Сімдіктер систематикасыны даму тарихы

Quot;Тменгі сатыдаы сімдіктер систематикасы" пні бойынша

ОУ-ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

5В060700 –«Биология»

Мамандыына

Семей

Мазмны

1. Глоссарий

2. Дрістер

3. Практикалы сабатар

4. Білім алушыларды з бетімен істейтін жмыстары

Глоссарий

Андроцей - бір глдегі аталытарды жиынтыы.

Апомиксис – рыты рытану процесінсіз пайда болуы.

Амилопластар – крахмал жинайтын лейкопластар.

Гифалар – саыраулатарды денесін тзетін жіішке жіп трізді жасушалар.

Геотропизм - сімдік органдарыны кеістікте белгілі бір баытта суге абілеттілігі.

Гетерофилия - сімдікте ртрлі жапыратылы.

Гинецей – бір глдегі аналытарды жиынтыы.

Гаметофит - сімдікті жынысты рпаы.

Калеоптилия - сімдікті сырты рыты жапырашасы.

Клон – жыныссыз сіп даму арылы бір орта тектен тараан жасушалар немесе рпатар.

Микроспорофилл – жапыраты згерген трі, онда микроспорангилер тзіледі.

Мегаспорофилл – рылысы жапыра трізді орган, онда тым бршіктері жетіледі.

Плазмодесмалар – жасушаны абышалары арылы тетін жне екі жаын жатан жасушаларды жаластырып тратын цитоплазманы жіішке жіпшелері.

Паренхималы жасушалар – зындыы енімен бірдей жасушалар.

Прозенхималы жасушалар – зындыы енінен бірнеше есе арты жасушалар.

Партеногенез – еркекті гаметасынсыз рашыны гаметасынан организмні дамып суі.

Полиплоидия – гаплоидты жиынтыпен салыстыранда хромосомалар саныны суі.

Субмикроскопиялы – Жасуша компаненттеріні электронды микроскоппен араанда, басаша айтанда он жне жз есе лкейткенде ана крінетін жа рылысы.

Спорофит - сімдікті жыныссыз рпаы.

Селекция – мал тымын, сімдіктер сорттарын микроорганизмдерді, бактерияларды жне вирустарды расаларын згертетін ылымны саласы.

Таллом – тменгі сатыдаы сімдіктерді вегетативтік денесі.

Телу – бір сімдіктен ойып алан бршікті немесе сол сімдікті сабаынан дайындалан алемшені екінші сімдікті сабаымен жымдасып бірігіп кетуі.

Тіршілік формалары – белгілі бір экологиялы жадайды серінен алыптасан, счімдікті сырты формасы.арылы дамуы.

Модуль 1 Тменгі сатыдаы сімдіктер систематикасы

Блок 1 Прокариоттар -Procaryota лемі

Дріс 1. Кіріспе.

арастырылатын сратар:

1. Систематика

2. сімдіктер систематикасыны даму тарихы

3. сімдіктерді филогенетикалы жйесіні дістері

4. Таксон

5. Бинарлы номенклатура

1. Систематика

Систематика –сімдіктер дниесіні алуан трлілігі туралы ылым. Тірі организмдер дниесі 2 млн., оны 500 мыы сімдіктер. Осындай кп трлі сімдіктер дниесімен шылданатын –сімдіктер систематикасы.

Систематика-биологиялы ылымдарды арасында те ертеде пайда болан ылым салаларына жатады, себебі адам барлы кезендерде де зін оршап тран лемді тсінуге мтылан. сімдіктер трлеріне: наты атаулар беруге, оларды бір-бірінен ажыратуа, трге бліуге тырысан. Алайда ылымны бл саласы наты жетістіктерге XVIII асыр аяында жне XIX асырды басында ол жеткізді. Соы кезедерге дейін систематика термині таксономия термині сияты абылданан. Таксономия тсінігін швейцар ботанигі О.П.Декандоль сынан болатын. Ол грек тілінен аударанда «таксис» сап, атар; «номос» за дегенді білдіреті организмдерді жіктелуі туралы ылым. азіргі кезде систематиканы арастыратын мселелеріні ауымы кеейген Организмдерді жіктеу оны арастыратын мселелеріні бірі ана болып табылады.

Систематика ылымыны негізгі міндеті 1-ші бізді планетамызда мекендейтін сімдіктер дниесін сипаттап жазу. 2-ші сімдіктер дниесіні тарихи даму жолын анытау.3-ші сімдіктер ішінен мол нім беретін пайдалы трлерін анытау.

Физиология, биохимия, генетика ылымдары саласында жргізілетін ылыми зерттеу жмыстарыны бір де біреуі трді наты анытамасынсыз жргізілмейді.

азіргі кезде систематика фудаментальды ылым ретіде ана емес, сонымен атар синтетикалы ылым ретінде де мні бар екендігін биологгар ана емес, баса да ылым кілдері де мойындаан. Систематиканы ылыми-тжірибелік мселелерді шешуде маызы зор. Систематика биологиялы ылымдармен, яни экология, эволюциялы биология, геоботаника, сол сияты химия, физика, география, геология, математика жэне баса да ылымдармен тыыз байланысты. Систематика ылымы туындаан мселелерді шешуде морфология, анатомия, эмбриологая, цитология, экология, генетика, биохимия, молекулалы биология, физиология жэне баса да биологиялы ылымдарды мліметтерін пайдаланады.

сімдіктер систематикасыны даму тарихы

Алашы тменгі сатыдаы сімдіктер жайындаы ілімні негізін алаушыларды бірі крнекті орыс алымдарыны бірі- Л.С. Ценковский (1822-1887) болды. Ол тменгі сатыдаы сімдіктерді онтогенезі мен генетикалы байланыстарын зерттеп, сімдіктер мен жануарлар дниесіні е тменгі трлеріні арасында айын тран шек жо, оларды шыу тегі бір дегенге келтірді.

Кк-жасыл балдырларды систематикасын зерттеуде А.А. Еленкин (1873-1942) кп ебек сіірді. Ол кк-жасыл балдырларды жйесін бір ретке келтірді.

Тменгі сатыдаы споралы сімдіктерді зерттеп, оларды бір-бірінен ажыратуда Б.К. алымбетов пен С.Р. Шварцманны басаруымен кп томды « Споровые растения Казахстана» деген атпен алаш рет шыан ебекті маызы ерекше.

азастанда Х.Ж. Жматов вирустарды алаш зерттеп, ботаниканы вирусология саласыны дамуына елеулі лес осты. сімдік жасушасыны рамында информасоманы болатынын алаш ашандарды бірі М..Айтожин болды.

Жоары оу орныны студенттеріне арналан алаш рет аза тілінде О.А. Абдрахманов (Тменгі сатыдаы сімдіктер систематикасы ) жазды.