Курс студенттеріне арналан 1 страница

Таам гигиенасы» пні

В 110400 «медициналы-профилактикалы іс» мамандыы

курс студенттеріне арналан

1*Организмде зат алмасу жне энергия алмасу*1*136*2*

*!Ассимиляция рдісі бл

*+организм тіршілігі мен сіп-дамуына олданылатын ажетті заттектерді тзілу процесі

*органикалы заттарды ыдырауы мен оларды тсуін амтамасыз ету процесі

*заттарды ыдырауы, оны оттегімен тотыып, организмнен шыарылуы

*тулік бойы энергияны тсуі мен жмсалуыны сйкестігі

*ішкі азаларды жмысына шыындалатын энергия

*!Диссимиляция рдісі бл

*ішкі азаларды жмысына шыындалатын энергия

*тулік бойы энергияны тсуі мен жмсалуыны сйкестігі

*биохимиялы реакциялар шін организмге ажет энергияны тзілуі

*+ заттарды ыдырауы, оны оттегімен тотыып, организмнен шыарылуы

*органикалы заттарды ыдырауы мен оларды тсуін амтамасыз ету процесі

*!Зат алмасуды бзылуына алып келетін факторларды бірі

*+ йлесімсіз таматану

*физикалы жктеме

*дене салмаы

*жынысы

*жасы

*!за уаыт теріс энергетикалы баланс нтижесінде дамитын ауру

*семіздік

*+маразм

*ант диабеті

*атеросклероз

*гипертониялы ауру

*!за уаыта созылан о энергиялы баланс нтижесінде дамитын ауру

*алиментарлы дистрофия

*+гипертониялы ауру

*квашиоркор

*пеллагра

*маразм

*!Реттелінетін энергия шыыны бл

*спецификалы-динамикалы рекетіне кететін энергия шыындары

* тіршілік етуге ажет жйелерді ызметін стап тратын

*+ебек рекетіне жмсалатын

*блшы ет тонусы шін ажет

*негізгі алмасуа жмсалатын

*!Негізгі алмасуды млшеріне сер етеді

*блшы ет ызметіні клемі мен сипаты

*+орталы жйке жйесіні жадайы

*ебек рекетіні сипаты

*й жмысыны трлері

*спортпен шылдану

*!Кмірсуа бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды

*+4-7

*10-14

*20-25

*30-45

*45-50

*!Белока бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды

*4-7%

*10-14%

*20-25%

*+30-40%

*45-55%

#10

*!Майа бай тама абылдауда негізгі алмасу неше пайыза жоарылайды

*1-2%

*+4-14%

*20-25%

*30-35%

*45-50%

#11

*!Зат алмасу бір-біріне арама-арсы, бір мезгілде жретін рдістерден трады

*белоктарды тотыуы мен шыарылуы

*ферменттерді синтезі мен ыдырауы

*кмірсуларды синтезі мен ыдырауы

*гормондарды синтезі мен ыдырауы

* +катаболизм и анаболизм

#12

*!Заттек алмасуды химиялы реакцияларыны жылдамдыы, оларды келісімділігі мен реттілігі реттеледі

*+ферменттік жне баса да реттеуші жйелер, сіресе жйке жйесі ызметімен

*ассимиляция жне диссимиляция рдістерімен

*эндогенді факторларды серімен

*экзогенді факторларды серімен

*гормондар синтезімен

#13

*!Таамды заттектер мен энергияа ажеттілік млшерін анытайтын факторлар

*ебек ызметіні сипаты мен трлері

*+жынысы, жасы жне ебек сипаты

*алмасу рдістеріні арындылыы

*сырты орта факторларыны сері

*ксіптік патологияны болуы

#14

*!«Ебекке жарамды ерлер шін белоктар, майлар, кмірсулар жне энергияны нормасы» Астана . 2012ж. бойынша арастырылан ксіби топты саны

*+5

#15

*!60 жастан асан арт адамдарда зат алмасу рдістеріне тн

*белока жоары ажеттілік

*атты мал майларыны тез сіуі

*макронутриенттерді арты тсуі

*+зат алмасу арындылыыны тмендеуі

*ас орыту белсенділігіні функционалды жоарлауы

#16

*!Таамны спецификалы-динамикалы рекетімен байланысты энергия шыыны те

*негізгі алмасудан 15-20%

*+негізгі алмасудан 10-15%

*туліктік уаттылытан 5-8%

*туліктік уаттылытан 10-15%

*туліктік уаттылытан 15-20%

#17

*!Теріс энергетикалы баланс келесі заттекті жеткіліксіздігімен тыыз байланысты

*май

*+белок

*кмірсу

*витаминдер

*минералды заттектер

#18

*!Спецификалы-динамикалы рекетінде аз млшерде жмсалатын энергия шыынын шаыратын таам

*майлы

*белокты

*+кмірсулы

*витаминге бай

*минералды заттектерге май

#19

*!Зат алмасуды химиялы реакцияларыны жылдамдыы реттеледі

*ассимиляция жне диссимиляция процесстерімен

*+ферментті жне жйке жйесі ызметімен

*эндогенді факторларды серімен

*экзогенді факторларды серімен

*гормондар синтезімен

#20

*!Реттелінбейтін энергия шыына жатады

*+негізгі алмасуда

*ебек ызметінде

*ойлауда жмсалатын

*спортпен шылдануда

*белсенді демалыс трінде

#21

*!Реттелінетін энергия шыыны

*жылу алмасу

*негізгі алмасу

*су-тз алмасу

*+жйке-блшы ет жмысы

*таамны спецификалы-динамикалы рекеті

#22

*!Энергия шыынын анытайтын ке таралан діс

*срау-лшеу

*тікелей калориметрия

*+кестелік-хронометражды

*тікелей емес калориметрия

*алиментарлы энергометрия

#23

*!Ересек ебекке жарамды адамдарды таматануында белок, май, кмірсуды отайлы

араатынасы

*1: 0,8: 4

*+1: 1,2: 4,6

*1:1:3

*1:2: 5

*1:3:7

#24

*!р трлі таамды белоктарды сапасын баалайтын халыаралы эталон ретінде абылданан азы-тлік белогы

*+тауы жмыртасы

*сиыр еті

*балы

*ст

*соя

#25

*!Ересек адамны1 кг салмаа белокты туліктік ажеттілігі

*0,3 г

*0,5 г

*+1,0 г

*2,0 г

*3,0 г

#26

*!Ересек адамдарды туліктік рационыны жалпы энергетикалы ндылыынан белокты сынылан млшері

*8-10%

*+12-14%

*16-20%

*25-30%

*40-45%

#27

*!Ересек ебекке жарамды адамдар шін сімдік тектес белоктарды жалпы млшері райды

*35%

*+45%

*55%

*65%

*75%

#28

*!Ересек ебеккке жарамды халы шін жануар тектес белоктарды жалпы млшері райды

*35%

*45%

*+55%

*65%

*75%

#29

*!Аралас таматану кезінде тулігіне негізгі алмасу жоарылайды

*40-50%

*+10-15%

*20-25%

*30-40%

*45-55%

#30

*!Белока бай таам абылдауда негізгі алмасуды жоарылау пайызы

*40-50%

*10-14%

*20-25%

*+30-40%

*45-55%

#31

*!Арты белокты таматануда организммен адааланбайтын рдістер кшейеді

*организмні лсізденуі

*бой суіні кешеуілдеуі

*иммунитетті тмендеуі

*зат алмасу бзылыстары

*+бауыра жктемені артуы

#32

*!Адамда белок жеткіліксіздігіні кріністері

*ішекте шіру рдісіні кшеюі

*бйрекке жктемені артуы

*бауырда жктемені артуы

*+иммунитетті тмендеуі

*жйке жйесіні озуы

#33

*!Адам организмінде лизинні рлі

*+сйек тініні алыпты алыптастыруына ажет кальцийді сіуіне кмектеседі

*ниацин биосинтезіне атысуымен амтамасыз етеді

*организмнен ауыр металдарды шыарады

*су балансыны бзылысына алып келеді

*ми химиясына белсенді сер етеді

#34

*!Организмде темірді жетіспеуіні негізгі себептері

*+организмдегі темірді шыыныны жоарылауы

*минералды заттектерді арты тсуі

*сырты ортаны ластануы

*ксіби зияндылы

*арты салма

#35

*!Организмде белокты ораныс ызметі

*барлы клеткалы катализаторлар-белоктар

*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді

*жиырылыш белоктар барлы іс-имылды шаырады

*+бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру

*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды

#36

*!Организмде белокты рецепторлы ызметі

*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді

*жиырылыш белоктар барлы іс-имылды шаырады

*+белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді

*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру

*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды

#37

*!Организмде белокты жиырылтушы ызметі

*+миозин блшыет жиырылуына атысады

*1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді

*белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді

*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру

*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды

#38

*! Организмде белокты энергетикалы ызметі

*миозин блшыет жиырылуына атысады

*+1 г белок ыдыраанда 17 кДж энергия блінеді

*белоктар заттектерді клеткамен тануды амтамасыз етеді

*бгде заттарды залалсыздандыру шін белокты дене жне антидене ндіру

*андаы гемоглобин белогы оттегімен осылып, барлы тіндерге тасымалдайды

#39

*!Протеиндерге жатады

*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, фосфопротеидтер, гликопротеидтер

*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, глобулин, глютелин

*альбумин, фосфопротеидтер, гликопротеидтер

*альбумин, глобулин, глютелин, фосфотелин

*+альбумин, глобулин, глютелин

#40

*!Протеидтерге жатады

*+нуклеопротеидтер, липопротеидтер, фосфопротеидтер, гликопротеидтер

*нуклеопротеидтер, липопротеидтер, глобулин, глютелин

*альбумин, фосфопротеидтер, гликопротеидтер

*альбумин, глобулин, глютелин, фосфотелин

*альбумин, глобулин, глютелин

#41

*!Адам организмінде триптофанны рлі

*калийді сіуіне ыпал етеді

*ми химиясына белсенді сер етеді

*су балансыны бзылуына келеді

*организмнен ауыр металлдарды шыарады

*+ниацин биосинтезіне оны атысуын амтамасыз етеді

#42

*!Таамны толындылыын анытауда осы аминышылдарыны «штігі» есептеледі

*треонин, триптофан, метионин

*+лизин, триптофан, метионин

*метионин, валин, цистин

*лизин, валин, гистидин

*валин, глицин, цистин

#43

*!Организмде гликоген тзілу шін тез жне жеіл олданылатын кмірсу

*клетчатка

*+глюкоза

*крахмал

*лактоза

*пектин

#44

*!Ст жне ст німдерінде ана кездесетін кмірсу

*пектин

*+лактоза

*глюкоза

*фруктоза

*клетчатка

#45

*!Бауырда кп млшерде кездесетін жануар текті кмірсу

*+гликоген

*фруктоза

*крахмал

*лактоза

*пектин

#46

*!Линол, линолен, арахидон андай май ышылдарына жатады

*+кпаныпаан

*моноаныан

*тотыпаан

*баяу еритін

*аныан

#47

*!Лецитин жататын биологиялы белсенді заттектер тобы

*белоктар

*стериндер

*+фосфолипиттер

*аныан май ышылдары

*аныпаан май ышылдары

#48

*!Организмде холестеринні арты млшеріні жиналуына кедергі жасайтын заттек

*глобулин

*+лецитин

*лактоальбумин

*аныан май ышылдары

*аныпаан май ышылдары

#49

*!Зоостериндерді негізгі кілі

*лецитин

*витамин

*ситостерин

*+холестерин

*сфингомиелин

#50

*!Ккірт рамдас аминышылы

*серин

*аланин

*тирозин

*триптофан

*+метионин

#51

*!аныан май ышылдарына жатады

*арахидон

*линолен

*+майлы

*линол

*олеин

#52

*!Глюкозаны негізгі ызметі

*гормондар синтезіне атысады

*+миа энергияны негізгі жеткізуші

*ішкі секреция безіні ызметін реттейді

*ст ышылды бактерияларыны дамуына ыпал етеді

*клетка протоплазмасыны негізгі рылымды элементі

#53

*!Холестеринні таамды кзі

*саыраула

*сімдік майы

*+жмырта

*ара нан

*жеміс

#54

*!Организмде эндогенді суды осымша кзі бола алатын жне немді олдануа ыпал ететін заттек

*+май

*белок

*кмірсу

*друмен

*минералды заттар

#55

*!Кпаныпаан май ышылдарына жатады

*пальмитин, стеарнин, миристин

*стеарин, миристин, арахидон

*липолен, линолен,арахидон

*+линол, линолен,арахидон

*липол, фолий

#56

*!Лецитин жатады

*белок

*стерин

*+фосфолипидтер

*аныан май ышылдары

*аныпаан май ышылдары

#57

*!Организмде гликоген тзілу шін олданылатын жеіл сіетін кмірсу

*лактоза

*пектин

*+глюкоза

*крахмал

*клетчатка

#58

*!Ст жне ст німдерінде ана кездесетін кмірсу

*клетчатка

*глюкоза

*крахмал

*+лактоза

*пектин

#59

*!сімдік жне ст німдерінде кмірсуды сіімділігіні орташа пайызы

*30-40

*45-50

*65-70

*75-80

*+85-98

#60

*!Азы-тлікте бос кйінде кездеспейтін моносахарид

*лактоза

*глюкоза

*крахмал

*сахароза

*+галактоза

#61

*!Асазан ішек жолдарында ыдырамайтын жне энергия кзі бола алмайтын кмірсу

*+клетчатка

*крахмал

*гликоген

*фруктоза

*лактоза

#62

*!1грамм кмірсу тсуді амтамасыз ететін энергия млшері

*+4 ккал

*5 ккал

*7 ккал

*10 ккал

*25 ккал

#63

*!Ст німдерінде кмірсуды сіімділігіні орташа пайызы

*30-40%

*45-50%

*65-70%

*75-80%

*+85-98%

#64

*!арапайым кмірсулар

*крахмал

*+лактоза

*гликоген

*клетчатка

*пектиндік заттек

#65

*!Крделі кмірсулар

*глюкоза

*фруктоза

*+крахмал

*сахароза

*мальтоза

#66

*!Моносахаридтерге жататын кмірсу

*крахмал

*сахароза

*лактоза

*гликоген

*+галактоза

#67

*!Гексоза жататын кмірсу

*крахмал

*сахароза

*лактоза

*гликоген

*+фруктоза

#68

*!Таматануда олданылатын аса ке таралан моносахарид

*крахмал

*сахароза

*лактоза

*гликоген

*+глюкоза

#69

*!Кондитерлік німдер мен сергіткіш сусындар шыаруда масатты олданылатын кмірсу

*крахмал

*сахароза

*лактоза

*гликоген

*+фруктоза

#70

*!Фруктозаны табии кздері

*ет

*ст

*балы

*жарма

*+жемістер мен жидектер

#71

*!Дисахаридтерге жататын кмірсу

*фруктоза

*галактоза

*крахмал

*+лактоза

*глюкоза

#72

*!Адам таматануында кеінен олданылатын кмірсу

*+сахароза

*галактоза

*крахмал

*лактоза

*глюкоза

#73

*!Сахарозаны табии кздері

*ет

*ст

*балы

*жарма

*+баша німдері жне жемістер

#74

*!Ересек адамдар шін кмірсуды орташа ажеттілігі

*100г

*200г

*300г

*600г

*+400-500г

#75

*!Кмірсу жеткіліксіздігіні нтижесінде дамиды

*+анда глюкоза дегейіні тмендеуі

*бауыр ызметіні нашарлауы

*сйек тзілуіні бзылуы

*арты дене салмаы

*терідегі згерістер

#76

*!Таамда клетчатканы жеткіліксіздігі кейбір елдерде ауруларды едуір суімен байланыстырады

*бауыр ызметіні нашарлауы

*сйек тзілуіні бзылуы

*+то ішекті атерлі ісігі

*ант диабеті

*инфаркт

#77

*!Организмге таам арылы холестерин кп млшерде тскен сайын, ол аз синтезделеді

*кпеде

*асазанда

*+бауырда

*ккбауырда

*йы безінде

#78

*!Дисахаридтерге жататын кмірсу

*+сахароза

*галактоза

*фруктоза

*крахмал

*глюкоза

#79

*!Кшті липотропты сері бар, бауырды май басудан сатайтын аминышылы

*фениаланин

*триптофан

*+метионин

*треонин

*лизин

#80

*!Энергияа сиымдыра таамды заттек

*аминышылы

*витамин

*кмірсу

*белок

*+май

#81

*!Моноаныпаан аминышылы

*линол

*+олеин

*линолен

*арахидон

*миристин

#82

*!Адам организміне кмірсуді арты тсуінде алыптасатын негізгі фактор

*тері згерістері

*+арты дене салмаы

*алиментарлы дистрофия

*сйек тзілуіні бзылуы

*дене салмаыны тмендеуі

#83

*!Кондитерлік німдерді жне сусындар шыаруда олданылатын кмірсу

*лактоза

*крахмал

*гликоген

*+фруктоза

*галактоза

#84

*!Организмде холестеринні арты млшерін жиналуына кедергі жасауына ыпал етеді

*белок

*КМ

*+лецитин

*аныан май ышылдары

*аныпаан май ышылдары

#85

*!Зоостериндер кілі

*КМ

*витамин

*ситостерин

*+холестерин

*май ышылдары

#86

*!Ауыл шаруашылыы малдарыны стінде лактозаны млшері

*+4-6%

*10-15%

*20%

*38%

*54%

#87

*!Дн німдеріні таамды ндылыын амтамасыз ететін кмірсу

*гликоген

*фруктоза

*галактоза

*+крахмал

*лактоза

#88

*!Дн німдеріндегі рамы аса жоары кмірсу

*гликоген

*фруктоза

*галактоза

*+клетчатка

*лактоза

#89

*!Сахарозаны таамды кздері

*ет

*ст

*балы

*жарма

*+баша німдері жне жемістер

#90

*!ант ызылшасы рамындаы сахароза млшері

*+14-18%

*20%

*30%

*35%

*40%

#91

*!ант раындаы сахароза млшері

*+10-15%

*20%

*25%

*30%

*60%

#92

*!Кмірсу ауыр жеткіліксіздігінде дамиды

*+анда глюкоза дегейіні тмендеуі

*бауыр ызметіні нашарлауы

*сйек тзілуіні бзылуы

*арты дене салмаы

*терідегі згерістер

#93

*!Адам организміне кмірсуді арты тсуінде байалады

*тері згерістері

*+арты дене салмаы

*алиментарлы дистрофия

*сйек тзілуіні бзылуы

*дене салмаыны тмендеуі

#94

*!Сулы ерітіндіде ышыл жне антты болуымен желетрізді жне коллоидты массаа айналуа абілетті кмірсу

*+пектин

*сахароза

*фруктоза

*мальтоза

*лактоза

#95

*!ауіпті ебек жадайлары бар ндірісте емдік жне профилактикалы масата пайдаланылатын кмірсу

*+пектин

*сахароза

*фруктоза

*мальтоза

*лактоза

#96

*!Ішек перистальтикасын ынталандыратын кмірсу

*+клетчатка

*сахароза

*фруктоза

*мальтоза

*лактоза

#97

*!Холестеринді организмнен шыаруа ыпал ететін кмірсу

*+клетчатка

*сахароза

*фруктоза

*мальтоза

*лактоза

#98

*!Пайдалы ішек микрофлорасын алпына келтіруде маызды рл атаратын кмірсу

*+клетчатка

*сахароза

*фруктоза

*мальтоза

*лактоза

#99

*!Дн німдеріні таамды ндылыын аса жоарлататын кмірсу

*гликоген

*фруктоза

*галактоза

*+крахмал

*лактоза

#100

*!Дн німдеріндегі рамы аса жоары кмірсу

*гликоген

*фруктоза

*галактоза

*+клетчатка

*лактоза

#101

*!С витаминіні таамда млде болмауы алып келеді

*пеллаграа

*бери-бериге

*анемияа

*+цингаа

*рахитке

#102

*!Аскорбин ышылыны физиологиялы ызметі байланысты

*реттеуші ызметімен

*цистеиннен метионин тзілуіне атысумен

*кальций мен фосфор тегерімін стап трумен

*+тотыу-тотысыздану реакцияларына абілеттілігімен

*жйке жне блшы ет клеткаларыны ферментативті емес рлімен

#103

*!Антигеморрагиялы витаминдерге жатады

*Е

*В₁

*+К

*В₁₂

*Д

#104

*!Тиамин (В₁) авитаминозы аталады

*рахит

*анемия

*скорбут

*пеллагра

*+бери-бери

#105

*!Рибофлавин жеткіліксіздігіні клиникалы белгілері

*ызыл иекті анаыштыы

*+ангулярлы стоматит, хейлоз

*демелі жрек жеткіліксіздігі

*мегалобласты анемияны дамуы

*денені р бліктерінде ауру сезімі,тырысулар

#106

*!РР витаминіні негізгі таамды кздері

*цитрусты жемістер

*ст жне ст німдері

*балы майы, сары май

*+сиыр бауыры, днді-даылдар