Президент жне азастанны жаа астанасы.

Республика Президентi - мемлекеттi басшысы, мемлекеттi iшкi жне сырты саясатыны негiзгi баыттарын айындайтын, ел iшiнде жне халыаралы атынастарда азастанны атынан кiлдiк ететiн е жоары лауазымды тла. 2. Республика Президентi - халы пен мемлекеттiк билiк бiрлiгiнi, Конституцияны мызымастыыны, адам жне азамат ытары мен бостандытарыны нышаны рi кепiлi. 3. Республика Президентi мемлекеттiк билiктi барлы тармаыны келiсiп жмыс iстеуiн жне кiмет органдарыны халы алдындаы жауапкершiлiгiн амтамасыз етедi. 4. Республика Президентiне халы пен мемлекеттi атынан сйлеу ыы берiледi. 5. Республика Президентiне, оны абыройы мен адiр-асиетiне ешкiмнi тиiсуiне болмайды. Республика Президентiнi абыройы мен адір-асиетiне нсан келтiру за бойынша удаланады.Р арулы Кштеріні Жоары Бас олбасшысы болып табылады.

Жылы 01 суірде

"аза КСР Президенті ызметін таайындау жне аза КСР Конституциясына (Негізгі Заы) згертулер мен толытырулар енгізу туралы" аза КСР Заы абылданды.

1991 жылы 16 азанда

"аза КСР Президентін сайлау туралы" аза КСР Заы абылданды. Заны 1 бабына сйкес аза КСРПрезидентін аза КСР азаматтары жалпыа бірдей, те жне тте сайлау ыы негізінде жасырын дауыс беру арылы бес жыл мерзімге сайлайды. аза КСР Президенті болып аза КСР отыз бес жаса толан жне алпыс бес жастан аспаан, аза КСР аумаында кемінде он жыл траты тран, аза жне орыс тілдерін мегерген азаматы сайлана алды. Бір адам атарынан екі мерзімнен арты аза КСР Президенті бола алмады. аза КСР Жоары Кеесіні аулысымен аза КСР Президентін сайлау 1991 ж. 1 желтосанына белгіленді. Сайлау орытындысын шыараннан кейін аза КСР-іні тыш жалпы халы сайлаан Президенті Н. . Назарбаев болды.

1995 ж. 30 тамызда ткен бкілхалыты референдумны нтижесінде абылданан жаа Конституция Президент мртебесіне кп згертулер енгізді.

Конституцияда азастан Республикасыны президенттік бас- ару нысанындаы бірттас мемлекет болып табылатындыы айындалды. Мемлекеттік билікті бірден-бір бастауы — халы болып та- былады. Халы пен мемлекет атынан билік жргізуге Республика Президентіне, сондай-а зіні конституциялы кілеттігі шегінде парламентті ыы бар. Республика кіметі мен зге де мемлекеттік органдар здеріне берілген кілеттіктер шегінде ана мемлекет атынан билік жргізеді. 40-бабыны 3 "Президент" блімі Р Президентіні мртебесі белгіленді, ол бойынша Р Президенті мемлекетті басшысы, мемлекетті ішкі жне сырты саясатыны негізгі баыттарын айындайтын, ел ішінде жне халыаралы атынастарда азастан- ны атынан кілдік ететін е жоары лауазымды тла. Республика Президенті — халы пен мемлекетті билік бірлігіні, Конституцияны мызымастыыны, адам жне азамат ытары мен бостан- дытарыны рмізі рі кепілі. Президент мемлекеттік билікті барлы тармаыны келісіп жмыс істеуін жне кімет органдарыны халы алдындаы жауапкершілігін амтамасыз етеді.

азастан астанасы – азастанны саяси-кімшілік орталыы, лтты бірлік пен туелсіздікті символы. 1920 ж. 26 тамызда Бкілресейлік ОАК мен РКФСР ХКК “ырыз (аза) автономиялы социалистік кеес республикасын ру туралы” Декрет абылдады. РКФСР БРОАК-ті 1920 ж. 22 ыркйектегі жаа Декретімен Орынбор губ. мен Орынбор . азАКСР рамына осылды. 1920 – 25 ж. Орынбор . . а. болды. 1925 ж. Орта Азиядаы лтты-ауматы межелеуден со, Тркістан АКСР-ні рамында болып келген Сырдария жне Жетісу облыстары, сондай-а араалпа автон. обл. аза автон. республикасы рамына енді, сйтіп, ел астанасын шалайда орналасан Орынбор -нан азаты алы ортасына кшіру мселесі айта ктерілді. азатком сессиясы (ыркйек, 1924) ел астанасын Ташкентке ауыстыру, оан рсат етілмеген жадайда Шымкентке кшіру жайында аулы алды. Алайда, Мскеуді араласуымен, республика астанасы Амешітке ауыстырылады деп шешілді. 1925 ж. 9 апанда аза АКСР-і ОАК траласы О.Исаевті баяндамасы бойынша мемлекет астанасын Орынбордан Амешітке кшіру туралы шешім шыарды. Сол жылы 15 – 19 суірде Амешітте ткен Кеестерді Бкілазастанды V-съезі халымызды орысша “киргиз” деп аталуын “аза”, “Киргиз АКСР-і” атауын “аза АКСР-і” деп згерту, ал республика астанасы Амешіт -ны атауын ызылорда деп атау туралы аулы абылдады. 1925 жылды кктемі мен жазында мемл. басару органдары Сыр бойына кшірілді. Орынбор шаары мен губерниясы Ресей Федерациясы рамына берілді. Жаа астана рылысына жне ызылорданы азастанны саяси, экон. жне мдени орт. ретіндегі ызметін орнытыруа С.ожанов, Т.Рыслов, Ж.Мыбаев, Н.Нрмаов, М.Тынышпаев, А.Кенжин, С.Ааев, А.Серазин, О.Исаев, С.Сдуаасов, С.Есараев, т.б. оам айраткерлері белсенді атысты. ызылорда 1929 ж. мамыр айына дейін аза АКСР-і астанасы болды (. ызылорда).

Сыр бойыны экон. жне табии жадайы олайсыз дегенді желеу еткен Ф.И. Голощекин басаран БК(б)П аза лкелік к-ті ел астанасын ызылордадан орысы басым Алматыа ауыстыруды жн деп тапты. 1927 ж. 3 наурызда азастан астанасын Алматыа кшіру жнінде аза АКСР-і ОАК мен республика ХКК-ні аулысы жарияланды. Бл аулы азастан Кеестеріні VІ-съезінде бекітілді (1927 ж. 3 суір). аза АКСР-і орталыыны Алматыа кшірілуі жніндегі шешімді РКФСР ОАК мен ХКК малдады (1927 ж. 30 мамыр). Ел астанасыны Сыр ірінен Жетісуа ауысуына Тркістан-Сібір т. ж-ны іске осылуы да сер етті. Ауа райы отайлы, табии кркем жерде орналасан Алматы аз уаыт ішінде елді саяси, экон., мдени орталыына айналды. Бас ала болан жылдары Алматы миллионнан астам трыны бар, жан-жаты дамыан сем алаа айналды. Алматы 1997 жыла дейін азастанны астанасы болды (. Алматы).

1991 ж. азастан туелсіздікке ол жеткізгеннен кейін астананы елді от.-шыысынан республиканы орт. блігіне кшіру мселесі ктерілді. Р-ны Президенті Н.. Назарбаевты тапсырмасы бойынша мемлекетті жаа астанасын орналастыруа отайлы аланы анытау масатымен республиканы бкіл аумаы мият зерттелді. Талдау орытындылары барлы нсаларды ішінен е олайлысы Амола . екендігін крсетті. Бл аланы орналасан орны сулетшілік трысынан кез келген жобаны жзеге асыруа ммкіндік береді. Оны стіне азастанны геогр. орталыы ана емес, ала елді аса маызды шаруашылы айматарына таяу, ірі клік жолдарыны торабында орналасан. Мамандарды баалауы бойынша Амолада трын йлер мен кімш., іскерлік имараттарын салу баасы Алматымен салыстыранда едуір арзана тседі, бл – шыынды азайтуа ммкіндік береді. Республиканы Жо. Кеесі ел Президентіні айын длелдерімен келісіп, оны астананы Амолаа кшіру туралы сынысын малдады. 1995 ж. 15 ыркйекте Р Президенті Н.. Назарбаевты “азастан Республикасыны астанасы туралы” За кші бар Жарлыы жарияланды. Осы уаыттан бастап Республиканы Президенті резиденциясыны тратын жері Амола жне Алматы -лары болып белгіленді. Жоары мемл. органдарды Амола -нда орналастыру жніндегі жмысты йымдастыру шін Р-ны мемл. комиссиясы рылып, оан орт. жне жергілікті атарушы органдарды бл масаттаы атаратын ызметін йлестіру ыы берілді. Президент Жарлыы бойынша Республика кіметі Амола -н абаттандыру жніндегі бюджеттен тыс аражатты жинатау масатында “Жаа астана” орын ашты. 1997 ж. 20 азанда Президент Н.. Назарбаев азастанны жаа астанасы Амола . боланын ресми трде жариялады. 1997 ж. 8 арашада Р-ны мемл. рміздері мен Президент байраын Алматыдан Амола -на шыарып салуды салтанатты рсімі тті. 1997 ж. 3 желтосанда Р Премьер-Министріні кесесі Амолаа кшті. Сол жылы 9 желтосанда Р-ны Президенті Н.. Назарбаев Амолаа ресми трде аттанды. 1998 ж. 6 мамыр кні Президент Жарлыымен Амола -ны аты Астана болып аталды. аланы азастан Республикасыны астанасы ретіндегі ресми тсаукесері 1998 ж. 10 маусымда болып тті.