Й маындаы кктемдік жмыстар,ртрлі зиянкестермен крес

й маындаы кктемдегі жмыстар, р трлі зиянкестермен крес. Гл сіру. сімдік шаруашылыы - ауыл шаруашы-лыыны негізгі саласы.

Гл сіру - сімдік шаруашылыыны бір саласы, оан жалпы сипаттама. Ашы жне оралан грутта гл сіру. Біржылды, екіжылды жне кпжылды декоративті сімдіктерге агробиологиялы сипаттама. Снді мдени сімдікті кбею жолдары. Мдени сімдіктерді шыу тегі. Тымдар жне тым шаруашылыы. Тымдарды себуге дайындау. Жоары сапалы тымды себу мен отырызуды экономикалы тиімділігі. Тым себуге экологиялы факторларды сері. сімдіктерді суі мен дамуы. сімдіктерді тіршілік шарттары. Топыра немесе тамыр арылы оректену. сімдіктерді орта жадайларына зара рекеттестігі.

сімдіктер туралы алан білім толы жне тере болу шін мектеп маына глзарлар жасалып, тжірибелік лескілер боланы дрыс.

Мектеп алдына глзар жасау. Глзар жасау шін олайлы жер тадап алынады, оны солтстік жаына желден орайтын ааштар егіледі, жергілікті жерді климатты жадайы ескеріледі. Гл егілетін жерді топыраы - сазды, ауыр, тыыз емес, жеіл, м, жапыра шіріндісі, ара шірік аралас топыра боланы жн.

Топыра нарын жасарту шін и, ааш гіндісін, осуа болады. Ашы грунта егетін глді сндік сімдіктерді - бір жылды, екі жылды жне кпжылды деп бледі.

Бір жылдытара тымнан егетін – жлдызгл, ырмызыгл, барытгл, дрілік тймеда, лпет, т.б. жатады.

Екі жылдыа - оыраугл, дстргл, трік алампыр глі жатады.

3. Ал кп жылдытарды морфологиялы ерекшеліктеріне арай:

Тамырсабаты - шоыргл, ия, інжугл, таушымылды..

Пиязшыты - лалагл, нркес, ызалда, баршынгл.

Тйнекті - нарызгл, лйлгл, тебілгл, глоксиния, т.б. деп блінеді.

Сімдіктерді осы белгілеріне арай саба жргізуде крнекілік ретінде крсетуге болады. Оушы сабата алан теориялы білімін практикамен штастыранда есте за саталады.

Глзарлар трліше болуы ммкін: клумбалар, рабаткалар, ландшафты глзарлар - миксобордерлер, партерлер. Глзарлар шін сімдіктерді тадап аланда оларды биологиялы ерекшеліктерін ана емес, сондай-а бояуларды штасып, йлесіп келуін де ескеру керек. Тсті кп болуы тысды емес. Кгрт тстер ашы тстермен жасы штасады, мысалы, ашы ызылт ашыл ккпен, ызыл апен, т.с.с жасы йлесім табады.

Клумбаларды формасы р трлі (трт брышты, сопа, дгелек) болуы ммкін. Шеттері 10 см, ал ортасы 30 - 40 см биіктікте болады. Клумба жасау шін алдымен оны шекарасын сызып алып, топыраты бір крек бойы азып, нарлы топыра тсеу керек.10 - 15 кненнен кейін (топыра ныыздалан со) ортасынан бастап сімдіктерді отырыза бастауа болады.

Бедеріні тым кішкентай жне крделі болмааны дрыс жне клумбаны тым лкен жасауды керегі жо. сімдіктерді тадап аланда оны тстеріні йлесімділігіне ойылатын талаптарды, сондай-а а жекелеген сімдіктерді су сипаты мен биіктігін ескеру ажет. сімдік нерлым биік болан сайын ол ортасына таман орналасуы тиіс. Аласа сетін сімдіктерді тыыз отырызып клумба жасауды ажеті жо.

Рабатка – тртбрышты зынша глзар –жйек, ол жол бойына, оны бір жа жиегіне немесе ос апталына орналастырылады.

Ені 1,5 метрге дейін, зындыы детте 10 метрге дейін болады. Рабатка глдеу мерзіміне орай йлестіріліп, сімдіктерді бірнеше трінен жасалады.

Миксбордер немесе ландшафты глзар геометриялы сурет рамайтындай етіп, еркін орналастырылан кп жылды сімдіктерден жасалады. Мндай аралас глзарларда р мезгілде глдейтін сімдіктерді отырызу кзделеді, сонда ол за уаыт бойына здіксіз глдеп трады.

Гл даылдарын іріктеп аланда оларды глдейтін мерзімін ескеру керек. Мселен, ауыстырып отырызбай-а бір орында бірнеше жыл жасы сетін жне жасыл бтаы мен глін мол жаятын кп жылды глдер (флокс – 4 - 5, пион – 8 - 10 жыл) бар. Кп жылдытарыны тамыр жйесі мытыра болады, уашылытан аз зардап шегеді, жаздытарына араанда онша кй таламайды.

Гл кшеттерін сіру. Мектеп маында ерте глдеу шін жлдызгл, петунья сияты глдерді ерте кктемде блмеде кшет дайындап сіруге болады. Ол шін кабинет зертханасында терезе алдына кішірек жшіктерге (45см* 30см*10см) астауша жасап сіруге болады. Жшікті ішіне нарлы арашірік аралас, шымтопыра, мсалып толтырады. Оан наурыз айында тым егіліп, белгі ілінеді.

Глзара гл еккенде оны бойыны зындыын есепке алып отырызан дрыс. Шетіне аласа бойлы ортасына зын бойлы гл егіледі. Кзде глдерді тымын жинап алып кептіріп, ааз алталарына салып, аттарын жазып, ра жерге сатаан жн.

Ал ыса арай салын тсісімен кпжылды глдерді тйнектерімен пиязшытары азып алынып, кептіріліп, салын желдетіліп тратын жерде саталады. Гл тымдарынан коллекция жасап сабаа олдануа болады.

Ааштар мен бталар – сндік шін егілетіндер жне жеміс – жидек ааштары болып блінеді. Жеміс-жидектерге: алма, алмрт, алхоры, шабдалы, шие, жаа ааштары мен жзім, араат, таурай, арлыан бталары (тошала) жатады.

Жеміс ааштары кктем мен кзде егіледі. Кктемде топыраты тоы еріп жібігенде, кзде жапыратарын тсіре бастаанда отырызан жн. Егуді кбінесе блтты кндері бастайды. Егер кн ашы болса, таертегі салында немесе кешке арай егеді. Ааштар мен бталарды отырызу шін шырды кктемде – егуде 5 кн брын, кзде 15 кн брын азады.

Гл лемі – жер

Бегония(сндік сімдік)

Бегония сндік сімдіктер атарына жатады. Оны сабаы ткті, жапыраы трлі-тсті кп жылды шптесін сімдік. Гл пішіні де ртрлі. Бегонияны сем жапыраты жне тйнек тзетін рилы трлері сіріледі. Оны барлы трін ыш мырада, отстік-батыса немесе отстік шыыса араан терезе алдында сіреді.

Пеларгония (сндік сімдік)

Пеларгония – азтаматар тымдасына жататын бталар, жартылай бталар жне шптесін сімдіктер. Оларды тріне арай лкен 4 топа блуге болады.

Ірі глді (корольдік) пеларгонияны тсі – а, ызылт-ызыл жне ара-оыр немесе а тстен бастап ызыл-клгін, тіпті ара тске дейін згеріп отырады. Кейде былмалы болып келетін трлері кезігеді. Ірі глді пеларгонияны жапыраы сйір, ткір рі тікенекті болып келеді.

Барыт трізді пеларгония – алан трізді пеларгониядан шыан жне гл саанатары зын, глдері арапайым, жартылай ткті болып келеді. Барыт трізді пеларгонияны сабаы шырмалып немесе жер бауырлап седі. Осы ерекшелігіне арай бл аспалы сімдіктер атарына жатады. Пеларгонияны бл трін балкона шыарып ойсаыз, те демі крінеді.

Айматы пеларгония – жапыраыны демілігімен ерекшеленеді. йткені жапыраы трлі-тсті боландытан бірден кзге тседі. Ал глі арапайым болып седі.

Хош иісті пеларгонияны жапыраында эфир майы бар. Сондытан оны зіне тн ерекше иісі болады. Жапыраыны тсі ашы кк, глі са, а жне клгін тсті болып келеді.

Узамбар шегірглі(сндік сімдік)

Узамбар шегірглі (фиалка) – геснерия тымдасына жататын кп жылды сімдік. Отаны – тропиктік Африка. Оны барыта сас теге жапыратары сабаыны тп жаына шоырланады. Бл сндік глін кейде сенполия шегірглдері деп те атай береді.

Глі шегірглдікі сияты жасыл, жасыл кк жне ызылтым (атауы осыдан барып шыан) болып ртрлі тске боялып седі. Сондай-а замбар фиалкасыны глі а, ызылт, ызыл жне ызыл кре тсті болып келетін трлері де болады. Оны тікелей кн кзі тспейтін, терезесі шыыс немесе батыс жаа араан блмеге ойан жн. Онымен оса, сімдікке су бркуге болмайды. Узамбар фиалкасын блме температурасында 1-2 кн тран сумен суаран жасы. Ол кн кзі аз болатын ыс айларынан баса уаытты барлыында немі глдеп трады. Дегенмен кндіз лампа жарыын пайдаланып, оны глдеу мерзімін зартуа болады.

сімдікті 2 жылда бір рет ауыстырып отырызан жн. Оны отырызатын топыраты 4 блігі шіріген жапыра, 1 блігі шымтезек жне бір блігі м болу керек. Узамбар фиалкасын жапыраын кесу, бтасын блу арылы немесе атарда тымын сеуіп, кбейтуге болады. алемшеден де сіруге болады. Шаын мыраа отырызылан (диаметрі 5-7см) жас ркен 6-10 айдан кейін глдейді.