ОРТА ТАП КРСЕТКІШІ РЕСМИ ЕМЕС ЕСЕП БОЙЫНША
Батысты дамыан елдері олданатын біратар критерийлерге негізделген ресми емес стандарттар бойынша азастанны орта табыны лесі, ресми стандарта араанда, бірнеше есе ысарады. Есесіне, тменгі тапты лесі 80 пайыза сл жетпей тотайды екен (3 диаграмманы араыз).
Социолог Тимур Айсауытовты пікірінше, мндай стандартты ресми билік, сондай-а азастан трындарыны зі бірден абылдай салуа дайын емес.
3 диаграмма.
«азастан халыны санасына жаа форматты, яни орта тап туралы Батысты тсінігін, чип ретінде енгізетін болса, онда бл жадай трындарды тбесіне жай тскендей сер етері аны: халыты 90 пайызына «сендер – кедейсідер» дегенді есту айдан жаымды бола ойсын. Ал ресми билік мны ешашан айтпайтындыы тсінікті», – дейді социолог.
Халыты басым блігіні здерін кедейміз деп санамайтындыына атысты бір социологиялы зерттеу орытындыларын келтіре кетсек.
азастанны социологтар жне саясаттанушылар ауымдастыыны 2004 жылды аяында республиканы 17 ірі аласында жргізген социологиялы зерттеуі барысында сраландарды 60 пайыздан астамы здерін «орта тап» кілдеріміз деп таныстыран.
сіресе останай, Павлодар, Семей трындарыны 70-80 пайызы осылай деп атап крсеткен екен. Сонымен атар, трындар медициналы ызмет, білім, экологиялы жадай, адам ыыны саталуы деген мселелерге аса бас ауыртпайтындыын байатан.
Социологтарды пікірінше, мндай нтиже халы зін «кедеймін» деп мойындауа кп жадайда дайын еместігін, сондай-а жасы мірді айрылмас блшегі саналатын элементтерді олды ысалыынан немесе ммкіндікті жотыынан кзге ілмейтіндігін крсетеді. Оны себебін ресми емес стандартты олдайтын мамандар орта тапты лес салмаы азастанда аз екендігімен
4 диаграмма.
тсіндіреді.
Социолог Айсауытовты айтуынша, мндай лшемні негізінде аныталатын орта тап кіліні айлы табысы кем деген 2000 доллар болуы тиіс. Бл крсеткіш ттыну оржынына енетін элементтерді салыстырмалы трде кптігі жне сапасына атысты шыан (4 диаграмманы араыз). Айта кетерлік жайт, дамыан елдерде айлы табысы 10 мы доллардан асатын адамдарды ана орта тапа жатызады.
орытынды
леуметтік стратификация кез келген оама тн былыс.Барлы оам мшелеріні арасындаы жаппай тедік орнататын эгалитарлыоам орнату ммкін емес екендігін лемдік даму тжірибесі длелдеп отыр.Елімізде орта тап алыптасуыны леуметтік – экономикалы алышарттарын райды.Сондытан,азастан Республикасы зіні леуметтік саясатыны басым баыты ретінде орта тапты траты леуметтік ауым ретінде орныуын анытап, жан-жаты (ыты-саяси, леуметтік-экономикалы) жадайлар жасауды жолдарын натыласа елімізде азаматты оам алыптасуына негіз болатын орта тапты алыптасуы мен дамуы анарлым нтижелі болма. лемдік тжірибе демократия мен экономикалы сімні озаушы кші орта тап екендігін крсетеді. Бл тап жеке экономикалы туелсіздікке ие рі жалпы кзарастарды танытушы бола отырып, оамны леуметтік тратандырушы ызметін атарады. Бл тапты орын ауыстыру, саяси жйе сипатына сер ету абілеті нары экономикасы, ыты мемлекет жне демократия баытында оамды траты трде жаалап отырады. азастан жне ТМД елдеріндегі демократиялы айта рулар орта тапты алыптасу мселесін зекті етіп ойды.Орта тапты алыптастыруа баытталан мемлекеттік саясат жйелі трде жзеге асырылып келеді. Бл міндеттер Р Президенті Н. Назарбаевты жыл сайыны Жолдауларын жне азастанны 2020 жыла дейінгі Стратегиялы даму жоспарын іске асыру масатында абылданды. Бл міндеттер «Нрлы жол» бадарламасында з жаласын тапты.азастанда халыты л-ауатын ктеру баытында іргелі жмыстар атарылып отыраныны бір крінісі ретінде «Даму ксіпкерлікті олдау оры» жаа бастаан ксіпкерлерді олдау шеберінде ксіпкерлік негіздеріне йрететін оулар, курстарды йымдастырып отыранын атап айту ажет.азастанда орта тапты алыптастыруды бір жолы мемлекетті шаын жне орта ксіпкерлікке олдау крсетуі болып табылады. з ксібін бастаан рбір азамат мемлекет тарапынан наты кмек алу арылы з ісін жола ойып, отбасылы трмысын жасартуына барлы жадай жасалан. Бл мемлекет пен оам шін де маызы зор мселе екендігі сзсіз, – орта тап леуметтік рылымда з орнын тауып, меншік иесі ретінде оамны дамуына айрыша лес осады.
Пайдаланылан дебиеттер тізімі
бдірайымова Г.С. Жастар социологиясы: оу ралы - Алматы, 2008. 280 б
женов М.С. Білім леуметтануы. - Алматы, 2007.
бсаттаров Р. М. Дкенов. леуметтану. Оулы. Алматы. 2004., 2007ж.
Тжин М.М. леуметтану. Алматы. 2004ж.
арабаев Ш. леуметтану негіздері. Алматы. 2008ж.
абдуллина . ы леуметтануы. Алматы. 2005ж.
Рахметов К.Ж., Болатова А.Н. Социология. Алматы. 2005ж.
http://www.azattyq.org/a/Kazakhstan_middle_class/1841885.html
http://testent.ru/load/studentu/sociologija/leumettik_stratifikacijan_teorijasy_zh_ne_ony_m_ni/50-1-0-1085
осымшалар
