) – вулкан кратеріні бзылуынан пайда болан, абыралары тік жар немесе сатылы, дгелек ойыс. Ені 15-20 км, тередігі бірнеше жз м-ге жетеді. Мысалы Пальма аралындаы вулкан кратері(Канар аралдары).

Кальдера-кратер вулкана, имеющий несоразмерно большую величину по сравнению с самим вулканом (ширина15-20км. и глубина несколько ста м.-ров), например кратер вулкана на о.Пальма(Канарские острова).

*Каолин(ытай елді мекеніні атауы) - негізінен каолинит деген минералдан тратын а тсті саз. К. рамында дала шпаты бар тау жыныстарыны жел серінен гітілуінен алыптасады.

Каолин(от названия местности в Китае)–глина белого цвета, состоящая главным образом из минерала каолинита. К. образуется в результате выветривания горных пород, содержащих полевые шпаты.

Каррлы аладар - сімдік жамылысынан айырылан ктасты жалааш стірт, бетіндегі шкір тістер - каррлар оны кптеген сайлара бліп тратындытан, кп тісті тараа сайды.

Карровое поле – известковое оголенное плато без растительного покрова, имеющий наземные острые зубы-карры, которые делят на многие балки, похожое на расческу.

 

Картометрия(гректі chartes - пара немесе папирус орамы жне metron - лшем деген сздерінен шыан) - карта бойынша географиялы объектілерді зындыын, ауданын, брыштарын жне баса сипаттамаларын лшеу дістерін зерттейтін картографияны блімі.

Картометрия( греч. папирус, измерение)-отдел картографии, который изучает длину, площадь, углы и другие методы измерения географических объектов по карте.

 

*Каучукті сімдіктер - тканьдерінде каучук жиналатын сімдіктер, мыс., Бразилия гевеясы, Мексика гваюласы, фикус жне т.б. азір табии каучук Отстік Батыс Азияда кп сетін Бразилия гевеясынан алынады.

Каучуконосы –растения, накапливающие в своих тканях млечный сок, содержащий каучук.напр.Бразильская гевея,Мексиканская гваюла,фикусы.В настоящее время натуральный каучук добывается из Бразильской гевеии.

Каулифлория- ормандарда ылал жеткілікті боландытан сімдіктерді глдері мен жемістері ааш дііні стінен тікелей шыатын былыс. сімдіктер бойында бір мезгілде барлы вегетациялы процестер (бр жару, глдеу, жеміс беру) атар жре алады.

Каулифлория-

 

*Кампос(португалды campo-дала, жазы деген сзінен шыан) - Бразилия саваннасыны жергілікті атауы (Отстік Америка).

Кампос(португ-поле, равнина)-название саванн в Бразилии (Южная Америка).

 

*Каньон, тере аар(испан тіліндегі canon-деген сзден шыан) - тік беткейлі, тбі тар тере зен аары. Мыс., Солтстік Америкадаы Колорадо зенінде лкен т.а. бар, оны зындыы 320 км, тередігі 1200-1800 м.

Каньон-узкие долины с отвесно-ступенчатыми склонами и узким дном, промытые реками.Напр.на реке Колорадо есть б.д.длина 320км.,глубина 1200-1800м.

*Канар аысы-Азов аралдарынан шыып, отстікке аатын Солтстік Африка аысы.

Канарское течение-Северо-Африканское течение, идущее от Азовских островов к югу.

???Карта легендасы (лат. Legenda – оылуа тиісті нрсе) – картаны шартты белгілері мен оларды тсініктеме жазуларыны жиынтыы. детте картаны шеттерінде орналастырылады. Картаны мазмнын ажыратып оу шін ажетті осымша.

Легенда карты( лат.нужное для прочитание)-совокупность условных знаков и ее объяснительные записи карт.Нужное приложение для разборчивого определения содержании карт.

*Картографиялы генерализация (лат. Generalis – басты, орта) – географиялы объектілерді картада бейнелеу шін бастыларын іріктеп, жинатап алу. Картографиялы генерализация дрежесі картаны масштабына жне бейнеленетін жерді ерекшеліктеріне байланысты.

Картографическая генерализация(лат.–главный)-сделать упор на главное, чтобы изображать географические объекты на карте. Степень картографической гинерализации зависит от масштаба и особенности изображаемой местности.

*Карьер (фр. Corriere - тас азатын жер) – жер бетіне жаын жатан пайдалы азбаларды ашы діспен ндіретін жер. Мысалы: Аралытаы боксит, Екібастздаы оыр кмір карьері.

Карьер (фр.–место, добываемое камней)-место, добывающие полезные ископаемые, открытым способом, лежащие близко на поверхности земли. Напр. Карьеры Аркалыкского боксита и Екибастузского бурого угля.

 

Картограмма дісі – салыстырмалы статистикалы крсеткіштерді кімшілік бліну бірліктері бойынша крсету, мысалы, облыс бойынша халыты тыыздыы, елдердегі бидай егістігіні лесі, жне т.б.

Метод картограммы-

 

Картодиаграмма дісі – абсолюттік статистикалы мліметтерді кімшілік бліну бірліктері бойынша картограмма трінде крсету. Диаграммалар ртрлі геометриялы пішіндер трінде беріледі: шебер, квадрат, шбрыш, бесбрыш жне бааналы диаграммалар да кеінен олданылады.

Метод картодиаграммы-

 

*Картадаы жазулар – аса маызды апарат кзі болып саналады, оларды кмегінсіз карта мазмнын тсіну ммкін емес. Картадаы жазулар ш топа блінеді: топонимдер, терминдер, тсіндірме мтіндер.

Описи карт-являютсяочень важными источниками, без которых невозможно понять содержание карт. Описи карт делятся на три груп: топонимы, термины и объяснительные тексты.

 

*Карбонатты шгінді- рамында кмір ышылыны оспалары болатын жыныстар.

Карбонатные осадки- породы, содержащие добавки угольной кислоты.

 

*Катокомбалар- зындыы кейде бірнеше километрге жететін жер астындаы гірлер мен коридорлар.

Катакомбы-подземные пещеры и коридоры, достигающие иногда до несколько километров.

???Каустобиолиттер- жаныш азындылар; органикалы жолмен пайда болан тау жыныстары.

Каустобиолиты-воспламеняюшие породы; горные породы, образующиеся органическим путем.

 

Капилярлы су - топыра пен топыра асты жыныстарыны ыл ттікшесінен жер ызан кезде топыра астынан жер бетіне арай ктерілетін су.

Капилярная вода-

*Каштан топыра-ра даланы каштан тстес топыраы. сімдік дниесіне

кедей. Каштан топыраты рамындаы шірінді (2-5%).

Каштановые почвы-почвы сухих степей каштанового цвета. Вследствие скудной растительности.Каштановая почва содержит мало перегноя (2-5%).

????Ксіпорын– нерксіп, ауыл шаруашылыы, транспорт т.б. ндіріс салаларыны е тменгі бірлігі. рбір ксіпорын негізгі ор (й рылысы, рал-жабды), айналым ралдары (аша, шикізат, кмекші материалдар) жне жмысшы кшінен трады.

Предприятие-самая низкая единица отраслей промышленности, сельского хозяйства, транспорта и др. Каждое предприятие состоит от основного запаса , инструмента оборота и рабочей силы.

Ксіптік жануарлар – ашылы ксібіні негізін райтын, ауланып пайдаланылатын жануарлар. Терісі баалы рлы пен теіз адары, тятылар жатады.

Промысловые животные-

*Кембрий дуірі, кембрий (Камбриа – Англиядаы Уэлс провинциясыны лат.аты) – палеозой эрасыны бірінші дуірі. 80 млн. жыла созылан. Дуірді бас кезінде Байкал тау жасалуы аяталан.

Кембрийский период-первый период палеозойской эры, длительностью около 80млн лет.В начале кембрийского периода закончился Байкальская складчатость.

Кемпіроса – аспанны бір жаында торлаан блттан жабыр жауып, ал екінші, арсы жаында жарырап кн шыып транда блтты жатан крінетін трлі тсті доа. Кн сулесіні аспандаы су тамшыларынан ткенде сынып, рамдас бліктеріне (ызыл, сары, жасыл, кгілдір т.б.) блінуіні нтижесінде пайда болады.

Радуга-

Кешен - р трлі , біра бір-бірімен зара байланысан бліктерді бірттас бтінді рауы. Сонда, ауматы ндірістік кешен (АК) - белгілі бір аумата дамыан бір-бірімен байланысты салалар мен ндірістерді йлесімі.

Комплекс-

Кварц-атты, тссіз, а жне трлі-тсті минерал. Химиялы рамы-кремнезем, кремниді ос тотыы.

Кварц-минерал,твердый, бесцветный, белый или имеющий различных видов цвета. Химический состав-кремнезем, дуокись кремния.

Киммериялы тектогенез– альпі атпарлыы алашы фазаларыны жиынтыы, Кавказ, Маыстау таулары, т.б. тзілген.

Киммерийческая складчатость-совокупность ранних фаз альпийской складчатости , проявивщихся на Кавказе, Мангышлаке и др.

Кимберлит ттіктері – (От. Африкадаы Кимберли аласыны атынан) – кимберлит атты алмасты магмалы тау жынысымен толан ттік тріздес дене. Вулканизм рекетіне байланысты газ опарылысы кезінде кратер трінде пайда болан. Біра лава олардан сырта шыып тгілмей, кептеліп алан.

Кимберлитовые воронки-

Клиф- сопа толынны серінен пайда болан абразиялы жааны блігі.

Клиф-

*Климат - белгілібір айматаы ауа райыны кпжылды режимі.Жергілікті жер климаты салыстырмалы трде шаын айматы амтиды.

Климат-–многолетний режим погоды в той или иной местности. Местный климат распространен на сравнительно небольшой территории.

Кокос пальмасы-барлы тропиктік елдерде сіріледі, сіресе Индонезия мен Тыны мхиты аралдарында.Кокос пальмасыны абыынан мыты талшы, ірі жааынан шырын, май алады.

Кокосовая пальма-пальма, разводимая во всех тропических странах, особенно же в Индонезии и на островах Тихого океана. Из обалочек плода кокосовой пальмы получают прочное волокно, из ореха приготовляют сок и масло.

*Кометалар – (грек тілінде, kometes – йрыты жлдыз деген маына береді) Кн жйесіндегі созылыы эллипсоид трізді планета озалатын орбита бойымен айналатын аспанны кіші денелері.

Кометы( гр. длинноволосый, звезда с хвостом)- малые тела Солнечной системы, растянувшиеся в виде эллипсоида и совершающие свои пути по той же орбите, что и планеты.

*Континенттік климат -туліктік жне жылды температурасында лкен ауытушылы бар, жауын-шашын аз тсетін, ауа райы ра, жазы ысты, ысы суы климат. К.к. негізінен теізден шалай аудандарда байалады.Континентальный климат- климат с большими суточными и годовыми колебаниями температуры и малым количеством осадков. Свойственно сухое и жаркое лето, холодная зима. К.к. наблюдается главным образом в местах, удаленных от морей.

Конурбация- таяу орналасан жне з ара тыыз байланысты алалар тобы.

Конурбация-

Конвертор - алмрт трізді жабы пеш. алы болаттан жасалып, іші ота тзімді кірпішпен апталады. Конвертора сйык шойын йылып, ауамен рленеді.

Конвертор-

 

*Корал аралдары-негізінен коралл скелетінен тзілген шаын аралдар.Корал аралдары ысты климат аймаындаы теіздерде дамыан.

Коралловые острова-небольшие острова, образованные главным образом скелетами кораллов. Коралловые острова развиты в морях жаркого климата.

* Космогония- лемні, яни аспан денелеріні жаралуы туралы ылым.Кптеген алымдар лемні алашы пайда болуын газ трізді тманнан немесе метеориттен трады деп болжайды.

Космогония-учение об образовании вселенной.Многие зипотезы объяняют, что происхождение вселенной, существованием первичной туманности газообразного или метеоритного состава.

*Космополиттер- барлы рлытарда немесе мхиттарда мір сретін сімдіктер мен жануарлар трі.

Космополиты-виды растении и животных, живущие во всех материках и океанах.

 

*Кокс (нем.) – кокстелетін тас кмірді жоары температурада ауа жібермей 900 º -1000º ыздыруды нтижесінде пайда болатын отын. Кеуекті рылысыны кеуекті болуы, домна пешінде атты ызып жануына жадай жасайды.

Кокс –топливо, получаемое из коксующихся углей в результате прокаливания их в особых печах без доступа воздуха до температуры 900º -1000º. Кокс имеет вид пористых кусков, который позволяет сильно нагреватся доменной печи.

 

*Кокс газы - кокстеу арылы тас кмірден алынатын газ; бнда газбен атар, сйы зат(смола) мен атты алды(кокс) блінеді.

Коксовый газ – газ, получаемый из каменных углей при коксовании; при этом процессе наряду с газом образуются жидкие продукты (смолы) и твердый остаток(кокс).

 

*Кокстелетін кмір - оай бірігетін тас кмірді бір трі, одан кокстеу арылы кокс, кокс газы, шайыр алынады.

Коксующийся уголь – разновидность каменного угля, легко спекающегося, из которого при коксовании получается кокс, коксовый газ и смолы.

 

*Конгломерат(латынны conglomerates - жиналан деген сзінен шыан) - зара ажырамастай болып біріккен са жмыр тастардан тратын шгінді тау жынысы. К. абат тзе орналасады. Теіз, зен, кл К ы болады.

Конгломерат( лат. скучиваю) –осадочная горная порода, состоящая из сцементированных галек с примесью песка, гравия и валунов.Конгломераты бывают слоистые, различают еще как, морские, речные и озерные.

 

*Конденсация(латынны condensation - ныыздалу, оюлану деген сзінен шыан)- су буыны газ трізді кйден сйы немесе атты кйге айналу процесі.

Конденсацией называется(лат-сгущение) –превращение водяного пара, содержащегося в атмосфере, в жидкое или твердое состояние.

* Колчедан (Кіші Азиядаы еж.грек колониясы – Халкедонны атынан) – трлы металдарды ккіртпен осындысыны жалпы аты. Мыс.,темірді ккіртпен осындысы-ккіртті колчедан, немесе пирит,мысты ккіртпен осындысы-мысты колчедан, немесе халькопирит.

Колчедан(от имени греч. Колонии-Халкедон) –соединения различных металлов с серой.Напр.соединение железа с серой-серный колчедан, или пирит, меди с серой-медный колчедан, или халькопирит.

 

Консервативті ландшафт - барлы кешендері динамикалы тепе-тедік тапан ландшафтылар.

Консервативный ландшафт –

Консументтер– ттынушылар, дайын органикалы заттарды пайдаланып оректену, оларды бір трден екінші трге айландырады да жер бетіндегі тіршілікті жагдана тсуіне жадай жасайтындар.

Консументы-

*Комета (гр. Kometes – йрыты) – Кн жйесіне кіретін, оны заран эллипс тріздес, орбитамен айналып жретін аспан денесі. К. атты ядро мен оны оршаан газдан тратын басы жне газ бен ша-тозанан ралан зын йрыы болады.

Комета –(греч. Волосатые звезды)-небесные тела,движущиеся по вытянутым эллипсом. Комета состоит из головы в виде туманного пятна, обыкновенно с ярким ядром в центре, и длинного хвоста состоящиеся из пыли.

 

*Компас(голл. Kompassare – лшеу) – жер бетінде баытты бадарлау шін жне азимут пен горизонт тораптары анытау шін олданылатын рал.

Компас –прибор для ориентировки наземной поверхности и определения сторон горизонта.

*Конвертор(лат. convertere – згерту, басаа айналдыру) – ара металлургия ндірісінде олданылатын, формасы алмрт тріздес, алы болаттан жасалан, сыйымдылыы 20-350 т жабы , іші ота тзімді кірпішпен апталан пеш.

Конвертор(лат.-изменить) –стальное сооружение ( печь) грушевидной формы, емкостью от20-350т., выложенный огнеупорным материалом, используемый в черной металлургии.

Конвекция (латынны convectio – жеткізу деген сзінен шыан) – температура мен тыызды айырмашылыыны серінен са блшектерді тік баытта орын ауыстыруы.

Конвекция( лат.-доносить)-

???Континенттік шгінділер- теіз шгінділерінен згеше, рлыта пайда болатын шгінділерді жиынтыы. Жер бетіндегі, су тбіндегі жне мз астындаы К. ш. белгілі.

Континентальные отложения–совокупность породы, образующиеся на суши, отличившиеся от морских пород. Известны континентальные отложении наземные, подводные и под льдом.

 

*Кратер(гректі krater - лкен астау деген сзінен шыан) - жанартау рекетіні нтижесінде оны тбесінде немесе беткейінде пайда болан, диаметрі ондаан метрден жздеген метрге дейін жететін шыр. Вулкан атылаан кезде кратерден пар, газ, кл шыып, лава тгіледі.

Кратер–(греч.чаша)-верхний выход жерла вулкана, обычно в виде воронкообразного углубления.Через кратер во время извержения выбрасываются пары, газы, пепел, бомбы и вытекает часть лавы.

 

Кремнезем-суда ерімейтін табии кремниді ос тотыы. Одан кварц минералы жне одан тау хрусталі, аметист сияты т. б. трлері алынады.

Кремнезем-нерасворимая в воде природная двуокись кремния.Образует минерал кварц и его разновидности, как горный хрусталь, аметист и др.

*Криктер(аылшынны creek- кепкен деген сзінен шыан) - Аустралияны ішкі айматарында жылды ра мезгілінде кеуіп, жабырдан кейін ана суа толатын уаытша зендер.

Крики(анг. пересехающий)-временные пересехающие реки во внутренних областях Австралии, наполняющиеся водой только после дождей.

???Крекинг - +450+600º жоары температура мен 1-60 атмосфералы ысымды олдану арылы мнайдан трлі німдер алу жолы.

Крекинг – получение нефтепродуктов применяя метод крекинга, т.е.+450+600º высокой температуре и 1-60 атмосферного давления,

???Криофиттер, суы жер сімдіктері (гректі kryos - суы жне phyton - сімдік деген сздерінен шыан) - суы жне физиологиялы трыдан аланда ра жерлерде сетін сімдіктер.

Криофиты( греч.-холод, растение) –растении холодной и сухой местности.

*Кристаллография - кристалдар жне заттарды кристалды кйі туралы ылым. Кристаллография рамына кристалдар геометриясы, кристаллофизика, кристаллохимия жне кристаллооптика кіреді.