Сыбайлас жеморлыа жатызылан ылмыстар трлері

Негізгі ымдар: жеморлы

ылмысты кодексті 13-тарауы "Мемлекеттік ызмет мдделеріне арсы ылмыса" арналан. 1959 жылы ылмысты кодексте мндай тарау жо еді, керісінше "Лауазымды ылмыстар" деген тарау (V) бар болатын. оамымызда орын алан крделі леуметтік-экономикалык, саяси згерістердін нтижесінде лауазымды адамдарды ылмыстары мемлекеттік

органны аппараты жйесінде немесе коммерциялы жне зге де йымдар жйесінде істелетіні айындалды. Осыан орай брыны Кодекстегі лауазымды ылмыстар деген тарау лауазымды адамдарды кызмет бабын пайдалана отырып істейтін оама ауіпті іс-рекеттеріні мніне арай коммерциялы жне зге де йымдардаы ызмет мдделеріне арсы жне мемлекеттік ызмет мдделеріне арсы ылмыстар болып жеке екі тарауа блінеді. Мндай блінуді негізі ылмысты объектісі мен субъектісі болып табылады. Мемлекеттік емес йымдарды лауазымды адамдарыны кылмысты іс-рекеті сол йымдарды бір алыпты жмысына кедергі келтіреді жне оларды мемлекеттік аппарат ызметіне еш атысы болмайды.

Осы екі органны - мемлекеттік немесе коммерциялы жне зге йымдарды лауазымды адамдарыны атаратын функцияларында елеулі згерістер бар. Сондытан да осы трыдаы ылмыстар шін жауаптылы Кодексті арнаулы 8-тарауында кзделген. Жалпыа млім біралыпты дрыс кызмет атаратын мемлекеттік органдарды ызметі ана коамны экономикалы дамуына, оны мшелеріні кыктары мен бостандытарын амтамасыз етуге абілетті. Осыан орай мемлекеттік аппаратты кызметін орау, оан кылмысты ол суды болдырмау е маызды мселе болып табылады. йткені мемлекеттік аппарат коамды басару жйесіні ажетті белгісі болып, ондаы жріп жатан процестерді реттеушісі болып табылады. Жаа ылмысты кодексте ызмет борышын адал атаратындарды мдделерін орайтын кптеген баптар баршылы, сонымен бірге з ызметтеріне иянат жасайтындара за алдындаы ата жауаптылыта кзделген.

Мемлекеттік ызмет мддесіне арсы ылмыстарды бір тарауа біріктіруге негіз болан мына тмендегідей орта белгілері бар: 1) Бл трыдаы ылмыстар негізінен арнаулы субъект-мемлекеттік ызметші немесе мемлекеттік органны лауазымды адамдары арылы жасалады.

2) Бл тараудаы ылмыстар кызмет кілдігін пайдалану арылы жзеге асырылады.

3) Лауазымды адамдарды ылмысты іс-рекеттері мемлекеттік аппаратты дрыс, зады кызметін ызмет мддесіне кайшы трде бзады.

2. ызметтік кілетті теріс пайдалану (307-бап)

ызметтік кілетті теріс пайдалану ызметтік ылмыстарды нерлым ке тараан трі. Ол кптеген жадайларда лауазымды адамны ылмысты рекетіні бастамасы, баса ауыр кылмыстар жасауды тсілі де болып табылады. Бл ылмысты мні мынада, лауазымды тла зіне берілген кызметтік кілетті пайдалана отырып, мемлекеттік аппарат жйесіндегі ккы пен кілетті злымды жолына олданады.

Оны кауіптілігі сол, лауазымды тла зіні ызметтік кілетін ызметтік мддеге карама-айшы ылмысты жолмен пайдалана отырып азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделерін, не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі трде нсан келтіреді.

Мемлекеттік аппаратты алыпты, занды ызметіне ол су осы ылмысты объектісі болып табылады. Осыан байланысты, егер кызметтік кілетті теріс пайдалануды мемлекеттік органда, жергілікті зін-зі басару органында, сондай-а азастан Республикасыны арулы Кштерінде, азастан Республикасыны баса да скер рамдарында жне скери рамдарда лауазыма ие адамдар жасаан жадайларда ана ылмыс жне 13-тарауда кзделген зге де ылмыстар шін ылмысты жауапкершілік туындайды. Мемлекеттік немесе жергілікті зін-зі басару органдары болып табылмай коммерциялы жне зге де йымдардаы ызметтік кілетті теріс пайдаланан тлалар К-ті 228-бабы бойынша осындай іс-рекеттері шін ылмысты удалау тртібі туралы осы бапа ескертпелерді ескере отырып жауап беруге жатады.

ызметтік кілетті теріс пайдалануды объективті жатарыны міндетті белгілері мыналар болып табылады лауазымды адамны зіні ызметтік кілетін пайдалануы; лауазымды идамны ызмет мдделеріне айшы келетін белгілі бір іс-рекет жасауы; егер осы іс-рекет азаматтарды немесе йымдарды ытары мен занды мдделеріне, не оамды немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі трде нсан келтірсе.

Мынадай іс-рекеттер лауазымды адамны зіні ызметтік кілеттігін пайдалануы деп тсініледі, егер ол іс-рекет оны ызметтік кілетінен туындайтын болса жне осы лауазымды адам атарып отыран ызметіні аркасында берілген ытар мен міндеттерді жзеге асыруа байланысты болса онда (К-ті 307-бабы) кызметтік кілетті пайдалану туралы айтылан. Осыан орай бл ылмыстар негізінен рекет жасау жолымен жасалады немесе рекетсіздік жолымен де жасалуы ммкін.

Лауазымды адамдарды зыреті тиісті лауазымды адамдарды ызметі жніндегі ытар мен міндеттерді шегін айындайтын задармен, ережелермен, жарылармен немесе нсаулытармен не болмаса баса да нормативтік актілермен реттеледі.

Лауазымды адамны рекеті деп лауазымды адам оны атаратын кызмет жадайыны арасында ана жасай алатын рекетін айтуа болады.