Сатып-алу сату шарты туралы жалпы ережелер.
Тсінігі:Сатып алу сату шарты - бір тарап (сатушы) затты екінші тарапты (сатып алушыны) меншігіне, шаруашылы жргізуіне немесе жедел басаруына беруге міндеттенуі,ал сатып алушы затты абылдауа жне ол шін аы тлеуге міндеттенуі жніндегі келісім. Сатып алу сату шарты ауызша немес жазбаша(жай,білікті жазбаша: нотариалды куландыру, мемлекеттік тіркеу;) нысанда жасалуы ммкін. Екі жаты, консенсуалды, аылы;
Жалпы ереже бойынша шартты елеулі ережелері: тауарды атауы жне тауарды саны;
Субьектілері: жалпы ереже бойынша: кез келген жеке тла, зады тла, мемлекет жне кімшілік блініс; кейбір трлері бойынша наты субъектілер де кзделеді.
Обьектілері: азаматты айналымнан алынбаан сатушыны меншігіндегі немесе ол жасайтын, яки сатып алатын кез келген азаматты айналымнан алынбаан зат(тауар);
Трлері:
·Блшектеп сатып алу сату
·Тауар жеткізілім шарты
·Келісім шарт жасасу шарты
·Энергиямен жабдытау шарты
·озалмайтын млікті сатып алу сату шарты;
·Ксіпорынды сатып алу сату шарты
Тараптарды ытары:
Сатушы-тауарды алан сатып алушы оны аысын тлеу мiндетiн шартта белгiленген мерзiмде орындамаан жадайларда сатушы берiлген тауара аы тлеудi немесе аы тленбеген тауарларды айтаруды талап етуге ылы;
Сатып алушы блiп-блiп тлеу арылы сатылан тауар шiн кезектi тлемдi шартта белгiленген мерзiмде тлемесе, егер шартта згеше кзделмесе, сатушы, сатып алушыдан алан тлем сомасы тауар баасыны жартысынан асатын жадайларды оспаанда, шартты орындаудан бас тартуа жне сатылан тауарды айтарылуын талап етуге ылы;
Сатып алушы - шартта кзделген аз сандаы тауарды беретін болса,тауарды толытырып беруін талап етуге немесе берілген тауардан толытай бас тартуа; арты тауардан бас тартуа; тауарларды ассортиментін жеке анытауа немесе шарттан бас тартуа; егер тауара кепiлдi мерзiм немесе жарамдылы мерзiмi белгiленбесе, сатылан тауардаы кемшiлiктер исынды мерзiмде, бiра тауарды сатып алушыа берiлген кнiнен бастап 2 жыл шегiнде табылан жадайда, егер за актілерінде немесе шартта нерлым за мерзiм белгiленбесе, сатып алушы тауарды кемшiлiктерiне байланысты талаптар оя алады.
Міндеттері: сатушы: тиісті сандаы тауарды беруге; тауарды тиісті ассортиментте беруге; масатына жарамды тауар беруге; тауарды шарт ережелеріне немесе нормативтік актілерді талаптарына немесе оны саталуын, жеткізілуін амтамасыз ету масатында буып тюге; сатушыны сатып алушыа тауарды беру мiндетiн орындау мерзiмi шартта белгiленедi, ал егер шартта мерзiмдi белгiлеуге ммкiндiк болмаса, АК- 277, 2-тарма: «Мiндеттемеде ол орындалатын мерзiм кзделмесе жне бл мерзiмдi анытауа ммкiндiк беретiн шарттар болмаса, ол мiндеттеме пайда боланнан кейiн аыла онымды мерзiмде орындалуа тиiс». Аыла онымды мерзiмде орындалмаан, сол сияты орындалу мерзiмi талап етiлетiн кезбен белгiленген мiндеттеменi, егер задардан, мiндеттеме шарттарынан, iскерлiк ызмет рiсiндегi деттегi ытардан немесе мiндеттеме мнiнен баса мерзiмде орындау мiндетi туындамаса, борышор несие берушi оны орындалуын талап еткен кннен бастап жетi кн мерзiмде орындауа мiндеттi.
Меншiк ыы, шаруашылы жргiзу немесе оралымды басару ыы сатып алушыа тауарды берместен брын ауысан кезде сатушы тауарды бергенге дейiн оны нашарлауына жол бермей сатауа мiндеттi. Егер тараптарды келісімiнде згеше кзделмесе, сатып алушы сатушыа бан ажеттi шыындарды теуге мiндеттi.
- Р азаматты кодексі (ерекше блім) 1999 жылы 1 шілде;
- «Мемлекеттік млік туралы» Р 2011 жылы 1 наурыз;
- “Ттынушылар ытарын орау туралы” Р заы 2010 жылы 4 мамыр;
- “Тауар биржалары туралы” Р Заы 2009 жылы 4 мамыр;
- «Жылжымайтын млікке ытарды мемлекеттік тіркеу туралы» Р 2007 жылы 26 шілде;
Ксіпорынды сатып алу-сату шарты-сатушы сатып алушыны меншігіне ксіпорынды мліктік кешен ретінде беруге міндеттенеді, ал сатып алушы абылдауа жне келісілген бааны тлеуге міндетенеді; консенсуалды,екі жаты, аылы; жазбаша жне мемлекеттік тіркеуден туі тиіс;
Субьектілері: азаматтты-ыты атынастарды кез-келген жеке/зады тлалары;
Обьектісі: ксіпорын ксіпкерлік ызметті жзеге асыру шін пайдаланылатын мліктік кешен. Ксіпорынны рамына кіретіндер: жер учаскілері; имараттар;рал-жабдытар, шикізат, дайын німдер;талап ету ытары, арыздар; ксіпорынды дараландыратын айрыша ытар (фирмалы атау, тауар белгісі, ызмет крсету белгісі); кейбір міндеттер мен ытар сатып алушыа ауыспайды (мысалы, лицензиясы ызмет, жмыс трлері);
ксіпорынны ызметкерлеріне, жмысшыларына атысты ытары мен міндеттері сатушыдан сатып алушыа ебек занамасына сай ауысады.
Ксіпорынды сату сатыларына тоталатын болса:
·ксіпорынны рамы мен баасын анытау;
·ксіпорынды сатып алу сату шартын жасау;
·ксіпорынны сатылатыны жнінде несие берушілерді хабардар ету;
·ткізку актісін жасау арылы ксіпорынды сатып алушыа беру;
·ксіпорына меншік ыыны ауысуын мемлекеттік тіркеу.
496-бап. Кредит берушiлердi ксiпорынды сату кезіндегі ытары
1. Сатушы сатылатын ксiпорын туралы кредит берушiлерге жазбаша трде хабарлауа тиiс.
2. Борышты аударуа з келісімiн беру туралы сатушыа жазбаша хабарламаан кредит берушi ксiпорынны сатылатындыы туралы хабар алан кннен бастап 3 ай iшiнде мiндеттемелердi тотатуды немесе мерзiмiнен брын орындауды жне сатушыны осыдан келген залалдарды теуiн не ксiпорынды сату шартын толы немесе оны тиiстi блiгiн жарамсыз деп тануды талап етуге ылы.
3. Ксiпорынды сату туралы хабардар етiлмеген кредит берушi сатушыны ксiпорынды сатып алушыа бергендiгi туралы зi бiлген немесе бiлуге тиiс болан кннен бастап 1 жыл iшiнде сота талап оюа ылы.
4. Ксiпорын сатып алушыа берiлгеннен кейiн кредит берушiнi келiсуiнсiз сатып алушыа аударылып, берiлген ксiпорынны рамына енгiзiлген борыш шiн сатушы мен сатып алушы бiрдей жауап бередi.
Блшектеп сатып алу-сату-тауарларды блшектеп сатуды ксіпкерлік ызмет ретінде жзеге асыратын сатушы, тауарды сатып алушыа беруге міндеттенеді, ал сатып алушы тауарды ксіпкерлік масатпен байланысты емес жеке, отбасылы, трмысты масатта пайдалану шін абылдауа жне баасын тлеуге міндеттенеді. Ауызша, жазбаша нысанда жасалуы ммкін; екі жаты, аылы жне жария;
Субьектілері: сатушы - тауарларды блшектеп сатуды ксіпкерлік ызмет ретінде жзеге асыратын зады тла немесе жеке ксіпкер. Сатып алушы – жеке тла;
Нысанасы: айналымнан алынып тасталмаан кез-келген заттар(тектік, жеке сипаттармен аныталатын);
Сатушы барлы сатып алушылармен те жадайда шарт жасауа міндетті.
Сатушы шарт ережелеріне саны, сапасы, жиынтыы, буып тюі сай келетін тауарды сатып алушаа беруге міндетті.
Сатып алушы тауарды абылдауа жне баасын тлеуге міндетті. Сатып алушы тауара аыны бліп-бліп тлеуді шартта белгіленген кезеі шегінде тауара кез келген уаытта толы тлем жасауа ылы.
Сатушы тауарды сипаты, оны пайдалану жне сатау ерекшеліктері жнінде сатып алушыны наты мліметі болатындай малматты беруге міндетті;
Сатушы шарт ережелеріне саны, сапасы, жиынтыы, буып-тюі сай келетін тауарды сатып-алушыа беруге міндетті;
сатып алушы тауарды абылдауа жне баасын тлеуге міндетті;
454-бап. Сапасы лайыты тауарды алмастыру
1. Сатып алушы азы-тлікке жатпайтын тауар зіне берілген кезден бастап 14 кн ішінде, егер сатушы нерлым за мерзім жарияламаан болса, сатып алынан тауарды сату орнында немесе сатушы хабарлаан зге де орындарда баасында айырма болан жадайда сатушымен ажетті айта есеп айырыса отырып, млшері, нысаны, ауымы, пішіні, тсі, жинатылыы жне т.б. бойынша соан сас тауармен алмастырып алуа ылы.
2. Сатушыдан алмастыруа ажетті тауар болмаан жадайда сатып алушы сатып алынан тауарды сатушыа айтарып беруге жне оан тленген аша сомасын алуа ылы.
456-бап. Тауарды алмастыру, сатып алу баасын кеміту жне сапасы лайысыз тауарды айтару кезiнде баа айырмасыны орнын толтыру
1. Сапасы лайысыз тауарды шарта сйкес сапасы лайыты тауара алмастыру кезiнде сатушыны шартта белгiленген тауар баасы мен тауарды алмастыратын немесе тауарды алмастыру туралы сот шешім шыаран кезде олданылатын тауар баасы арасындаы айырманы орны толтырылуын талап етуге ыы жо.
2. Сапасы лайысыз тауарды соан сас, бiра клемi, пiшiнi, сорты жне т.б. жаынан згеше сапасы лайыты тауара алмастыран кезде алмастырылатын тауарды айырбастаан кездегі баасы мен сапасы лайысыз тауарды орнына берілетін тауар баасыны арасындаы айырманы орны толтырылуа тиiс.
Егер сатушы сатып алушыны талабын анааттандырмаса, бл баа тауарды алмастыру туралы сот шешiм шыаран кезде белгiленедi.
3. Тауарды сатып алу баасын соан орай кемiту туралы талап ойылан жадайда баасын арзандату жнiнде талап ойылан кездегi, ал егер сатып алушыны талаптары ерiктi трде анааттандырылмаса, бааны соан орай кемiту туралы сот шешiм шыаран кездегi тауар баасы есепке алынады.
4. Сапасы лайысыз тауарды сатушыа айтаран кезде сатып алушы шартта белгiленген тауар баасы мен сатып алушыны талабын ерiктi трде анааттандыран кездегi, ал егер талап ерiктi трде анааттандырылмаса, сот шешiм шыаран кездегi тиістi тауар баасы арасындаы айырманы орнын толтыруды талап етуге ылы.
457-бап. Сатушыны жауапкершілігі жне мiндеттеменi заттай орындау
Сатушы блшектеп сатып алу-сату шарты бойынша мiндеттемесiн орындамаан жадайда залалдарды теу мен трасызды айыбын тлеу сатушыны мiндеттемесiн заттай орындаудан босатпайды.
Тауар жеткізілімі шарты-бойынша ксіпкерлік ызметті жзеге асыратын тауар жеткізуші келісілген мерзім ішінде ндіретін немесе сатып алатын тауарларды ксіпкерлік масатта пайдалану шін сатып алушыа беруге міндеттенуі, сатып алушы абылдауа жне баасын тлеуге міндеттенуі жніндегі келісім. Консенсуалды, жазбаша; 1 жыла немесе зартылуы ммкін; тауарларды жеткізу партиялармен жзеге асырылады; Тауар жеткізуші зінде жо, біра келешекте ндіретін немесе сатып алатын тауарларды сату жнінде шарт жасауы ммкін. Шарт амтиды: шартты мтінін, тауарды ассортиментін, санын амтитын ерекшелігін; шарта бааны келісу хаттамасын;тауар жеткізу кестесін; мекен-жайды; Шартты елеулі ережелері: тауарды атауы жне саны;
Субьектілері: тауар беруші жне сатып алушы жатады.
Тауар жеткізуші-ксіпкерлік ызметті жзеге асыратын зады тла немесе жеке ксіпкер.
Сатып алушы-тауарды ксіпкерлік масатта пайдалану шін сатып алатын сатып алушы зады тла немесе жеке ксіпкер;
обьектісі: азаматты айналымнан алынбаан кез келген зат немесе тауар;
Тауар жеткізілім шартыны тараптарыны біреуі шартты елеулі трде бзан жадайда шартты орындаудан бір жаты бас тартуа немесе біржаты згертуге жол беріледі. Атап айтатын болса,
·тауар мерзімдері бірнеше рет бзыланда;
·тауарлара аы тлеу мерзімдері бірнеше рет бзыланда;
·кемшілігі бар, сапасы лайысыз тауар беріліп жне ол кемшіліктерді жою ммкін болмаан жадайларды айтуа болады.
Тауарды жетiспеуiне жол берген тауар берушi жетiспейтiн тауарлар саныны, егер шартта згеше кзделмесе, шартты олданылу мерзiмi шегіндегі келесi кезеде (кезедерде) орнын толтыруа мiндеттi.
Сатып алушы, егер шартта згеше кзделмесе, тауар берушіге хабарлай отырып, жеткiзiлiм мерзімi ткен тауарды абылдаудан бас тартуа ылы. Тауар беруші хабар алана дейін берілген тауарды сатып алушы абылдауа жне оан аы тлеуге мiндеттi.
Сатып алушы (алушы) сол мерзiмде за актiлерiнде, шартта немесе iскерлiк айналым дадыларында белгiленген тртiппен абылданан тауарды саны мен сапасын тексеруге жне тауарды байалан сйкессiздiктерi немесе кемшiлiктерi туралы тауар берушiге жазбаша трде дереу хабарлауа мiндеттi. Сатып алушы (алушы) клiк йымынан жеткiзiлген тауарды алан жадайда тауарды клiк жне жолдама жаттарында крсетiлген млiметтерге сйкестiгiн тексеруге міндетті;
Сатып алушы (алушы) за актiлерiне немесе тауар жеткiзiлiмi шартына сйкес тауар берушi жiберген тауардан бас тартса, ол бл тауарды саталуын (жауапкершiлiкпен сатауды) амтамасыз етуге жне тауар берушiге дереу хабарлауа мiндеттi.
Егер тауар берушi тауарларды шартта кзделген млшерде бермесе не сатып алушыны сапасы лайысыз тауарды алмастыру туралы немесе белгiленген мерзiмде тауарды толы жиынтытау туралы талаптарын орындамаса, сатып алушы оларды сатып алу жнiндегi барлы ажеттi жне исынды шыындарды тауар берушiге жатыза отырып, берiлмеген тауарларды баса адамдардан сатып алуа ылы.
Келісімшарт жасасу шарты-ауыл шаруашылыы німдерін ндіруші зі сірген немесе шыаран німді айта деу жне сату шін алатын дайындаушыа беруге міндеттенуі, ал дайындаушы абылдауа жне баасын тлеуге міндеттенуі жніндегі келісім болып табылады. Екі жаты, аылы жне консенсуалды; ксіпкерлік масатта ана жасалады. Келісім шарт жасасу шартыны елеулі ережесі болып берілетін ауыл шаруашылыы німіні саны жніндегі жадаят табылады.
Субьектілері:уыл шаруашылыы німдерін ндіруші жне дайындаушы.
Обьектісі: делмеген, біра айта делуге жататын ауыл шаруашылыы німдері болып табылады.
Ауыл шаруашылы нiмiн ндiрушi дайындаушыа сiрген (ндiрген) ауыл шаруашылы нiмiн млшерi, сапасы мен тр-трi келiсiм-шарт жасасу шартында кзделгендей етiп беруге мiндеттi.
Егер шартта згеше кзделмесе, ауыл шаруашылыы німдерін дайындаушы німді орналасан жерінде абылдауа жне з кшімен алып кетуге міндетті болып табылады. Сонымен атар, ауыл шаруашылыы німдерін ндіруші міндеттемесін толытай немес тиісінше орныдамаан жадайда, кінсі болса ана жауап береді. Дайындаушы бой бермейтін кш негізінде шартты орныдалуын амтамасыз ете алмаса ана, жауаптан босатылады. зге жадайларда яни кездейсо зиян шін де жауапты болады.
Энергиямен жабдытау шарты-энергиямен жабдытаушы йым ттынушыа осылан тетіктер арылы энергияны беруге міндеттенуі, ал ттынушы абылданан энергияны тлеуге, оны ттыну режимін сатауа, пайдалану ауіпсіздігін амтамасыз етуге міндеттенуі жніндегі келісім. Екі жаты,аылы жне жария, за мерзімді;
Субьектілері: энергиямен жабдытаушы йым - ттынушылара ндірілген(сатып алынан) электр немесе жылу энергиясын сататын коммерциялы йым;
ттынушы - осылан тетіктер арылы элекрт энергиясын пайдаланатын жеке жне зады тлалар.
Шартты ерекшелігіне тоталатын болса:
·Электрэнергиясын ттыну оны алумен бірге жреді, сол себептен де оны айтарып беру ммкіндігіні жотыы.
·Электрэнергиясын беру тотаусыз процесс болып табылады.
·Электрэнергиясын тасымалдау осылан тетіктер арылы ана жзеге асырылады.
ытары: Электр энергиясымен жабдытаушы йым: техникалы ралдармен оларды пайдалану ауіпсіздігіне баылау жасауа;
Ттынушы (абонент) : трмысты ттыну шін пайдаланатын энергияны зіне ажетті млшерде пайдалануа;
Міндеттері: электр энергиясымен жабдытаушы йым: шартта кзделген млшерде жне тараптар келіскен энергия беру режимін сатай отырып, абонентке жалан желі арылы энергия беруге міндетті;
Ттынушы:з пайдалануындаы энергетикалы желiлердi, аспаптар мен жабдытарды тиiстi техникалы жай-кйiн жне ауiпсiздiгiн амтамасыз етуге, энергияны ттынуды белгiленген режимін сатауа, сондай-а авариялар, рт, энергия есептеу аспаптарыны ааулы болуы жне энергияны пайдалану кезiнде туындайтын зге де кемшiлiктер туралы энергиямен жабдытаушы йыма дереу хабарлауа;
Абонент іс жзінде алан энергия шін аы тлеуге міндетті.
Айырбас шарты
Айырбас шарты бойынша р тарап айырбаса тауарды екінші тарапты меншігіне, шаруашылы жргізуіне, оралымды басаруына беруге міндетті.
Шартты ерекшеліктері:
-шар екі жаты, аылы, консенсуалды;
-шартты нысанасы (пні) ретінде азаматты айналымнан алынбаан жне айналымы шектелмеген заттар табылады;
-р тарап беретін тауара атысты сатушы, алатын тауара байланысты сатып алушы болып табылады. Сол себептен де айырбас шартына сатып алу-сату шартыны ережелері олданылады.
-жалпы ереже бойынша тауарлар те баалы деп танылады. Егер, тауарлар баасында айырмашылы болса, тауары тмен бааланан тарап екінші тарапа айырмашылыты тлеуге міндетті;
-тараптара меншік ыы р тарап тиісті тауарды беру жніндегі з міндеттемесін орындаан со ауысады.( Р АК 501-505баптары)
Сыйа тарту шарты
Сыйа тарту шарты бойынша бiр тарап (сыйа тартушы) баса тарапты (сыйды алушыны) меншiгiне затты немесе зiне немесе шiншi адама млiктiк ыты (талапты) тегiн бередi немесе беруге мiндеттенедi не оны зiнi немесе шiншi тланы алдындаы млiктiк мiндеттен босатады немесе босатуа мiндеттенедi.
Шарт ерекшеліктері:
-Шарт екіаты мміле, себебі тек ана сыйв тартушыны ана еме, сонымен атар сый алушыны да келісімін ажет етеді;
-сыйа тарту шарты аысыз шарт;
-шынайы немесе консенсуалды шарт;
Шарт ауызша жасалуы ммкін, яни сыйды тапсыру немесе символикалы трде кілтті немесе жаттарды тапсыру арылы да болуы ытимал.
Болашата сыйды беруге уде етілсе шарт жазбаша нысанды жасалуа тиіс. Осы негіздер бойынша шарт ауызша жасалса, жарамсыз болып саналады.
Жылжымайтын млікті сыйа тарту шарты мемлекеттік тіркеуден туі тиіс.
Сыйа тартушы айтыс болан жадайда шартты сыйа тартуа занама тыйым салады.
Рента шарты
Рента шарты бойынша бiр тарап (рента алушы) екiншi тарапты (рента тлеушiге) меншiгiне млiк бередi, ал рента тлеушi алан млiкке айырбас ретiнде рента алушыа белгiлi бiр аша сомасы трiнде немесе оны стау шiн зге де нысанда аражат беру трiнде мезгiл-мезгiл рента тлеп отыруа мiндеттенедi.
Рента шарты бойынша рента алушыа рентаны мерзiмсiз (траты рента) немесе мiр бойы тлеу (мырлы рента) мiндетiн бекiтуге жол берiледi. мырлы рента азаматты мiр бойы асырап отыру жадайларында белгiленуi ммкiн. Рента шартын нотариат куландыруа тиiс.
Шартты ерекшеліктері:
Шартт-шарт екі жаты, аылы, консенсуалды;
-рента трлері: траты рента, мырлы жне мір бойы асырауды стау;
-рента шарттары жазбаша нысанда жасалуы жне нотариалды куландыруы тиіс;
Жылжымайтын млікті иеліктен шыару. Мемлекеттік тіркеуді ажет етеді.
Рента негізінде иеліктен шыарылатын млік рента тлеуші меншігіне беріледі.
Рента, оны тлеу шін берілген жер учаскесі, сол сияты ксіпорын, имарат немесе зге де жылжымайтын млік ыына ауыртпалы тсіреді. Егер, мндай (ауыртпалыты) млікті рента тлеуші иелігінен шыарса оны рента міндеттемелері млікті алушыа ауысады. Егер, млікті сатып алушы рента шартыны міндеттемелерін орындамаса, млікті беруші ( брыны рента тлеуші) субсидиярлы жауапта болады.
- Рента алушы жер учаскесіне немесе баса да жылжымайтын млікке деген ыты рента тлеушіге бере отырып, шарт орындалуын амтамасыз ету масатында бл млікке кепіл ыын алады.
- Аша сомасын немесе баса да жылжитын млікті рента тлеміне беруді арастыратын шартты елеулі ережелері ретінде 1) рента тлеушіні з міндеттемелерін орындауды амтамасыз ету міндеті немесе 2) бл міндеттемелерді орындалмау яки тиісті дреже орындалмау туекелін рента алушы пайдасына сатандыру міндеті арастырылады. Егер, осы негіздер бойынша рента тлеуші міндеттемелерін орындамаса, рента алушы шартты бзуа жне келтірілген зиян орнын толтыруды талап етуге ылы.
- Егер шартта згеше кзделмесе, рента тлеуші рентаны тлеу мерзімін ткізіп алан жадайда, Р лтты Банкі белгіленген банкілік пайызды орташа есептеу ставкасы негізінде рента алушы талабы анааттандырылуы ммкін.
Траты рента шартыны ерекшеліктері.
· - Траты рента шарты бойынша рента алушы рентінде азаматтар жне ызмет масатына айшы келмейтін болса, коммерциялы емес йымдар бола алады.
· - Траты рента ашалай тленеді.
· - Шарт бойынша аша сомасына сай келетін зат беру, жмыс орындау немесе ызмет крсету рента тлемі ретінде арастырылуы ммкін.
· - Егер шартта згеше кзделмесе, тленетін рентаны млшері АЕК-ті млшеріне сай згеріп отырады.
· - Егер шартта згеше кзделмесе, траты рента р тосан соында тленеді.
Рента алушы рента тлеушіден мына жадайларда:
1)Шартпен згеше кзделмесе, рента тлеуші рента тлемін бір жылдан астам уаыт тлемесе;
2)Рента тлеуші рента тлемін амтамасыз ету міндеттемелерін бзса;
3)Рента тлеушіні тлем абілеті жо деп танылса немесе шартпен арастырылан млшермен мерзімде рентаны тленбейтіні длелдейтін баса да себептер туындаса;
4)Рента тлеміне берілген млік орта меншікке келіп тссе немесе бірнеше тла арасында блінсе;
5)Шартпен арастырылан зге де жадайларда рентаны сатып алуды талап етуге ылы.
Траты рента тлеміне берілген млік кездейсо жойылса немесе блінсе, оны туекелі рента тлеушіге жіктеледі. Бл жадайда, рента тлеуші рента тлеу міндеттемелеріні тотатылуын немесе рентаны тлеу жадаяттарыны згерілуін талап етуге ылы.
мырлы рента шартыны ерекшеліктері.
мырлы рента шарты бойынша рента алушы млігін рента тлеуші меншігіне береді, ал рента тлеуші оан жне зге адамдара мір бойы рента тлеп отыруа міндеттенеді.
- Рента алушы ретінде бір немесе бірнеше адам бола алады;
- Егер шартта згеше кзделмесе, бірнеше адам пайдасына жасалан мырлы рента шарты бойынша оларды біреуі айтыс болса, оны лесі баса рента алушылара ауысады;
- мырлы рента туралы азаматты пайдасына жасалатын шарт кшіне енгенге дейін рента алушы-азамат айтыс болса, шарт жарамсыз болып табылады;
- мырлы рентаны млшері е тменгі айлы жалаыдан болмауы тиіс жне р кнтізбелік ай соында тленіп отырады;
- Млік кездейсо жойылса немесе блінсе де, рента тлеуші тлеу міндеттемелерінен босатылмайды.
Шарт рента алушыны айтыс болуымен тотатылады.
мір бойы асырауда шартыны ерекшеліктері.
мір бойы асырауда стау шарты бойынша рента алушы азамат зіне тиесілі жылжымайтын млікті рента тлеуші меншігіне береді, ал рента тлеуші бл азаматты немесе ол крсеткен зге адамды мір бойы асырауа міндеттенеді.
Рента тлеуші міндетіне кіруі ммкін ережелер:
-рента алушыны трын йде трумен амтамасыз ету;
-киіммен, тамапен баып кту зге де ажетті кмекпен амтамасыз ету;
-діни ызметтерді ( жерлеу, кделерін ткізу жне т.б.) крсетілуі кзделуі ммкін.
Шарт бойынша рента тлеуші крсететін айлы асырау млшері 2 айлы тменгі жалаыдан тмен болмауы тиіс.
Шартпен крсетілетін ктімді ашалай, наты сомаа алмастыру ммкіндігі де кзделуі ммкін.
Шарт рента алушыны айтыс болуымен тотатылады.
Рента тлеуші з міндеттемелерін толытай немесе ішінара орындамаан жадайда рента алушы жылжымайтын млкін айтарып алуа немесе шартпен арастырылан рента ныны бір жылды тлемін талап етуге ылы. (Р АК 517-539баптары)
Млiк жалдау (аренда) шарты бойынша жала берушi жала алушыа млiктi аы тлеп уаытша иеленуге жне пайдалануа беруге мiндеттенеуі, ал жада алушы млікті алыпты тозуын (кнеруін) ескере отырып пайдалануа жне жалдау аысын тлеуге міндеттенуі жніндегі келісім.
Шартты ерекшеліктері:
· - шарт екі жаты, аылы, консенсуалды, мерзімді;
· - млік жала алушыа уаытша пайдалану мен иеленуге беріледі;
· - шарт объектісі ретінде жеке белгілермен аныталан ттынылмайтын заттар табылады;
· - шарт жай жазбаша, субъектілеріне арай нотариалды куландыру жне объектісіне арай мемлекеттік тіркеу трінде жасалуы ммкін.
Млiк жалдауа ксiпорындар мен баса да млiктiк кешендер, жер учаскелерi, йлер, имараттар, жабдытар, клiк ралдары жне оларды пайдалану процесiнде здерiнi табии асиеттерiн жоймайтын баса да заттар (ттынылмайтын заттар) берiлуi ммкiн. Егер за актілерінде згеше кзделмесе, жер пайдалану ыы, жер ойнауын пайдалану ыы жне баса да затты ытар млiк жалдау объектiсi болуы ммкiн.
Жала берушіні негізгі міндеті шарт объектісі болып табылатын млікті жала алушыа беру. Жала беруші осы міндетін орындамаан жадайда, жала алушы млікті берілуін талап етуге немесе шартты бзуа ылы.
Жала алушыны негізгі міндеті – жалдау аысын уаытылы тлеу. Егер жала алушы млікті масатына сай пайдаланбаса, жала беруші шартты бзылуын талап етуге ылы.
Жала алушы жала берушіні келісімімен жалданан млікті осымша жала, тегін пайдалануа, жалдау ытарын кепілге беруге ылы. Сонымен атар, млікке жасартулар жасауа ылы.
Егер шартта згеше кзделмесе, жалданан млікті крделі жндеуі жала берушіге, ал аымдаы жндеуі жала алушыа жктеледі.
Жасартулар: ажыратылатын жне ажыратылмайтын болып блінеді.
1. Жалданан млiктi жала алушы жргiзген блiгiнi ажыратылып жасартылуы, егер шартта згеше кзделмесе, оны меншiгi болып табылады.
2. Жала алушы з аражаты есебiнен жне жала берушiнi келісімiмен, жалданан млiкке зиян келтiрмей ажыратуа болмайтын жасарту жргiзсе, шартта згеше кзделмегендiктен, оны шарт тотааннан кейiн осы жасартуды нын теттiрiп алуа ыы бар.
3. Жала алушыны жала берушiнi келісімiнсiз жргiзген ажыратуа болмайтын жасартуыны ны, егер за актілерінде немесе шартта згеше кзделмесе, теуге жатпайды.