Білім жне іскерлік.
Оытушы туралы малмат
Сабира Амангелдіызы Аликулова «Арнайы педагогика» кафедрасыны аа оытушысы. Оитын пндері: ммкіндігі шектеулі балаларды дамуындаы клиникалы ерекшеліктері, педагогикалы мамандыа кіріспе, ринолнлиясы балалармен тзету жмысын йымдастыру.крделі бзылысы бар балаларды психикалы-физиологиялы дамуы, кру, есту, сйлеу анатомиясы, физиологиясы, потологиясы, жазба тілі бзылан балалармен тзету жмысын йымдастыру, ммкіндігі шектеулі балаларды дамуындаы клиникалы ерекшеліктері, инклюзивті білім беру, логопедия негіздері, ФФЖ,АЕФФЖ,ЖСТД балалармен тзету жмысын йымдастыру.
ажетті малмат: «Арнайы педагогика», 4-301 ауд.
Кафедрада болатын уаыты: оу кестесіне сай.
Оу кестесі: кнделікті 50 минуттан саба кестесіне сйкес.
Консультация: консультация кестесіне сай.
- Курсты оытуды маыздылыы жне ажеттілігі.
Оу жоспарымен сйкес «Ринолалия бар балалармен ткізілетін тзету жмысты негіздері»» курсы «Дефектология» мамандыында оитын білімгерлеріне арналып жасалан. «Логопедия негіздері» пніні дефектолог-мамандар дайындаудаы ролі те зор. Дефектолог дамуында ртрлі ауытуы бар балаларды (аыл-ойы, есту, кру т.б.) сойлеу тіліні даму ерекшеліктері мен оны тзету жолдары туралы білім дадыларын біліп иеру тиіс. Курсты оыту ммкіншілігі шектеулі балаларды оыту мен трбиелеуде тжірибелік жне теориялы білімдерді мегерткенде ажет болып табылады.
Курсты масаты жне міндеті
Пнні масаты: сйлеу тіліні бзылуы туралы ылымны шыу тарихымен дамуы; балаларды сйлеу тіліні алыптасу жолдарымен зандылытары; сйлеу тіліні дамуындаы ауытуларды себептері жне механизмдері; сйлеу тіліні бзылыуын психолингвистикалы жне клиииканы-физиологиялы аспектерден арастыру; балаларды тіл кемістіктерін анытау, апсырату, ртрлі арнайы мекемелерде ондай балалара логопедиялы ыпал жасау, тзету-трбиелеу жмыстарыны негізгі баыттарын бадарлау туралы студентгерге теориялы білім беру жне ксіби дагдыларын алыптастыру.
Пнні міндеті:
- арнайы логопедиялы дебиетпен жмыс жасау;
- тіл кемістігі бар балаа баылау жасау, оларды жалпы жне сйлеу
тіліні даму динамикасын анытау;
- сойлеу тілі бзылан балаларды жеке басыны ерекшеліктерін жне
сойлеу ммкіншіліктерін зерттеу;
- сйлеу тіліін, бзылу трін анытау;
- логопедиялы тексеруге жне логопедиялы сабаа ажет крнекі жне дидактикалы материалды дайындап, оларды сапасын аныктау;
- ртрлі арнайы мекемелерде істейтін логопедті психологиялы-педагогикалы іс тжрибесін баылау, талдау, тжырымдау;
- логопедиялы кжаттарды толтыру.
Білім жне іскерлік.
Білімгер міндетті:
Таныс болуы керек –
- дені сау жне ауытуы бар балаларды сйлеу тілі жне тланы даму
задылытарымен;
- сйлеу тіліні бзылу трлеріні топтастыруімен;
- логопедияны жне онымен шектес пндерді зекті мселелері,
азастандаы ылымны даму келешегі жне логопедиялы кмек
крсету жйесімен.
Білуі керек: -
- сйлеу тралы білімні теориялы жне табии-ылыми негіздерін;
- сйлеу рекетіні онтогенетикалы жолымен дамуын;
- сйлеу -тіліні кемістіктерін анытауды масаттарын, міндеттерін,
принциптерін, ммкіндігі шектелген балалара арналан ртрлі
мекемелерде тзету-педагогикалы ыпал жасауын.
Істей алу керек: -
- тіл кемістігі бар балалармен карым-атынас жасау;
- дыбыс айтуы бзылан балаларды логопедиялык. тексеру;
- тзету жмыстарыны негізгі жолдарын анытау;
- логопедтін негізгі жмыс баыттарын анытайтын жаттарды
пайдалану.
4. Пререквизиттер жне постреквизиттер:
Пререквизиттер: «Кру, есту жне сйлеу мшелеріні анотомиясы, физиологиясы жне патологиясы», «Казіргі аза тілі», «Арнайы (коррекциялы) педагогика».
Осы пнмен байланысты пндер тізімі:
«Есту, сйлеу мшелеріні анатомиясы, физиологиясы, патологиясы», студент сейлеу мшелеріні рлысы мен іс рекет тралы білуі ажет;
«аза тілі» студент тіл дыбыстарыны артикуляциалы, акустикалы сипаттамасын білу керек;
«Арнайы педагогика»: логопедиялы жмысты дамуында ауыткуы бар балалармен жргізілетін тзету жмысыны масаты мен негізгі баыттарына сйене отырып жргізі кажет, сйлеуді оу лгеріміне тигізетін серін білу ажет.
Келешекте етілетін «Логопедия» жеке мамандыа байланысты пндер «Логопедия негіздері» пніне негізделеді.
Курсты суреттеу.
Курс сйлеу тіліні бзылуы туралы ылымны шыу тарихымен дамуын, сйлеу тіліні дамуындаы ауытуларды себептері жне механизмдерін, балаларды сйлеу тіліні алыптасу жолдарымен зандылытарын сратары арастыратын 15 саатты лекциядан трады. 45 тжірибелік саат клемінде сйлеу тіліні бзылыуын психолингвистикалы жне клиииканы-физиологиялы аспектері,
балаларды тіл кемістіктерін анытауы, апсыратуы, ртрлі арнайы мекемелерде ондай балалара логопедиялы ыпал жасауы, тзету-трбиелеу жмыстарыны негізгі баыттарын бадарлауы арастырылады. Курса білімгерді аудиториядаы (СЖО) жне аудиториядан тыс (СЖ) жмыстары кіреді.
СЖО реферат тріндегі жмыс, оны келесі сипатта орауа болады: рейтингтік жне баса да тапсырмаларды орындау, білімгерге жеке кеес беру трінде.
СЖ – бл білімгерді жоары оу орнындаы кітапханалардаы СЖО сабатарына жне лекциялара дайынды масатындаы, сонымен атар білімгерді оытушыны сынан трлі тапсырмаларын орындаудаы жмысы.
Білімгерді лекция жазуа жне й тарсырмаларын алуа арналан алы дптері болуы керек. Оан оытушыны тсіндірулері, лекция конспектілері жне білімгерді дайындыы шін керекті дебиеттер жазылатын болады.
Сондай-а, білімгерге жеке тапсырмалар мен глоссария жргізуге арналан жа дптер, ызыл жне ара сиялы аламсап керек.
Курсты мазмны
2.5.1 Лекцияны календарлы-таырыпты жоспары.
| № | кні | Лекция таырыбы, модуль атауы, нмірі жне ысаша мазмны. | Са.саны. | ТСО жне танымды рекетт і активиз ациялы дістері. | Білімгерде алыптасатын білім мен іскерлік. |
| 1 апта | Лекция№ 1-1 Кіріспе. Пні, мазмны «Риналалияа тзету жзету жмысыны негізі» баса пндермен байланысы: анатомия, физиология, арнайы психология, арнайы педагогика | Крнекі материал. Диспут. | Пнні негізгі міндеттері:зерттеу жолдары жне дісі. | ||
| 2-3 апта | Лекция№ 1-2 Анатомия-физиологиялы жасйекті рылым ерекушеліктері болады: Эмбрионалды даму сферасында, Туыланнан кейінгі дамудаы кемістік. Тіс жлу т.б | Дидактикалы материал. Диспут. | Мимика блшыетітері, тіл блшы еті, тіласты блшыеті, жаасты блшыеті. | ||
| 4 апта | Лекция№ 2-3 Ашы ринолалиялы балалар дауыс тембріні бзылысына, тілдік фонетикалы жаына, дыбыс айтуына сипаттама | Дидактикалы материал. Диспут. | Ашы риналалия бзылысыны ерекшеліктері; | ||
| апта | Лекция№ 2-4 Ашы формадаы риналалияа психологиялы-педагогикалы сипаттама. Екінші бзылыс психикалы процестерді бзылысы | Крнекі материал. Диспут. | Ойлау, есте сатау, зейін жне т.б даму ерекшеліктері Эмоционалды ерік сферасы, зін-зі стау т.б | ||
| 6-7 апта | Лекция№ 2-5 Ашы формадаы ринолалиямен зардап шегетін балаларды тексеру. Ашы ринолалия формасындаы баланы кешенді тексеру. Тіс кемістігін тексеру: прогнатия, прогения т.б | Крнекі материал. Диспут. | Лексико-граматикалы фонематикалы арикуляциялы тіл бзылысы. | ||
| апта | Лекция№ 2-6 Ашы ринолалиялы балаа жалпы тзету жмыстары. Логопедиялы принцип: | Дидактикалы материал. | Жмыс жйесі. Тзету жмысты баыты. | ||
| 9 апта | Лекция№ 2-7 Оральді праксис дамуыны дістемесі. Артикуляциялы моториканын дамуы. Логопедиялы массаж, ерін массажы, тіл,жмса тадай т.б | Крнекі материал. Диспут. | Артикуляциялы гимнастика:тменгі жа, ерін, иек, мимикалы блшыет | ||
| 10-11 апта | Лекция№ 2-8 Фонематикалы абылдау дамуыны дістемесі. Тілдік емес естуіні бзылысы, тілдік естуіні дамымауы. | Дидактикалы материал. | Дыбыс дамуыны анализі жне синтезі. | ||
| 12-13 апта | Лекция№ 2-9 Жабы риналалия жне оны сипаттамасы. Дауыс тембріні бзылысы, дыбыстарды бзылысы. | Дидактикалы материал. | Ашы риналалиянны кемістігі ерекше сз рамындаы буын бзылысы. | ||
| 14-15 апта | Лекция№ 2-10 Риналалияны жабы формасыны психология-педагогикалы сипаттамасы. Ашы риналалияда сияты психикалы процесте бзылыс байалады. | Дидактикалы материал. Диспут. | Ойлау, есте сатау, зейін жне т.б даму ерекшеліктері Эмоционалды ерік аймаы, зін-зі стау т.б | ||
| Барлыы: |
2.5.3. Семинарды календарлы – таырыпты жоспары.
| № | кні | Таырыбы, модуль атауы, нмірі. | Са.саны. | Саба ткізетін трі. | Тексеру трі | Білімгерде алыптасатын білім мен іскерлік. |
| 1 апта | Семинар№ 1-1 Баланы жатіс жйесіні анатомия-физиологиялы рылу терекшелігі мимикалы блшы ет,тіл блшыеті | Ауызша срау. | Блиц-ауызша срау. | Жа-тіс блшыет жйесіні функциясы | ||
| 2-3 апта | Семинар№ 1-2 Ашы риналалиямен ауыратын балалар сйлеуіне сипаттама | Дисскусия. | Таблицияны ру. | Сейлеу аппаратыны орталы жне шеткі блімдері, сйлеуді арым-атынас функциясы. Сйлеу жне ойлау (Л.С.Выготский) | ||
| 4 апта | Семинар№ 2-3 Ашы ринолалиялы балалара психология-педаго гикалы сипаттама Ойлау, есте сатау, зейін жне т.б даму ерекшеліктері | Таырып бойынша реферат. | Блиц-ауызша срау. | Ашы риналалия бзылысыны ерекшеліктері; | ||
| 5 апта | Семинар№ 2-4 Ашы формадаы риналалияа психолого-педагогикалы сипаттама. Ашы риналалияны трін кешенді тексеру | Ауызша срау. | Блиц-ауызша срау. | Тісемханасынан жне логопедялы рылымны тексерілу | ||
| апта | Семинар№ 2-5 Праксис дамуыны дістемесі Тіл ритмикасыны рылымы,абылдау жне елстету | Салыстармалы талдауы | Жазбаша жауап. | Ритмикалы йымыны рылымын, айту Тілдік кинестетикалы рылым дамуы | ||
| 7-8 апта | Семинар№ 2-6 Тілдік демалу дістемесі. Диафрагмалы типті тыныс алуды ою жне ауыз арылы за демалуды алыптастыру. | Ауызша срау. | Блиц-ауызша срау. | Демалу гимнастикалы жйе А.Н.Сртельникова бойынша ауыз жне мрынды демалу болып жіктеу Тілдік демауды рылымы., | ||
| 9 апта | Семинар№ 2-7 Айтуын тзету дістемесі.Дыбысты ою, дыбысты бекіту дыбысті жіктеу | Салыстармалы талдауы | Жазбаша жауап. | з бетінше тілдік дыбысты оюа кіріспе | ||
| 10-11 апта | Семинар№ 2-8 Жабы риналалия жне оны сипаттамасы. Дауыс тембріні бзылысы, дыбыстарды бзылысы. | Ауызша срау. | Блиц-ауызша срау. | Жабы риналалиямен ауыратын балаа психологиялы-педагогикалы сипаттама | ||
| 12-13 апта | Семинар№ 2-9 Риналалияны жабы формасын жоюа арналан тзету жмысын жргізу риналалия бойынша логопедиялы прицип | Крнекі материал. | Блиц-ауызша срау. | Жмыс жйесі коррециялы жмыс баыты | ||
| 14-15 апта | Семинар№ 2-10 Риналалияны жабы формасыны психология-педагогикалы сипаттамасы. Ашы риналалияда сияты психикалы процесте бзылыс байалады. | Ауызша срау. | Дидактикалы материал. Диспут. | Ойлау, есте сатау, зейін жне т.б даму ерекшеліктері Эмоционалды ерік сферасы, зін-зі стау т.б | ||
| Барлыы: |
2.5.4. СЖ бойынша білімгерді тапсырмалар тізімі.
| № | Саба таырыбы | СЖ-ге тапсырма | сынылатын дебиет | Баылау трі | Мезгіл апта № |
| Сйлеу тіліні бзылуы туралы ылыма ысаша тарихи шолу. | Шетел жне азастан ылымдарыны жмыстарында сйлеу бзылыстарды тзету-педагогикалы мселелері. | 1, 2, 3, 4 | Ауызша срау. | ||
| Сйлеудін анатомиялык-физиология лык механизмі. | И.П.Павловты, А.Р.Лурия нь т.б. ілімдері, сйлеуді табии-ылыми негіздеріні ашудаы оларды ролі. | 3, 4, 5, 7, 11 | Ауызша срау. | ||
| Ринолалия. Сипаттамасы. тзету тсілдер.і | Ыскыры, ызы, сонорлы, тіларты дыбыстарды айтылу кемістіктері, тзету жолдары. Ринолалияны тзетудегі логопедиялы жмысты кезектілігі. | 3, 4, 5, 7, 11 | Жазба-ша ж-мыс. | ||
| Дизартрия. Классификациясы, тзету жмысыньщ негізгі баыттары. | МДБ (минимальды дизартриялы бзылу) ымы, белгі лері, дифференциальды диагностикасы. | 1, 2, 3, 4, 9, 13, 14 | Жазба-ша ж-мыс. | ||
| Сйлеу тіліні жылдамдыымен ырактылыынын бзылуы | Ттыпамен заымдаландарды тексеру жйесі. Ттыпаа азіргі кзарастары. | 1, 2, 3, 4, 7 | Реферат. | ||
| Сйлеу тілінін жйелік бзылуы. | Афазия патогенезі. А.Р.Лурияны афазиялогия ылымына осан лесі. | 1, 2, 3, 4 | Жазбаша жмы сы. | ||
| Жазу мен окудын бзылуы. | Жазу мен оудаы кездесеті н ерекше ателерді сипаттамасы. Сйлеу картаны толтыруы. | 1, 2, 3, 4 | Жазбаша жмы сы. | ||
| Жалпы сйлеу тілінін дамымауы. | ЖСТД дегейлері бойынша тзету жмысыны жйесі. Дислалияа шыраан балаа перспективті жоспарын ру. | 3, 8, 9, 10, 11, 12, 15 | Материалдарды талдау. | ||
| Зият жетіспеуші лігінде кездестік сйлеу тіліні бузылуы. | 8 трлі арнайы мекеме жадай ында аыл-ойы кемтар балалар мен жргізілетін логопедия лы жмысты йымдастру жне оны мазмны. | 3, 8, 9, 10, 11, 12, 15 | Жазбаша жмы сы | ||
| Бала башаларда, мектептерде, поликли никада т.б. мекемелердегі логопедтін жмысы. | ртрлі мекемелерде логопед ті іс-рекетіні негізгі баыт гарын анытайтын нормативті жаттарды сипаттамасы. Логопедті жмысыны мазмны, логопедиялы жаттар. | 3, 4, 5, 7, 11 | Материалдарды талдау. |
Ескерту. Білімгерлерді здік жмысы оны оу жмысыны маызды блігі болып табылады. зіндік жмысты интенсивтілігі мен сапасы білімгерді бадарламалы материалды з бетінше игере алу абілетіне,
сйлеу бзылыстар трлерін, тзете-трбиелеу жмыстарыны баыттарын логопедия курсын оып-йренудегі жетістігіне байланысты.
Сіздер сабаа наты сратарды талылап жне біз шешетін мселелерге сыншылдыпен арау шін дайындылып келу керексіздер. Сіздер сабатан здеріізді арыарайы оуларыыза жне болашы ксіби рекетіізге керектілерді жазып алуларыыз ажет. Сонымен атар, барлы курс уаытында біз зара арым-атынаста жне тсіністікпен жмыс істеуіміз шін з оуларыыза жауапкершілік алуларыыз керек.
Материалды конспектілеу жне керекті ойларды, тезистерді, сандарды жне фактілерді жазып алу аса маызды.
зіндік жмысты бір трі баяндамалар мен рефераттарды дайындау болып табылады.
Бл жмыс білімгерге р трлі аым кздерінен жаа мліметтерді іздеп-йренуге ммкіндік береді. Баяндамалар мен рефераттарды дайындау библиографиялы ізденіске, талдауа жне материалды жалпылауа йретеді, з ойын ысаша, наты жеткізу абілеттілігін дамытады; дниетанымын кеейтеді; зіндік білім алуа ызыушылы пен таламды дамытады. Сонымен атар, бл жмыс ылыми-зерттеу жмысына икемділікті алыптастырады.
Білімгерді зіндік жмыс процесінде глоссария жргізуі коррекциялы педагогика мен психологияны негіздерін, оны ылыми-категориалды аппаратын, яни базистік терминологиясын иемденуге кмектеседі, бл тест жазанда, тапсырманы орындаанда, жазбаша жмыс пен коллоквиум тапсыранда жоары балл алуа ммкіндік береді.
Білімгерлерді дискуссия, ойын, тренинг, тапсырмаларды шешу жне рейтингтік тапсырмалара дайындалуы мен атысуы, оларды шыармашылы ойлауын дамытуа жне болашатаы ксіби іс-рекетінде іскерлікті мегеруге жне коммуникативті байланыстарды дамытуа кмектеседі.
р трлі тапсырмаларды білімгер оытушы айтан уаытта толы клемді жне сапалы ткізсе, оан жоары балл алуа ммкіндік бар.
Дебиеттер
3.1. Негізгі дебиеттер
1. Соломатина Г.Н., Водолацкий В.М. Устранение открытой ринолалии у детей // Методы обследования и коррекции. – М.,2005.
2. Вансовская Л.И. Устранение нарушений речи при врожденных расщелинах неба. – М., 2000.
3. Логопедия. Под ред. Волковой Л.С. – М., 1989.
3.2. осымша дебиеттер.
4. Понятийно-терминологический словарь логопеда. Под ред. Селиверстова В.И. – М., 1997.
5. Водолацкий В.М., Мельникова М.М., Бабанина Б.Г. и др. Диспанцеризация больных с врожденной патологией лица в условиях межобластного центра: Метод. рек. Для врачей интернов и субординаторов. – Ставрополь.,1985.
6. Волосовец Т.В. Некоторые методы и приемы логопедической работы с детьми (от1,5 до 3 лет), страдающих ринолалией // Актуальные проблемы дефектологии: тез.докл. межвуз. Научн. конференции. – М., 1991.
7. Воронцова Т.Н. Принципы дооперационной профилактической работы с детьми с врожденными расщелинами губы и неба // Речевые расстройства удетей и методы их устранения: Сб. научнютр. – М., 1978.
8. Ипполитова А.Г. Открытая ринолалия/ Под ред. О.Н.Усановой . – М., 1983.
9. Мамедов А.А. Врожденная расщелина неба и пути ее устранения. – Екатеринбург, 1998.
10. Селиверстов В.И. Речевые игры с детьми. – М., 1994г.
11. Хрестоматия по логопедии. Под ред. Волковой Л.С. и Селиверстова В.И. В 2-х т. – М., 1997
12. Салахова А.Д., Кочегарова Н.В. Спонтанный период доречевого и
речевого развития у детей раннего и дошкольного возраста с
нарушенным слухом. Дефектология. – 2010. - № 3.
13. Коржова Г.М., Оразаева Г.С. Учебно-методические, материалы в
помощь студентам к изучению курса «Основы логопедии с историей
логопедии». Алматы, 2006г.
14. Коржова Г.М., Оразаева Г.С. Основы логопедии с историей
логопедии. Краткий курс лекции. Алматы, 2005г.
15. Мовкебаева З.А. Дошкольная педагогика. Алматы, САТР, 2006г.