Шарша баылауларыны ателіктерін тсіндірііз
Бір пунктты шар шыру баылаулары биіктікте желді баыты мен жылдамдыы туралы мліметтерді бере алады. Бл баылауларды сенімділігі орын брышын, азимутт, биіктікті анытауда кететін ателіктерге байланысты болады. ателіктерді білу бл дісті олданылу шекарасын анытайды. Бастапы параметрлерді лшеу кезіндегі ателіктер алдымен шар проекциясыны горизонтальды беткейге дрыс орнадасуында крінеді, содан со жел жылдамдыы мен баытындаы ателіктер трінде болады. Осы жадайды ескере отырып, шар проекциясын анытаудаы ателіктерін баалау керек. Ендігі кезекте уаыт бойынша ателіктер жо, ал ателік тек бір координатаны анытауда болан деген болжаммен арастырамыз. Азимутты анытау кезіндегі ателіктер.
Уаытты кезедерінде азимутты анытаудаы ателіктер бірдей болсын жне ол те болсын. Бл жел жылдамдыына сер етпейді, ал желді баытына барлы абатта сер ететін болады. Егер теодолит 1+2° ателікпен бадарланса, жел баыты да осындай ателікпен аныталады деген сз, жел жылдамдыына сер етпейді. Егер азимутты анытау кезіндегі ателіктер траты болмаса, онда ол жел жылдамдыына да, баытына да сер етеді.
1 уаытта азимутты анытау кезіндегі ателік нлге те жне оны горизонталды бектекйге жазытыы С1 те. Ал 2 уаыт кезеіндегі ателікдыі шынайы проекциясынан С2 – С2’ нктесіне проекцияланан. С1 С2 кесіндісі С1 С2’ кесіндісіне замена болады. Оны кеістіктегі орны шынайы брыштан -дан, ал зындыы r С2’ шамасына айырмашлы жасайды.
r С2’=L2*Sin*; ателіктер зимут ателігіне пропорцианалды. Сондай-а, шарды озалу баытына баынышта болады.
Орын брышын анытау кезіндегі ателіктер.
Орын брышын анытау кезіндегі ателіктер С1 С=L кесіндісінде пайда болуы ммкін. 0Р1Р2 шбрышынан синустар теоремасы бойынша келесіні жазамыз: 
; Яни 
болса, онда осы екі тедікті оя отырып, 
аламыз. L шамасы салыстырмалы трде аз болатындыын ескеріп, 
; Яни 
; Sin= жне Sin*cos=1/2sin2 деп алып келесіні жазамыз: 
; Осы соы тедіктен келесі орытынды шыаруа болады: L згермеген кезде максималды ателіктер орын брышы б/ша 0° жне 90° жаын, ал минималды ателіктер кезінде =45° болады. Егер уаыт аралытарында ателіктер шамамен бірдей болса, онда L скен сайын жел жылдамдыы кезіндегі ателік тмендейді, ал баытында ателік болмайды. Шар заан сайын н/се биіктеген сайын ателік кбейеді. Жел жылдамдыын анытау кезіндегі ателік траты болу шін L лкейген сайын нктелер арасындаы уаытты да лкейту керек. Практикада осылай жасайды.
Биіктікті анытаудаы ателіктер.
Биіктікті анытаудаы ателіктер шар проекциясына дейінгі ашытыа жне жел жылдамдыы мен баытына байланысты болады. L=Н*сtg; Бл жерде Н екі рет лшеу кезінде жел жылдамдыыны трасыздыына байланысты пайд болады. 
; Егер Н траты болса, жел баытына да, жылдамдыына да сер етеді. Жел жылдамдыы мен баытынан баса ателік биіктікті дрыс аныталмаунан байланысты болады. Шынайы жадайда бірнеше координатаны бір уаытта аныта кезінде пайда болуы ммкін. Оны жиынты сері седі. Осы аталан 3 ателіктен баса, деу ателіктері болуы ммкін. Кр ателік негізінен шаршаты биіктігін анытаудан кетеді. Ол вертикалды жылдамдыты траты деп санааннан болады. Осыан б/ты шар биіктігін анытау шін кмекші дістер олданылады. Ол сіресе тменгі биіктіктерді анытауда олданылады. Бндай 2 діс бар: 1) шар биіктігін оны брышты координаталары арылы анытау; 2) ілінген лшемді база арылы анытау; Бірініші діс шарды шыран со 1-ші минуттарда шар диаметрі жай згеуіне негізделген. 500 м биіктікке дейін бл згеріс 2-3%-дан аспайды. Биіктікті анытаанда 500м-ге жаын 1 ана биіктікті дрыс анытау жеткілікті. Орташа жел жылдамдыында №20 шар абышасыны брышты лшемі 2-3’ болады. Сонд., шарды шыран со микрометрлі окулярдан диаметрді брышты шамасы микрометрді 2-ге блінген жеріне дл келгенше шарды крінісін баылайды. Микрометр шкаласы б/ша мнін анытайды. Сол арылы жне вертикалды брыш арылы шар биіктігін анытайды. 
; Мндаы: D – шар диаметрі. Ал екінші діс, яни ілінген лшемді база дісі жоарыдаы діске сас. Мнда диаметрді брышты шамасы орнына ілінген базаны маркерлері арасындаы брышты шама алынады. Бл ашыты згермейді. Базаны ауытуына б/ты ателіктер кетуі ммкін. Базаны крінетін зындыы база баыланатын орын брышынан байланысты болады. брыш нерлым лкен болса, сорлым база кішірейеді. 
;