Que – постпозитивный союз и

ab от

alius, a, um другой, иной

antquus, a, um древний

Asia, ae f Азия

calga, ae fсапог

capo, ere брать, захватывать

charta, ae f карта, бумага

consto, are быть известным, состоять

Crta, ae f и Crt, s f Крит

de о, об

et и

etiam также

Eurpa, ae f Европа

ex из

fabla, ae f рассказ, басня, сказка

forma, ae f вид, форма

formsus, a, um изящный, красивый, прекрасный

gloria, ae f слава

Graecia, ae f Греция

habeo, re иметь

haud не совсем

in в, на

incla, ae m житель

nfantia, ae f детство,

ранний возраст

insla, ae f остров

inter между

Italia, ae f Италия

jaceo, re быть расположенным, простираться

laetitia, ae f радость

lego, ere читать, собирать

libenter охотно

littera, ae f буква, письменность, литература, наука

magnus, a, um большой

multus, a, um многий

nauta, ae m моряк

notus, a, um известный

nunc сейчас, теперь

omnes все, каждые, всякие

ora, ae f берег

paeninsla, ae f полуостров

parvus, a, um маленький

patria, ae f родина

plerumque преимущественно, в основном

pota, ae m поэт

praecipue преимущественно, главным образом

primus, a, um первый

procul вдали, прочь, не

Sardinia, ae f остров Сардиния

scio, ire знать

Sicilia, ae f Сицилия

situs, a, um расположенный

suus, a, um свой

terra, ae f земля

video, ere видеть



De eloquentia

Pueri Romanorum in Forum venire amant. Aedificia magnifica deorumque statuae Forum ornant. In Foro Romani consilia publica capiunt et iudicia instituunt. Viri diserti verbis contendunt. Marcus Tullius Cicero eloquentia ceteros Romanos praecedit. Magister saepe pueris dicit: «Cicero egregius orator est. Verba eius sapientiae plena sunt. Audite, liberi, attente virum peritum».

Marcus Tullius Cicero eloquentia sua aeternam gloriam capit. Etiam nunc magistri discipulis de viro claro in schola narrant. «Cum tacent, clamant», «O tempora, o mores» et aliae sententiae Ciceronis1 nobis notae sunt.

1 Ciceronis – gen. sing. от Cicero.

 


aedificia, ae f здание

aeternus, a, um вечный

alius, a, um другой, иной

amo, are любить

attente внимательно

audio, ire слушать

capio, ere брать, получать

cterus, a, um другой, остальной

clamo, are кричать

clarus, a, um известный, славный

consilium, i n совещание, обсуждение

contendo, ere соперничать, сражаться, утверждать, спускать, целиться

cum с

de о, об

deus, i m бог

dico, ere говорить

discipulus, i m ученик

disertus,a, umкрасноречивый, искусный

egregius, a, um превосходный

eius его

eloquentia, ae f красноречие

et и

etiam также

Forum, i n Форум (площадь); Форум – центральная площадь Древнего Рима)

gloria, ae f слава

in в, на

instituo, ere устраивать, ставить, организовывать

iudicium, i n решение, мнение, судебное следствие

liberi,orum дети

magister, tri m учитель

magnificus, a, um великолепный, величественный

Marcus Tullius Cicero Марк Туллий Цицерон, римск. оратор, юрист, писатель и политик (106— 43 гг. до н. э.)

narro, are рассказывать

nobis нам, для нас

notus, a, um известный

nunc сейчас, теперь

O tempora, o mores О времена, о нравы

orator, oris m оратор

orno, are украшать

peritus, a, um умелый, опытный

plenus, a, um полный

praecedo, ere идти впереди, предшествовать

publicus, a, um общественный

puer, eri m мальчик

Romanus, a, um римский

Romanus, i m римлянин

saepe часто

sapientia, ae f мудрость, рассудительность

schola, ae f школа

sententia, ae f изречение

statua, ae f статуя

suus, a, um своий

taceo, ere молчать

venio, ire приходить

verbum, i n слово

vir, viri m мужчина, человек, муж


De Germanis

Gallis Germani finitimi erant. Multa de Germanis Tacitus narrabat et Caesar de Gallis. Germanis magna statura erat et oculi coerulei. Non in oppidis, sed in vicis habitabant. Deos in silvis honorabant. Bellum et proelia amabant et viri feri erant. Romani Germanos non superabant.

 


amo, are любить

bellum, i n война

coeruleus,a,um голубой

deо

deus, i m бог

ferus,a,um дикий

finitimus, a, um соседний

Gallus, i m галл

Germanus, i m германец

habito, are жить

honoro, are почитать, уважать

in в, на

magnus, a,um большой

multus,a,um многий

narro, are рассказывать

non не

oculus, i m глаз

oppidum, i n город

proelium, i n сражение

sed но

silva, ae f лес

statura, ae f фигура

supero, are побеждать

Tacitus, i m Тацит, римский историк

vicus, i m деревня

vir, i m мужчина


 

 

De Germanis antiquis

Germani antiqui habitabant inter Oceanum et Danubium fluvium. Tum Germania magnis silvis abundant; in silvis erant ursi, et lupi, et cervi et aliae ferae. Oppda Germanis ignota erant. Parva et foda aedificia erant domicillia Germanorum. Antiqui Germaniae incolae ut bellicosi, ita feri erant. Ignorabant enim litteras et linguas aliorum populorum. Neque erant in antiquorum Germanorum numero agriclae sedli aut potae praeclari aut nautae periti. Otium Germanis molestum erat. Itaque, aut poplos finitimos bello domabant, aut alii cum aliis bellabant.

 


abundo, are быть богатым, изобиловать

aedificia, ae f здание

agricla, ae m земледелец

alius, a, um другой, иной

antiquus, a, um древний

aut или, а не то, в противном случае

bellicosus, a, um воинственный

bello, are воевать

bellum, i n война

cervus, i m олень

cum с

Dnubius (Dnuvius), m Дунай

de о, об

domicillium, i n жилище, местонахождение

domo, are усмирять, покорять

enim даже, ведь, в самом деле

et и

fera, ae f дичь, дикий зверь, животное

ferus, a, um дикий

finitimus, i m пограничный, соседний

fluvius, m река

foedus, a, um безобразный, страшный

Germania, ae f Германия

Germanus, i m германец

habito, are жить, обитать

ignoro, are не знать, не иметь понятия

ignotus, a, um неизведанный

in в, на

incola, ae m житель

inter между

ita так, таким образом

itaque и так, так и

lingua, ae f язык

littera, ae f письменность

lupus, i m волк

magnus, a, um большой

molestus, a, um неприятный, трудный

nauta, ae m моряк

neque также не

numerus, m количество, множество, составная часть

ceanus, m (редко ceanum, n.) Океан

oppdum, i n город

otium, i n свободное время, отдых, покой

parvus, a, um маленький

peritus, a, um опытный, искусный

pota, ae m поэт

populus, i m народ

praeclarus, a, um славный, известный

sdulus, a, um прилежный, деятельный

silva, ae f лес

tum тогда, в то время

ursus, i m медведь

ut как


Calpurniae suae s.

Scribis de maestitia tua, quod (так как) absum. Unum habes solatium, quod pro me epistlas meas tenes. Gratum est, quod martum requris, gratum quod per epistlas meas acquiescis. Invcem ego epistlas tuas lectto atque identdem quasi novas sumo; sed eo magis (тем более) desiderio commoveor. Tu tamen saepe scribe, nam epistlae tuae magnum gaudium praebent. Vale.

 


absum, abesse не быть, не находиться (где-л.), отсутствовать

acquiesce, ere отдыхать, находить успокоение, утешение

atque а также

Calpurnia, ae f Кальпурния, дочь Л.Кальпурния Пизона Цезония, жена Ю. Цезаря

commoveo, ere разбудить, вызывать, причинять, волновать, производить впечатление

de о, об, от

desiderium, i n тоска, печаль

ego я

eo до того, с тем (намерением), к тому же, до тех пор

epistla, ae f письмо

gaudium, i n радость

gratus, a, um приятный, благодарный, признательный

habeo, ere иметь

identdem неоднократно, постоянно, беспрерывно, много раз

invcem поочередно, попеременно, с обеих сторон

lectto, are часто, внимательно читать, читать вслух

maestitia, ae f уныние, грусть, печаль

magis тем более

magnus, a, um большой

martus, i m муж, супруг

me меня

meus, a, um мой

nam действительно, в самом деле, но

novus, a, um новый

per через (посредсво), из-за, ради,

praebeo, ere доставлять, вызывать, оказывать

pro за, от имени, вместо, в пользу, в защиту

quasi как будто, словно, как если бы

quod что

requrio, ere стараться узнать, осведомляться, искать

saepe часто

scribe, ere писать

sed а, но

solatium, i n утешение

suus, a, um свой

sumo, ere брать, принимать

tamen все-таки, однако, все же, наконец, в конце концов

teneo, ere держать, удерживать, продолжать, хранить, сохранять,

tu ты

tuus, a, um твой

unus, a, um один

Vale Будь здоров! Прощай


De Aesculapio

Multi apud Graecos clari medci sunt. Primus Graecrum medcus Aesculapius est, vir doctus, pertus et ingenisus. Postea Aesculapius medicrum deus est. In libris Homri de libris Aesculapii legmus. Multa templa Graecrum Aesculapio sacra sunt. Templa Aesculapii plerumque in lucis sunt; luci quoque deo sacri sunt. Medci Graecrum ad templa domicilia habent. Virum aegrum medci in templo ponre solent. Cum aeger abdormit, deus ei in somno medicinam demonstrat. Aeger somnium medcis narrat, et medci remedium designant. Si convalescit aeger, morbum suum et remedium in tabla inscribit et muro templi ponit. Ita gratias deo agit.



abdormio, ire засыпать

ad у, в, возле, около

aeger, gra, grum больной, слабый

Aesculapius, i m Эскулапий (Асклепий), фессалийский царь и врач, позднее — бог врачевания

ago, ere делать, действовать

apud у, при, возле, подле, около

clarus, a, um славный, известный

convalesce, ere выздоравливать, приходить в себя

cum с

de о, об

demonstro, are показывать

designo, are обозначать, назначать, обнаруживать

deus, i m бог

doctus, a, um ученый

domicilium, n жилище, местопребывание

ei этому, тому

et и

Graecus, i m грек

grtia, ae f благосклонность, милость, благодарность

habeo, ere иметь

Homrus, m Гомер, древнейший из известных греч. поэтов, предполагаемый автор «Илиады» и «Одиссеи»

in в, на

ingenisus, a, um талантливый, способный, одаренный

inscribo, ere начертать, вписывать

ita так, таким образом

lego, ere читать

liber, bri m книга

liberi, orum n дети

lcus, m священная роща

medicina, ae f средство, лекарство, облегчение

medcus, i m врач

morbus, m болезнь, недуг

multus, a, um многий

murus, i m стена

narro, are рассказывать

pertus, a, um опытный

plerumque в основном

pono, re размещать, класть

postea после того, потом

primus, a, um первый

quoque также, тоже, даже

remedium, n лекарство, средство

sacer, cra, crum посвященный, священный

si если, в случае, если только

soleo, ere иметь обыкновение, случаться

somnium, n сон, сновидение

somnus, i m сон, сонливость, вялость

suus, a, um свой

tabla, ae f доска

templum, i n храм

vir, viri m мужчина, человек


 


 

De Cornelia

Matrna Campna in villa Cornelia, clarae feminae Romnae, est et amcae ornamenta sua monstrat. Filii Corneliae in schola erant. Matrna Campna Corneliam interrogat: “Ubi filii tui sunt?” Tum Cornelia: “Mox hic erunt”. Paulo post filii intrant. “Ubi”, - inquit, - “ertis, filii?”. “In schola ermus, mox in horto erimus”. Cornelia amcae filios monstrat et “haec, - inquit, - ornamenta mea sunt; beta sum”.

 


amca, ae f приятельница, подруга

betus, a, um счастливый

Campnus, a, um кампанский

clarus, a, um славный, известный

Cornlia, ae f Корнелия

de о, об

et и

femina, ae f женщина

filius, i m сын

haec это

hic этот

hortus, m парк, сад

in в, на

inquit говорит

interrogo, are спрашивать

intro, are входить, вступать, въезжать

matrna, ae f матрона, почтенная замужняя женщина

meus, a, um мой

monstro, are показывать, представлять

mox скоро, в скором времени, сейчас

ornamenta, ae f украшение, награда

post затем, потом, позже

Romnus, a, um римский

schola, ae f школа

suus, a, um свой

tum тогда, в то время

tuus, a, um твой

ubi где, когда, куда

villa, ae f вилла, поместье



D thetr antqu

Prmum thetrum antquum Athns saecul sext ante aeram nostram aedifictum erat. Id thetrum in fno Dionys erat. In medi thetr erat orchstra, ubi tragoediae agbantur. Ante orchstram aedificium erat. Id aedificium scaena appellbtur. Ea loca, ubi incolae Athnrum sdbant et tragoedis spectbant, thetrum appellbantur. In orchstra tragoediae agbantur et chor cantbant in scaen autem variae mchinae habbantur. Auxili erum mchinrum imprms de vel deae in tct scaenae apprbant. Unde prverbium: «Deus ex mchin!»


aedificium, i n здание, строение

aedifico, are строить, возводить

aera, ae f эра, век

ago, ere действовать, делать, вести

anteперед, до

antquus, a, um древний
prmus, a, um первый

appro, ere являться, показываться

appello, are называть

Athnae, arum f Афины

autemже,но, с другой стороны, напротив

auxilium, i n помощь

canto, are петь

chorus, i m хор

deо, об

dea, ae f богиня

deus, i m бог

Dionysius, i m (=Bacchus, i m)Дионисий

ea эти

erum этих

et и

ex из

fanum, i nхрам

habo, ere иметь

id этот, он, тот, такой

imprms преимущественно, особенно

in в, на

incola, ae m житель

locus ( locum), i mместо

machinа, ae f машина

medius, a, um находящийся в середине, средний

noster, tra, trum наш

orchstra, ae f оркестр

prverbium, i n пословица

saeculum, i n род, поколение, эпоха

scaena, ae f сцена

sdo, ere сидеть

sextus, a, um шестой

specto, are смотреть, наблюдать

tctum, i n крыша, потолок

thetrum, i n театр

tragoedia, ae f трагедия

ubi где

unde откуда

varius, a, um различный, разнообразный

vel или


De familia Romna

De familia Romna ex libris virrum Romanrum doctrum cognoscmus. Primum locum in ea vir obtinbat. Sed in familia Romna non solum domnus et domna, filii filiaeque ipsrum, sed etiam servi erant. Servrum officia varia erant: alii erum, catnae vinctiebant, agros in latifindiis colbant, alii in ludis gladiatoriis exercebantur, alii domi ministrbant, alii fabri erant, ferrum, argentum aurumque formbant, alii alia facibant. Multi servrum, praecipue Graeci, viri docti erant; ei erant scribae, medci et magistri liberrum. Servi vitam molestam et misram agbant; ut a domnis iniuste puniebantur. Nonnulli servi iniuriam dominrum non ferbant et contra eos armis pugnbant.

 


ager, gri m поле

ago, ere действовать, делать, вести

alius, a, um другой

argentum, i n серебро

arma, orum n оружие

aurum, i n золото

catna, ae f цепь, оковы

cognosco, ere узнавать, познавать

colo, ere обрабатывать, возделывать

contra против

de о, об

doctus, a, um ученый

domi дома

domina, ae f госпожа, хозяйка

dominus, i m господин, хозяин

ea этот

ei эти, те

eorum этих, тех

eos этих, тех

et и

etiam также

ex из

exerceo, ere упражняться, заниматься

faber, bri m ремесленник

facio, ere делать, работать

familia, ae f семья

fero, ferre нести

ferrum, i n железо

filia, ae f дочь

filius, i m сын

formo, are придавать форму (формировать)

gladiatorius, a, um гладиаторский

Greacus, i m грек

in в, на

iniuria, ae f правонарушение, вред

iniuste несправедливо, напрасно

ipsorum их

ltifundium, n крупное земельное владение

liberi, orum дети

locus, i m место

ldus, m игра, забава

magister, tri m учитель

medicus, i m врачь

ministro, are служить, управлять

miser, era, erum несчастный, убогий, мучительный

molestus, a, um тягостный, трудный

multus, a, um многий

non не

nonnullus, a, um некоторый

obtineo, ere занимать

officium, n обязанность, услуга

praecipueпреимущественно

primus, a, um первый

pugno, are сражаться, бороться

punio, ire карать, наказывать

Romanus, a, um римский

scio, ire знать

scriba, ae m писарь

sed а, но

servus, i m раб

slus, a, um один лишь

ut как

varius, a, um различный

vincio, ire связывать, ковать

vir, viri m мужчина, человек, воин

vita, ae f жизнь

que постпозитивний союз и



De domo Romana

Domus multorum Romanorum parvae erant. Divites Romani non in urbe, sed in oppidis ad mare sitis pulchras domos sibi aedificaverunt*. En domum Romanum Greaco exemplo aedificatam videmus. En ostium latum videre possumus. Porticus ampla ostium ornat. Ante domus lauros altas et quercus umbrosa sunt.Vestibulum, atrium, tablinum, cubicula in domo sunt. Atrium in media domo est, tectum eo apertum est et in medio id fons parvus impluviumque videmus. Etiam peristylium, Graeco modo paratum, statuis ornatum videmus. Post domum hortus est, ubi pulchrae et multae plantae,rubras et albas rosas, liliae albae et violae pulchrae sunt.

 


ad у, к

aedificatus, a, um возведенный, построенный

aedifico*, are возводить, стоить (в тексте – форма прош. вр. соверш. вида)

albus, a, um белый

altus, a, um высокий

amplus, a, um широкий, большой

ante перед, впереди

apertus, a, um открытый

atrium, i n атрий, зал

cubiculum, i n спальня

de о, об

dves, itis богатый

domus, i m дом

en вот

eo этот, тот

et и

etiam также, еще

exemplum, i n образец

fons, ntis m источник, родник

Graeco modo греческим способом

Greaco exemplo по греческому образцу,

hortus, i m сад, парк

id этот,тот

impluvium, i n бассейн

in в, на

latus, a, um широкий

laurus, i f лавр

lilium, i n лилия

mare, is n море

medium, i n середина

modus, i m способ

multus, a, um многий

non не

oppidum, i n город (преим. провинциальный)

ornatus, a, um урашенный

orno, are украшать

ostium, i n вход

paratus, a, um устроенный

parvus, a, um мальнький

peristylium, i n перистиль, коллонада

planta, ae f растение

porticus, i f портик

possum, posse мочь, быть в состоянии

post потом, за

pulcher, chra, chrum красивый

quersus, i f дуб

Romanus, i m римлянин

Romus, a, um римский

rosa, ae f роза

ruber, bra, brum красный

sed а, но

sibi себе

situs, a, um расположенный

statua, ae f статуя

tablinum, i n терасса, кабинет

tectum, i n потолок

ubi где

umbrsus, a, um тенистый

urbs, rbis m (Abl. sing) город (преим. главный город)

vestibulum, i n передняя

video, ere видеть

viola, ae f фиалка


 


 

Arma Romanorum

Romani habent arma et tela. Arma Romanorum sunt galea, lorica et scutum; tela autem sunt gladii, pila et sagittae. Signum copiarum Romanorum est aquila. Tubae copias ad bellum vocant. Romani machinis saxa in muros oppidorum inimicorum iaciunt. In bello cotidie castra ponunt. Castra vallo fossaque muniunt. Romani oppida, vicos, agros, templa deorum armis defendunt.


ad к, на

ager, gri m поле

aquila, ae f орел

arma, orum n оружие, доспехи

autem действительно

bellum, i n война

castra, orum n лагерь

copia, orum n войска

cotidie каждый день

defendo, ere защищать

deus, i m бог

et и

fоssa, ae f ров

galea, ae f шлем

gladius, и m меч

habeo, re иметь

iaceo, ere бросать

in в, на

inimicus, i m враг

lorica, ae f панцирь

machina, ae f машина

munio, ire укреплять

murus, i m стена

oppidum, i n огород

pila, ae f мяч, ядро

pono, ere класть

Romanus, i m римлянин

sagitta,ae f стрела

saxum, i n камень

scutum, i n щит

signum, i n знак, знамя

telum, i n орудие

templum, i n храм

tuba, ae f труба

vallum, i n вал, насыпь

vicus, i m деревня, село

voco, areзвать


De Italia antiqua

Antiqua Italia patria multorum populorum est. Praeter Romanos Etrusci, Galli, Sabini aliique populi una cum Romanis Italiam incolunt. Etiam Graeci octavo saeculo ante aeram nostram ex patria sua in Italiam et in insulam Siciliam veniunt, nam nautae strenui sunt. Multas colonias ibi condunt, oppida pulchra struunt, suam novam patriam amant et Graeciam Magnam vocant.

Incolae Italiae agricolae boni sunt. Magno cum studio agros colunt et armenta alunt. In Italia multae vinea sunt atque olivae crescunt. Sed vita incolarum dura est. Nam non solum in agro et in vinea laborant, sed etiam vias muniunt et inimicos a vicis oppidisque armis prohibent.



aera, ae f эра

ager, gri m поле

agricolae, ae m земледелец

alius, a, um другой

alo, ere кормить, содержать

amicus, i m друг

amo, are любить

ante перед, до

antiquus, a, um древний

apud в

arma, orum n оружие, доспехи

armentum, i n скот

atque и (и даже)

bonus, a, um хороший

cadeo, ere падать

colo, ere возделывать

colonia, ae f колония

condo, ere основывать,устанавливать

cresco, ere расти

cum с

de о, об

defendo, ere защищать

deus, i m бог

durus, a, um суровый

et и

etiam ещё

Etrusci Этруски

ex из

Gallus, i m галл

Graecus, i m грек

ibi там, тогда
in в

incola, ae m житель

incolo, ere населять

inimicus, i m враг

insula, ae f остров

Italia, ae f Италия

itaque поэтому, итак

laboro, are работать

magnus, a, um большой

multus, a, um многий

munio, ire укреплять

nam потому что

nauta, ae m моряк

non не

noster, tra, trum наш

novus, a, um новый

octavus, a, um восьмой

oliva, ae f олива

oppidum, i n город

pateo, ereбыть открытым

patria, ae f родина

populus, i m народ

praeter кроме.

prohibeo, ere удерживать

pulcher, chra, chrum красивый

Romanus, i m римлянин

Sabini Сабины

saeculo в прошлом

sed но

Sicilia, ae f Сицилия

solum только, лишь

strenuus, a, um беспокойный

struo, ereстроить

studio старание, прилежность

suus, a, um свой

unus, a, um один

venio, ire приходить

via, ae f дорога, путь

vicus, i m деревня, село

vinea, ae f виноградник

vita, ae f жизнь.

voco, areзвать



De Coriolano

Gaius Marcius Coriolanus dux strenuus superbiae causa a Romanis exsilio damnatur. Vir iratus ad Volscos confugit. Volsci bellum cum Romanis gerere statuunt. Coriolanus copias ad muros Romae ducit. Incolae frustra in castra inimicorum legatos mittunt. Tum feminae Romanae ad Volscos veniunt. In turba feminarum mater et uxor Coriolani cum filiis parvulis sunt. Mater Coriolanum castigat dicitque: «Inimicus in patriam venis. Cum populo tuo bellum geris. Sed de nobis cogita. Si liberos tuos amas, castra a Roma move». Uxor et pueri Romae parcere orant. Lacrimis feminarum viri animus atrox tandem frangitur.

 


ad к

amo, are любить

animus, i m душа, дух

atrox, cis ужасный, страшный, жуткий, отвратительный

bellum, i n война

castigo, are порицать, бранить, упрекать

castra, orum n лагерь

causa, ae f причина

cogito, are мыслить, размышлять, думать

confugio, ere бежать, искать убежища, защиты

cpia, ae f войско, запас

Coriolnus, m Кориолан, cognomen Гнея Марция, завоевателя города Кориолы L

cum с

damno, are признавать виновным, осуждать, приговаривать

de о, об

dico, ere говорить

duco, ere вести

dux, cis m вождь, предводитель

et и

exsilium, n удаление из отечества, изгнание, ссылка

femina, ae f женщина

filius, i m сын

frango, ere ломать, разбивать, раздроблять усмирять, подавлять

frustra ошибочно, напрасно

gero, ere вести

in в, на

incola, ae житель

inimicus, i m враг, недруг

iratus, a, umгневный, сердитый

lacrima, ae fслеза

Legatus, i m посол

liberi, orum m дети

mater, tris f мать

mitto, ere посылать

moveo, ere двигать, приводить в движение

murus, i m стена

nobisдля нас

oro, are говорить, защищать, просить

parco, ereберечь, жалеть, скупиться, копить

parvulus, a, um маленький

patria, ae f родина

populus, i m народ

puer, eri m мальчик

Roma, ae f Рим

sed а, но

si если, даже если

statuo, ere ставить, принимать решение

strenuus, a, um смелый, отважный

superbia, ae f гордость

tandem наконец, в конце концов

tum тогда, в то время

turba, ae f смятение, замешательство, суматоха

tuus, a, um твой

uxor, ris fжена, супруга

venio, ire идти, приходить

vir, viri m мужчина, человек, воин

Volsc, rum m вольски, древнеиталийское племя в Лации, по обе стороны реки Лирис, до Тирренского моря


De Ariovisto

Quod caelum Germaniae asperum est et vita incolrum misera erat, multi Suebi ex paternis domiciliis sub imperio Ariovisti emigrabant. Ariovistus erat autem vir asper et strenuus. Tum subito bellum Sequanorum et Aeduorum exardescit, nam de imperio certabant. Itaque Sequani Ariovistum auxilio vocant. Ariovistus primum Aeduos proelio prospero superat, deinde Sequanos, olim liberos, domat, oppda eorum occupat, liberos et feminas necat, campos frugiferos vastat. Tum magnus numerus Sueborum Rhenum transmittebat, agros Aedurum et Sequanrum occupabat, domicilia sua in multis locis, praecipua frugiferis, constituebat.

 


Ariovistus, i m Ариовист, царёк свевов, переправившийся в 72 г. до н. э. через Рейн, чтобы поддержать секванов в их борьбе с эдуями, и в 58 г. до н. э. разбитый при городе Vesontio Цезарем

Aeduus, a, um эдуйский

ager, gri m поле

asper, era, erum суровый, необузданный, жестокий, заносчивый

autem но, с другой стороны, же, напротив

auxilium, i n помощь

bellum, i n война

caelum, i n воздух, атмосфера

campus, i m поле, равнина

certo, are бороться, спорить, состязаться

constituo, ere постановлять, организовывать

de о, об

deinde далее, потом

domicilium, i n жилище, местонахождение

domo, are усмирять, покорять

emigro, are выселяться, переселяться

eorum этих, тех

et и

ex из

exardesco, ere загораться

femina, ae f женщина

frgifer, era, erum плодородный, урожайный

Germania, ae f Германия

imperium, i nвласть, распоряжение

in в, на

incola, ae m житель

itaque и так, так и

liber, era, erum свободный

liberi, orum m дети

locus, i m место

magnus, a, um большой

miser, era, erum несчастный, жалкий, убогий

multus, a, um многий

nam действительно, в самом деле, но

neco, are убивать

numerus, m количество, множество, составная часть

occupo, are занимать, захватывать

olim когда-то

oppdum, i n город

paternus, a, um отцовский, отечественный

praecipuum, n преимущество

primus, a, um первый

proelium, i nсражение, битва, бой

prosper, era, erum благоприятный, удачный

quod что

Rhenum, i m Рейн

Squan, rum m секваны, одно из крупнейших племён в Gallia Belgica, по правому берегу Родана, отделённое от гельветов Юрским хребтом (главн. город Vesontio)

strnuus, a, um предприимчивый, решительный, смелый, отважный

sub под

subito внезапно, неожиданно

Sub, rum m свебы (свевы), собирательное название ряда племен в сев.-вост. Германии

supero, are превосходить, одолевать

suus, a, um свой

transmitto, ere переправлять

tum тогда, в то время

vasto, are опустошать, разорять

vir, viri m мужчина, человек, воин

vita, ae f жизнь

voco, are звать


De Sparta

Sparta est oppdum Graeciae. Lacedaemonii sive Spartni inclae Spartae sunt. Sparta muros et portas non habet, nam in viris est praesidium. Arma Lacedaemonirum scuta et hastae et gladii sunt. In gymnasiis Spartae puri ludunt; gymnasium est schola disciplnae et patientiae. Corna est praemium victoriae puerrum. Simulacra Mercurii dei gymnasia ornant, nam in tutla Mercurii sunt.


arma, orum n оружие, вооружение

corna, ae f венец

de о, об

deus, i m бог

disciplna, ae fучение, воспитание, порядок

et и
hasta, ae fкопье, скипетр

gladius, i m меч

Graecia, ae f Греция

gymnasium, i n школа (преим. физических упражнений)

habeo, ere иметь

in в, на

incla, ae m житель

Lacedaemonius, m лакедемонец, житель города Lacedaemon (=спартанец)

ludo, ere играть, выступать

Mercurius, i m Меркурий, сын Юпитера и Майи, крылатый вестник богов, проводник душ усопших, покровитель гимнастики, торговли и красноречия, изобретатель лиры

murus, i m стена

nam ибо, ведь, в самом деле

non не

oppdum, i n город

orno, are украшать

patientia, ae f выносливость, терпение

porta, ae f ворота

praemium, i n награда

praesidium, i n защита

puer, ri m мальчик

schola, ae f школа

scutum, i n щит

simulacrum, i n образ, изображение

sive или

Sparta, ae f Спарта (Лакедемон), столица Лаконии, в долине реки Эврот, между горными хребтами Тайгет и Парнон

Spartnus, i m спартанец

tutla, ae f защита, покровительство

victoria, ae f победа

vir, viri m мужчина, человек, воин


De Lacedaemoniis

Lacedaemonii filios suos ab infantia ad bella parant. Disciplina et poenae puerorum durae sunt. Itaque animus et constantia firmantur. Lacedaemonii nec militia fatigantur nec adversariorum numero perturbantur. Xerxes, rex Persarum, copias magnas in Graeciam ducit. Via per angustias Thermopylarum est. Leonidas cum paucis Lacedaemoniis angustias occupat. Xerxes — «Tradite mihi arma vestra», — postulat. Leonidas respondet: «Veni et cape». Lacedaemonii fortiter pugnant et a Persis occiduntur. Lacedaemonii apud cunctos populos magnam gloriam capiunt.

 


ab от

ad к, на

adversarius, i mпротивник, соперник

angustia, ae f теснота, ущелье, затруднение

animus, i mдух, душа

apud у, при, возле, подле, около

arma, orum nоружие, вооружение

bellum, i n война

capio, ere брать, захватывать, получать, завоёвывать

constantia, ae f постоянство, неизменность, устойчивость

cpia, ae f войско, запас

cum с

cunctus, a, um весь, целый, в полном составе

de о, об

disciplina, ae fучение, воспитание, порядок

duco, ere вести

durus, a, um суровый

et и

fatigo, аre утомлять, беспокоить, тревожить, докучать

filius, i m сын

firmo, are укреплять, усиливать

fortiter сильнее, решительнее, упорнее

gloria, ae f слова

Graecia, ae f Греция

in в, на

infantia, ae f ребячество, младенчество, наивность

itaque и так, итак, так и

Lacedaemonius, m лакедемонец, житель города Lacedaemon (=спартанец)

Lenids и Lenida, ae m Леонид, сын Анаксандрида, с 491 г. до н. э. царь Спарты, защитник Фермопил против Ксеркса (480 г.)

magnus, a, um большой

mihi мне

militia, ae f поход, военное дело, военная служба, служба, войско, армия

nec не, и не, также не (препозитивн. не)

numerus, i m количество, число, составная часть

occido, ere поражать, убивать, разрушать

occupo, are захватывать

paro, are готовить, устраивать, организовывать, намереваться

paucus, a, um небольшой

per через

Persa, ae m перс

perturbo, are приводить в беспорядок, замешательство, смущение

poena, ae f наказание, страдание, мука

populus, i m народ

postulo, are требовать, просить, обвинять

puer, eri m мальчик

pugno, are сражаться, бороться

respondeo, ere отвечать

rex, gis mцарь, правитель

suus, a, um свой

Thermopylae, arum f(греч. «Теплые ворота») Фермопилы, ущелье в горах Эты, служившее проходом из Фессалии в Локриду; место гибели Леонида Спартанского и его трехсот воинов в 480 г. до н.э.; место победы римлян над войсками Антиоха Великого в 191 г. до н. э.

trado, ere передавать, выдавать, поручать, доверять

venio, ire идти, приходить

vester, tra, trum ваш

via, ae f путь, дорога

Xerxes (Xerss), is (acc. n) m Ксеркс, царь Персии в 485—465 гг. до н. э., сын и преемник Дария Гистаспа; в войне против Греции потерпел поражение при Соломине (480 г. до н. э.) и Платеях (479 г. до н. э.); убит в 465 г. до н. э.