ЛжБК(б)П ОК мшелері В. С. Мицкевич-Капсукас пен. Я. Г. Долецкийлерді РК(б)П ОК-не ЛжБССР кіметін тарату туралы тікелей желі арылы срау салуы

(Борьба за Советскую власть в Белоруссии. 1918–1920 гг.: Сб. док. и мат. в 2 т. Мн., 1972-1. Т.2. С. 155–156)

 

Мерзімдік басылымдарда жарияланан жат трлері жалпы талапа сай таырыпта крсетіледі. Мерзімдік басылымдарды меншікті материалдарына келер болса, оларды трлері газет жанрларыны жіктелуіне сйкес аныталады (ара: Газетные жанры. 2-е изд. М., 1976).

Жарияланатын жатты таырыбында авторы мен адресатын беруді де з ерекшеліктері бар. Олар жекелеген адамдар немесе адамдар тобы, сондай-а мекемелер, мекемелер топтары, йымдар, ксіпорындар немесе оларды рылымды блімшелері болуы ммкін. Мны барлыы таырыпта крсетілуі тиіс. Авторы немесе адресаты белгісіз болан жадайда, бл туралы мтінге тсініктемеде ескертіледі:

КПРП мшесіні* Брестчинадаы сейм сайлауына дайынды туралы хаты

7 азан 1922 ж.

 

* Авторы жне адресаты белгісіз.

жатты археограф белгілеген авторлы таырыбы саталан жадайда, ол таырыпта тік жашаа алынады (ажет болып жатса авторын немесе адресатын табуды негіздеу мтінге тсініктемеде келтіріледі).

 

Майдан жаттарында лкен бастыты бір немесе бірнеше баыныштыларына баытталан жат авторын белгілейтін сз толы саталады. Бл кезде скери рамаларда жымды басару принципі болан Азамат жне лы Отан соысыны бас кезіндегі жаттарды таырыптарында коллегиалды авторы: майдан (армияны, флотты) командованиесіні атауы олданылады:

Батыс майдан командованиесіні Мозыр тобыны жне 16-армияны командованиелеріне Березина зенінен тіп, Бобруйск – Глуск шебіне шыу туралы директивасы

(Борьба за Советскую власть в Белоруссии. 1918–1920 гг.: Сб. док. и мат. в 2 т. Мн., 1971. Т.2. С. 353)

 

зіні бірлестігі немесе рамасы бойынша берілген командованиені скери жаттарында жат авторы берілмейді, жне скери іс жргізуде алыптасан форма саталады:

Батыс майдан армияларына директива(яни, диретиваны Батыс майдан командованиесі з армияларына жіберіп отыр);

16-армия скерлеріне бйры(яни, бйрыты армия командованиесі з дивизияларына берген);

52-атышлар дивизиясы бойынша бйры(яни, бйрыты дивизия бастыы з полктеріне берген), т.б.

Бір скери рамаа арналан жината немесе жина блімінде, соысыны нмірі мен атауы таырыпта айталанбайды:

Майдан армияларыны жаппай шабуыла шыуы туралы директива.

(Директивы командования фронтов Красной Армии. М., 1974. Т. 3. С. 483, раздел сборника: Южный фронт)

Армия скерлеріне Белая зеніні о жаалауындаы жауды ізіне тсіп кшелей уу туралы бйры

(В боях рожденная. 1918–1920. Боевой путь 5-армии. Иркутск, 1985. С. 119)

скери жаттар таырыбында авторын немесе адресатын крсеткен кезде мекемелер, йымдар, рамалар, блімдерді толы немесе жалпыа белгілі ысартылан атаулары, сондай-а жатты кімнен шыаны жне кімге арналаны туралы инициалы мен фамилиясы, лауазымы, атаы крсетіледі: Главком, ПУР, Реввоенсовет, Беллитармия.

Таырыпта мекеме, йым, ксіпорынны ресми (толы немесе ысартылан) атауы, ажет болан жадайда баыныштылы реті крсетіледі. Толы ресми атауы айталанатын жадайда бірінші рет толы беріліп, одан рі ысартылан атауы берілуі ммкін. Таырыпта олданылан мекемелерді жалпыа орта ысартылан атауы ысартылан сздер тізімінде таратылып беріледі:

ТБШ – Таварыства беларускай школы.

Таырыпта мемлекеттік мекемелер мен йымдар атауы азіргі кездегі формасында беріледі. Ертедегі жаттарда тлалар жайлы сз боланда оларды атаы (маршалок, рада паны), лауазымы (наместник, воевода, тиун), леуметтік жадайы (земянин, шляхтич, мещанин), титулы (князь, боярин), немен айналысатыны, т.б. егер аудармасы иына тспейтін болса, азіргі басылым формасында беріледі. жат жасалан кезеге сйкес лауазымдар, шендері мен ататары крсетіледі.

азіргі заман жаттарыны таырыптарында автор мен адресатты фамилиялары мен инициалдары оларды лауазымдары немесе оамды жадайы крсетіліп беріледі. Таырыпта бл адамдар бірнеше рет айталанатын жадайда соысында не алашысында аты-жні лауазымдарымен алмастырылады:

БССР Мдениет министрлігіні кітапханалар мен мражайлар бліміні инспекторлары З. А. Коренкова мен Р. Р. Нестеровалар республикадаы ауданды жне селолы кітапханаларды орталытандырылан жинатау туралы анытамасы

20 мамыр 1956 ж.

 

(Библиотечное дело в БССР. Документы и материалы. 1941–1956 гг. Мн., 1984. С. 183)

Тлаларды лауазымдары мен оамды жадайлары жайлы мліметтер блек атаулар крсеткішіне енгізілген жадайда таырыпта крсетілмесе де болады.

жымды авторлар жаттарыны таырыбына «шешімдер, аулылар, резолюциялар, т.б.) автор ретінде жат шыатын мекеме, ксіпорын немесе жым крсетіледі: