ХА жне Р замануи этно-демографиялы дерістер. Р-ы заманауй этно-демографиялы деріс.

«Бізді орта отанымыз – азастанны азіргідей арыштап дамып отыраны – елімізді мекендеуші барлы этностарды ынтымаы мен бірлігіні арасы. Туелсіздігімізді тырлы ететін де, елімізді жаа белестерге шыаратын да бізді осы оамды татулыымыз. Бірліксіз ел тозады, бірлікті ел озады дейтін даналыты шындыына бгінде брімізді кзіміз жетіп отыр», — деп Елбасы Н.. Назарбаев айтандай бгінде мемлекетімізде лттар достыы берік саталып отыр. Елімізді лтты рамына тоталса, азастанда 120-дан астам лт (этностар мен этникалы топтар) кілдері трады. 2006 жылды 1-шілдесіндегі жадай бойынша азатарды саны 11008,0 мы адамды, орыстар — 2962,1 мы, украиндар — 444,7 мы, збектер — 433,5 мы, йырлар — 231,4 мы, татарлар — 229,1 мы, немістер — 222,5 мы адамды рады. Республика халыны жалпы санында е кп лес салматы азатар — 58,9% жне орыстар — 25,9% алып отыр. Баса этностар мен этникалы топтар лесіне республика халыны 15,2% тиесілі болып табылады. 2006 жылды 1 атарындаы жадаймен салыстыранда азатар саны 94,7 мы адама, немесе 1,1%,-а, тиісінше збектер — 4,6 мы, немесе 1,1%-а, йырлар — 1,6 мы, немесе 0,7-%-а сті; ал орыстарды саны 17,2 мы адама, немесе 0,4%-а, тиісінше украиндар — 4,1 мы, немесе 0,9%-а, татарлар — 0,5 мы, немесе 0,3%-а жне алмандар — 0,2 мы, немесе 0,1%-а азайды.

2009 жылы халы санаы бойынша азастан Республикасыны халы 17 200 000 санына те болды, ал 2011 жылды 1 атарына 16 441 959 адамды рады. 2010 жылды басында халы саны 16 204 617 адам болатын[16].

Оны ішінде, 8763,9 мы (57,3%) адамды алалы трындар, 7537,5 мы адамды (42,7%) ауылды трындар рап отыр.

Діні азастан жртында 75% мсылмандар (этникалы мсылмандармен оса аланда), 25 % христиандар. Елде дінге шек оймаан. Біра діни еркіндікті шектейтін кейбір задар бар. Халыны негізгі блігі мсылмандар болса да, Р зайырлы мемлекет.

оамдаы лтаралы келісім мен татулыа ыпал негізгі факторларды бірі – тіл жадайы. Кез келген хылыты тілі – оны салт-дстрін, дет-рпын, дебиеті мен мдениетін сатауыны негізгі болып табылады. Соан сйкес бізді елімізде де тіл саясатына мемлекет тарапынан ерекше кіл блініп отыр. Тіл саясаты азастандаы лт саясатыны маызды тарматарыны бірі болып табылады. азастан Республикасыны бгінгі тада жргізіп отыран тіл саясаты е алдымен елді леуметтік-саяси тратылыына, оамдаы лтаралы, этносаралы келісімдерді ныайту баытталан. Себебі, р лтты тілі мен мдениеті, даму жадайлары белгілі бір млшерде халытар арасындаы арым-атынастара, байланыстара да зіндік серін тигізеді[17].

Сонымен атар, оамдаы демократияландыруды одан рі тередету, ыты мемлекет пен азаматты оам алыптастыруды басты проблемаларын шешу кезек кттірмейтін мселелерді бірі. Осы даму жадайларды барлыында да е алдымен, азастан халыны бірттастыыны саталуы, р лтты зіні жеке мдделерімен атар жалпылтты, мемлекеттік мдделерді де естен шыармауы ажет.

азастан халыны Ассамблеясыазатарды мдени - этникалы дстрлерінен мра болан рухани саладаы тзімділік азіргі уаыт пен келешекте азаматты лемді сатауды берік негізі болып табылады. Бгінгі кні азастан Республикасы 40 -тан астам конфессия мен деноминация кілдері, сондай-а 130 лт пен этникалы топ кілдері бейбіт жне зара тсіністікте мір сре алатындыыны бірден бір мысалы. азастандаы рбір лтты зіні этнорылымдары бар, 22 республикалы жне ауматы лтты-мдени орталытары рылан. зербайжан, грек, ингуш, неміс, шешен, поляк, т.б. халытарды лтты мдени орталытары жанында жексенбілік мектептер жмыс істейді. азастан Республикасы Президентіні Жарлыымен елдегі оамды тратылы пен лтаралы келісімді ныайту масатында 1995 ж. 1 наурызда "азастан халыны Ассамблеясы" (ХА) рылды.ХА-ны масаты — республикадаы оиалара баа беру жне саяси жадайлара болжам жасау негізінде оамдаы ынтыматастыты амтамасыз ететін іс-тжірибелік сыныстар жасау, Р Президентіні республика азаматтарыны ытары мен бостандытарын орау кепілі ретіндегі ызметіне атсалысу. ХА азастанда мір сріп жатан барлы халытарды мдениетін, тілін дамытуа олайлы жадай жасау баытында азастан халытарыны фестивальдерін, тілдер фестивальдерін, жексенбілік мектеп окушыларыны мемлекеттік тіл мен ана тілін білу дрежесін анытайтын байауларын, тіл саясаты мселелері бойынша халыаралы жне республикалы ылыми-практикалы конференциялар мен семинарлар, т.б. ткізеді.