Жаттар жинаы олжазбасыны баспаа дайындыы. 1- саат.

Дріс масаты: жаттарды археографиялы безендірілуді ерешеліктерін ашып крсету.

Тірек сздер: жаттарды жйелеу, жаттарды топтау

Негізгі арастырылатын мселелер жне ысаша мазмны:

1. жаттарды жйелеу, оны баытталуы жне маызы.

2. Археографиялы басылымны рылымы.

3. Басылым элементтеріні рамы.

4. жаттарды топтау принциптері.

Деректі басылым рылымы деректі жарияланым типіне, тріне, нысанына, жарияланып отыран жаттарды таырыбы мен сипатына байланысты болады.

Бір томды ылыми типтегі басылымдарда алысз (тарихи жне археграфиялы блімдер), жат мтіндері, мтінге не мазмнына байланысты ескертулер, сілтемелер, ысартулар тізімі, жарияланып отыран дереккздер тізімімен бірге мазмны амтылады. Оиалар хроникасы, библиография жне осымшаларды осылуы р жина шін жеке шешіледі.

Кп томды немесе сериялы басылымдар шін бірінші том барлы басылым шін орта кіріспені амтиды.

Басылымда арнайы том болан жадайда серияа енген жекелеген томдарды блімдері жинаталады. Бл жадайда том алы сзден, жат мтіндерінен, мтін мен мазмнына байланысты ескертулерден, осымшалардан, ысартулар тізімінен, сілтемелерден, ысартылан сздерді тізімінен, жарияланып отыран жаттар тізімінен, мазмнынан ралады.

ылыми-кпшілік типтегі деректі жинатар алы сзден, жат мтіндерінен, мтін мен мазмнына байланысты ескертулерден, сілтемелерден, ысартылан сздерді тізімінен, мазмнынан ралады.

Оу типтегі деректі жинатар ысаша алы сзден, блімдерге, саба таырыптарына, жат топтарына немесе жекелеген тарихи дереккздерге тсініктеме мтіндерден, жат мтіндерінен, мтін мен мазмнына байланысты ескертулерден, терминологиялы сздік пен сынылатын библиографиядан, мазмны жне жарияланып отыран дерекздер тізімінен ралады.

ылыми-кпшілік жне оу типтегі жинатара ылыми-апаратты аппаратты (крсеткіштер, хроника) жне оларды орналасуы жаттарды таырыбы мен сипатына байланысты болады.

лкетану мазмнындаы басылымдар есімдер, географиялы атаулар крсеткішін, библиографияны амтуы тиіс.

жаттар басылымыны жекелеген блімдері келесі тртіпте орналасады: алы сз, жат мтіндері, осымшалар, ысартулар тізімі, мазмны бойынша ескертулер, хроника, крсеткіштер, пайдаланылан дереккздер тізімі, библиография, безендірулер тізімі, жарияланан жаттар тізімі, мазмны.

2 параграф. жаттарды жйелеу

Жарияланымда жаттарды жйелеу басылым таырыбы, жаттар рамы мен сипатына байланысты жзеге асады. жаттарды жйелеуді келесі трлері бар: хоронологиялы, таырыпты, географиялы, номиналды (жат трлері бойынша), авторлы жне тілшілік.

Жинатаы жаттарды жйелеу бірнеше белгілері бойынша жзеге асуы ммкін (таырыпты-хронологиялы, номиналды-хронологиялы таы сол сияты)

жаттарды жйелеу принциптері басылымны жоспар-проспектісінде аныталады.

Басылымда жаттарды орналастыру реттік нмірмен бекітіледі.

223. Басылымды хронологиялы ру кезінде ата хронологиядан ауыту келесі жадайларда болуы ммкін:

жат кезеді жалпылау сипатаммасына ие болса, ол кезеге байланысты жаттар тобыны басында орналасуы ммкін;

р трлі, біра хронолиялы жаынан жаын бірнеше жат бір оиаа атысты болса, олар бір топты атаумен берілуі ммкін;

жатты рылуы мен арастырылу уаыты сйкес келмесе.

Хронологиядан ауытуды барлы жадайлары ескертуде немесе алы сзде рсетілуі керек.

Жинаты таырыпты ру барысында біратар мселелерге байланысты жалпылама жаттар кездескен жадайда, блімдерге жіктелуі ммкін.

ол ойылу, абылдау немесе бекіту мерзіміне байланысты уаыты крсетілген іс жргізу жаттары осы уаытына байланысты орналасады.

аулылара материалдар – сйлеген сздер мен баяндамаларды стенограммалары, баяндама тезистері, отырыстарда, кеестерде арастырылан баса да жаттар оларды арастыран мерзім бойынша беріледі.

Уаыты крсетілмеген статистикалы кестелерге мазмнына арай уаыт белгіленіп, сол уаыт бойынша орналасады.

Мекемеге келіп тскен немесе бекіту уаыты ана бар статистикалы кестелер сол уаыт бойынша орналасады.

Уаыты белгіленген мраатты жаттар бойынша дайындалан статистикалы кестелер осы жаттарды соы мерзіміне арай мерзімделіп, алашы кні бойынша орналасады.

орытынды статистикалы деректер р блімні соында уаытына байланысты орналаса береді.

андай бір уаыт аралыында растырылан жаттар басылымда бірттас жат болып жинаталан соы мерзім бойынша орналасады, егер р жазба жекелеген мнге ие болса, онда алашы кні бойынша орналасуы ммкін (мысалы, кнделік, скери имылдар журналы, тарихи формулярлар).

Айы немесе жылы ана крсетілген жаттар, уаытты сйкес аралыыны соында, наты мерзімделген жаттардан кейін орналасады. Егер жатты шамамен бірнеше кн, ай немесе жыла сай мерзімі аныталса, мндай жаттар бастапы мерзімі бойынша наты мерзімделген жаттардан кейін орналасады.

Шамамен бір кнде мерзімделген жаттар келесі тртіпте орналасады: 25 тамыздан брын, 25 тамыздан кейін емес, 25 тамыз, 25 тамыздан брын емес, 25 тамыздан кейін.

Егер де жаттар кні жадаятты кнімен сйкес келмесе, онда таырыпты жаттар тобы барысында ылыми-кпшілік жне оу басылымдарда, ммкін жадайлар кні бойынша жаттар, археографиялы алысздермен ескертілген болуы керек.

Баылау сратары:

1. жаттарды жйелеу, оны баытталуы жне маызын анытау.

2. Археографиялы басылымны рылымын крсету.

3. Басылым элементтеріні рамын анытау.

сынылатын дебиеттер:

1. Валк С.Н. Советская археография. Москва.,1948. 243с.

2. Добрушкин Е.М. Основы археографии, Москва., 1992. І раздел. С. 7-26.

3. Козлов В.П. Русская археография конца ХVІІІ-первой четверти ХІХ века //

Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора историчес-

ких наук. С. 3-48.

5. Эпштейн Д.М. История археографии в дореволюционной России.

Москва., 1977.

6. Королев Г.И. Археография. Москва., 1996. 256с.

ДРІС- 30