Р-ны ЕЫ-а траалыы

азастанны ЕЫ-а траалы етуге мтылысы елімізді саяси жне экономикалы трыдан туелсіз дамуыны 16 жылды кезеіні нтижелі сатысы болып табылады. Бл тінім бізді ауіпсіз лемге деген тжырымдамалы кзарасымызды маызды элементі болып табылады. Ол туралы Президентіміз Нрслтан Назарбаевты 1996 жылы ЕЫ-ны Лиссабон саммитінде сйлеген сзінде атап крсетілген. азастанны ЕЫ-а траалы етуі жргізіліп жатан реформаларды кшті озаушы кші болуа, одан рі ырытандыру мен ашыты баытындаы тадап алынан жолды дрыстыын осымша растауа баытталан.

Сонымен атар, осы шешім азастан шін ерекше сын болып табылады жне задар мен ы олдану практикасын ЕЫ-ны стандарттарына сйкес келтіру жніндегі ажырлы жмысты талап етеді. Мадрид саммитіні шешімі демократиялы реформаларды елеулі стимулы жне озаушы кші болады деп ойлаймын.

Мселен, бірнеше жылдар бойы елімізде ртрлі комиссиялар жмыс істеді. Оларды ішіндегі е соысы (Мемлекет басшысы траалы еткен Демократиялы бадарламаларды зірлеу жне натылау жніндегі мемлекеттік комиссия) осындай пікірталастарды орытындысын шыарып, елімізді Парламенті абылдаан конституциялы реформалар топтамасын дайындады. Ал 2007 жылы 14 арашада Парламент Мжілісіні шешімімен оамды палата рылды. Ол барлы мдделі тараптара мемлекетімізді экономикалы жне саяси даму проблемасы трысынан з кзарастарын білдіруге жне оларды шешу тетіктерін айындауа ммкіндік беретін оамды натысу алаы болып табылады.

ЕЫ-а траа ретінде азастан 1992 жылы Хельсинки жатына жне 1994 жылы Будапешт жатына сйкес йымны ызметіне кіметтік емес йымдарды ашы трде атысуыны базалы аидаттарын жне Демократиялы институттар мен адам ытары жніндегі бюроны мандатын сатауды олдайды. Сондай-а, азастан гуманитарлы ауіпсіздікті амтамасыз етуге елеулі лес осуа жне ЕЫ-а атысушы барлы елдер шін маызы болуы ммкін тиісті тжірибені блісуге мдделі. Бізді ел Демократиялы институттар мен адам ытары жніндегі бюроны жне оны олданыстаы мандатын сатайтынын жне олара нсан келтіретін андай да бір рекеттерді олдамайтынын млімдейді.[31]

азастан ЕЫ-ны азіргі траасыны діни тзімділік жне дін бостандыы жніндегі ш жеке кіліні мандаттарын зартуды да малдап отыр. Бл аидаларды ала ілгерілетудегі бізді тжірибеміз згеге лгі болып табылады. Республикамыз лемні негізгі конфессияларыны рухани кшбасшыларын бір шаыраты астына жинап, лемдік жне дстрлі діндер лидерлеріні съезін екі рет, сондай-а ЕЫ-ны тзімділік жніндегі жоары дегейдегі кеесін ткізді. Еліміз “ркениет альянсымен” достасушылар тобыны мшесі болып табылады.

Атап айтанда, біз ЕЫ-ны Ауанстандаы атыыстан кейінгі реттеу дерісіндегі рлін кшейтуге баытталан бастамаларды олдаймыз. Бл жерде, е алдымен, осы ел шін басым деп табылатын леуметтік-экономикалы бадарламаларды жзеге асыру жніндегі жедел шараларды абылдау ажеттігі туралы айтылып отыр.

азастан зіні экономикалы реформаларды ілгерілетуімен, брыны Семей ядролы полигоны мен Арал теізіні крделі экологиялы проблемаларын шешудегі табысты тжірибесімен матана алады.

азастанны белсенді станымы, оны ЕЫ-ны ндылытарына адалдыы елімізді йыма траалы етуге ол жеткізуін амтамасыз етті, сондай-а осы функцияларды атараннан кейін де еліміз ыыласты ынтыматастыты жаластыра беретін болады. ЕЫ-ны белсенді атысушысы ретінде азастан бізді орта йымымызды болашаы шін жоары жауапкершілікті толы сезінеді. Біз ЕЫ-ны згермелі мір шындыына бейімделіп, зіні лемдік дегейдегі беделін сатай алатынына, Солтстік Атлантика жне Еуразия кеістіктерін жаластыратын жааран натысу алаына айналарына міттіміз. азастан осы міндеттерді іске асыруа ЕЫ траасы ретінде жне “штікке” атысушы ел ретінде де з лесін осуа зір. азастанны Сырты істер министрі. азастан ТМД мемлекеттері атынан сынылан орта кандидат болып табылады. Мны стіне, бізді тінішімізді ЕЫ-а атысушы мемлекеттерді дені олдап отыр.

азастан туелсіздік аланнан кейін Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі кеесті тжірибелерін блісу масатымен, оны негізгі принциптерін басшылыа алуа міндеттеме абылдап, екі жаты тыыз байланыс орнатты. Хельсинкиде ткен Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йыма атысушы елдерді жоары дрежедегі кездесуінде бл йыма жаадан осылан елдерге жан-жаты кмек крсетуге арналан бадарлама абылданды. Бадарламада Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымына атысушы елдерді бай тжірибесін жаадан осылан елдерге тарату жоспарланан. Осы бадарлама аясында Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым басшылыыны кілдері азастана бірнеше рет (1992 — 99) іссапармен келді. Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым басшыларыны азастана алашы ресми сапары 1993 жылы болды. Делегацияны йымны сол кездегі траасы, Швеция сырты істер министрі Маргарет Аф Углас бастап келді. Сапар нтижесінде йымны Орталы Азиядаы ыпалы кеейе тсті. Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымына атысушы елдер мемлекет жне кімет басшыларыны жоары дрежедегі басосуларына (1994 жылы Будапештте, 1996 жылы Лиссабонда ткен) азастан Президенті Нрслтан Назарбаев атысып, Лиссабон саммитіні пленарлы мжілісіне траалы етті. азастан сырты істер министрі Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым сырты істер министрлер Кеесіні мжілісіне (1995 жылы Будапештте, 1997 жылы Копенгагенде, 1998 жылы Ослода) атысып, онда Еуропадаы ауіпсіздік мселелері мен азастан ішкі саясатындаы реформалар барысы туралы сз етілді. Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымыны Венада ткен (1999) Траты кеесіні мжілісінде азастан Сырты істер министрі баяндама жасады. азастанны Венадаы траты кілдігі (1995) Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымыны трлі рылымдарымен тыыз байланыс орнатан. Алматыда Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымыны кілдігі ашылан. Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым Аз лттар жніндегі бас комиссары Макс Ван Дер Стул азастана зіні алашы сапарын 1994 жылы бастады. 1995 жылы екі рет болып, азастанны барлы айматарын аралады. Іс жзінде елдегі этносаралы атынастарды андай дрежеде екенін крді. Соны нтижесінде, Локарнода (Швейцария, 1996) Макс Ван Дер Стулды йымдастыруымен “азастан: ХХI асыр табалдырыында бірттас кпэтносты оам орнату” деген таырыпта дгелек стел; Алматыда “Жаа туелсіздік алан мемлекеттерде этникалы атынастарды жан-жаты жетілдіру” деген таырыпта конференция тті. Мжілісті аяталуына арналан сзінде Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым Бас комиссары азастан басшылыыны елдегі этносаралы келісімді сатау мен ныайтудаы табыстарын жоары баалады. Орталы Азиядаы адам ыыны оралуы жнінде Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым Демократилы институттар мен адам ыы жніндегі бюросыны (Алматыда, 1994) семинары тті. 1997 жылды соы, 1998 жылды бас кезінде Алматыа Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым Бас хатшысы Джонкарло Арагон, Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымны азіргі траасы, Польшаны сырты істер министрі Б.Горемек келді. Сапар барысында олар азастан Президентімен, Премьер-Министрмен, Парламентті палата Трааларымен, ораныс жне Сырты істер министрімен кездесулер ткізді. скери ауіпсіздік — Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йымны ызметіндегі маызды сала. Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым шеберінде Еуропадаы скери кштер туралы келісім 1990 жылы жасалан. Оан азастан 1992 жылы осылды. Бл Келісім Атлантикадан Орала дейінгі ядролы емес рлытаы скер жне уе кштерін халыаралы задармен шектеп отыруа арналан. азастан Парламенті мшелері 1996 жылдан бастап Стокгольмдегі Еуропадаы ауіпсіздік пен ынтыматасты жніндегі йым Парламенттік ассамблеясыны жмыстарына араласып, йыма атысушы елдер парламенттерімен траты байланыс орнатан.

146 Р Президентіні азастан халына жолдауыны негізгі баыттары «азастан 2050-стратегиясы»

Жаа баыт экономикалы саясатыны мні – тгел амтитын экономикалы прагматизм, шын мнінде бл бізді бгінгі кзарастарымыз бен станымдарымызды тбегейлі згерту. 2050 жыла арай азастан зіні ндірістік активтерін е жаа технологиялы стандарттара сйкес толытай жаартуы тиіс.

Бсекеге е абілетті салаларда біз отанды ндірушілер шін жаа нарыты тауашалар алыптастыру стратегиясын белсенді зірлеуге тиіспіз. Елді дамуды «жасыл» жолына кшуіне Астанадаы алда тран ЭКСПО-2017 уатты серпіліс беруі тиіс. Астанада ылым мен техниканы здік лемдік жетістіктері сынылатын болады. Кптеген азастандытар біз ол созып отыран «болашаты энергиясын» з кзімен кре алады.Отанды ксіпкерлік жаа экономикалы баытты озаушы кші болып табылады. Шаын жне орта бизнесті экономикадаы лесі 2030 жыла арай, е аз дегенде, екі есе суге тиіс. Мемлекет зіні рлін згертуі тиіс.

Ел – Президенті 2050 жыла дейін елде атарылуы тиіс дниелерді натылады. Жаа жоспар жеті баыттан трады.

1. Тгел амтитын экономикалы прагматизм

2. Ксіпкерлікті олдау

3. леуметтік кепілдіктер мен жеке жауапкершілік

4. Білім жне ксіби машы

5. Мемлекеттілікті одан рі ныайту жне азастанды демократияны дамыту

6. Дйекті жне болжамды сырты саясат

7. Жаа азастанды патриотизм

Нрслтан Назарбаев, азастан Республикасыны Президенті:

Жаа баытты экономикалы саясаты - бл табыстылы, инвестиция айтарымы жне бсекеге абілеттілік принциптеріндегі жалпыны амтитын экономикалы прагматизм. Бюджеттік саясатты басты станымы ммкіндіктер шегінде ана жмсау жне тапшылыа, минимума дейін ысарту. Мемлекет салан аржы табыс келуі тиіс. Бізге орды еселей отырып, оларды саталуын амтамасыз ету ажет. Мемлекет басшысы – экономика мселесінде мемлекет ттас бір корпорация секілді имылдауы тиіс екенін баса айтты. Е бастысы, мемлекет жмсаан рбір тегені айтарымы, пайдасы болуы тиіс. Екінші міндетке–ксіпкерлікті олдау. Ксіпкерлік жаа экономиканы озаушы кші. «Бізге, ке ауымды жекешелендіруді екінші толыны ажет. Бл оай адам емес, йткені, мемлекет пен нары арасындаы жауапкершілікті айта блісуді білдіреді. Біра, біз экономикалы сімні жоары арынын сатау шін соан баруымыз керек».

шінші: леуметтік саясатты жаа принциптері – леуметтік кепілдіктер жне жеке жауапкершілік. Мемлекет азаматтара е тменгі леуметтік стандарт кепілдігін беруі тиіс,кмекке мтаж адамдара ана берілуі керек. Ана мен баланы олдау жйесін лі де жетілдіру,денсаулы саласында бірыай медициналы ызмет сапасы стандартын енгізу,бізді медицинаны кадрлы, техникалы ммкіндігін жасарту.Мемлекет оамны леуметтік жадайы тмен топтарына – зейнеткерлерге, мгедектерге, ебекке жарамсыз жандар мен науас балалара жне таы да баса атаулы кмек шін толы жауапкершілік алады, деді Президент осы Жолдауында.

«Біз йел затына – анаа, жара, ыза, деген апысыз рметті айта оралтуа тиіспіз. Біз ананы орап, олдауымыз керек. Мені отбасында йелдер мен балалара трмысты зорлы-зомбылы крсету жайттарыны кбеюі аладатады. йелді рметтемеу, деген болмауы керек. Бірден айтайын, ондай зорлы-зомбылыты жолы ата трде кесілуі тиіс».Жаа стратегияны бл тармаында лт саулыына да кп мн берілген. Яни, кімет пен жергілікті атарушы органдарды міндеті молайып отыр.Тртінші баыт – білім мен машы. азастан жрты жаандаы білімі жоары лта айналуы тиіс. Бл ретте жастар, дл осы мселені озаушы кшіне айналуы керек. Бесінші міндет – мемлекетті ныайтып, азастанны з демократиясын дамыту. Алтыншы міндет–сырты саясат.Жетінші маыз-азасанды патриотизм.«2050 жыла арай, біз азастанны кез-келген азаматы ертегі кнге, болашаа те сенімді болатындай саяси жйе руымыз керек. Бізді балаларымыз бен немерелеріміз сырт елден грі Отанында мір сргенді арты кретіндей, йткені, з жерінде зін жасы сезінетіндей болуа тиіс. Бізді елімізді рбір азаматы, зін з жеріні ожасы ретінде сезінуге тиіс».

Татулы, бірлік, ынтыма. Бізді елді е басты ндылыына айналан татулыа сызат тспеуі керек, деді Президент. рине, бл ретте елге йыты болып отыран азаа артылан жауапкершілік зор.

Бл Жолдау алыса мезейді, 2050 жылды кздейді. Бл Жолдауды жзеге асуына ат салысу рбір азастандыты міндеті. Болашаымыз айын, жзіміз жарын болу шін бгіннен бастап ебек етіп, Жолдауды жзеге асыру баршамызды міндетіміз демекпін

 

147. Р Президентіні азастан халына жолдауыны негізгі басымдытары «азастанды жол- 2050: Бір масат, бір мдде, бір болаша»

"азастан-2050" Стратегиясы - 2012 жылы желтосанда Мемлекет басшысыны ел халына Жолдауында таныстырылды. Оны басты масаты – мыты мемлекетті, дамыан экономиканы жне жалпыа орта ебекті негізінде берекелі оам ру, азастанны лемні е дамыан 30 еліні атарында болуы. Бл масаттара ол жеткізу шін, «азастан – 2050» Стратегиясы жеті замерзімді басымдытарды іске асыруды арастырады:

1. Жаа баытты экономикалы саясаты – пайда алу, инвестициялар мен бсекеге абілеттіліктен айтарым алу принципіне негізделген тгел амтитын экономикалы прагматизм;

2. Ксіпкерлікті – лтты экономиканы жетекші кшін жан-жаты олдау;

3. леуметтік саясатты жаа принциптері – леуметтік кепілдіктер жне жеке жауапкершілік;

4. Білім жне ксіби машы – заманауи білім беру жйесіні, кадр даярлау мен айта даярлауды негізгі бадары;

5. Мемлекеттілікті одан рі ныайту жне азастанды демократияны дамыту;

6. Дйекті жне болжамды сырты саясат – лтты мдделерді ілгерілету мен айматы жне жаанды ауіпсіздікті ныайту;

7. Жаа азастанды патриотизм – бізді кп лтты жне кп конфессиялы оамымыз табысыны негізі.