Ші таырып. Жаа німді жобалау

1. німні мірлік циклі жне кезедері

2. Жаа німді жобалау

3. Инновациялы процесті мазмны жне ерекшеліктері

4. німді жобалау кезедері

 

1. німні мірлік циклі жне кезедері

Кптеген нім трлеріні маызды белгісі оны сранысыны шектеулігінде. рбір ндірістік ксіпорын шін нарыта нім андай мерзімде ткізілуі ммкін екені жне оны затыына ыпал ететін факторларды білу маызды. рбір нім зіні дамуында бірнеше кезедерден теді:

Ø Жасау;

Ø Игеру;

Ø су;

Ø Жетілу;

Ø Ескіру.

 

німні мірлік цикліні фазасы

                   
 
Жасау
 
Игеру
 
су
 
Жетілу
 
Ескіру

 


· ндірістік базаны модернизациялау · ндірісітк инфрарылымды ысарту · Жмысшылар санын ысарту · Запастарды жою · зіндік жаашылдытарды, патенттерді, лицензияларды сату · ндірістен німді алып тастау
· Жабдытаушыларды андыру · Инновациялы німні жекешеленуі мен модернизациясы · Жаа нарытарды іздеу · осымша зерттеулерді жргізу · Инновациялы ойларды сынуды жаа салаларын іздеу · німіні ксіпкерлік ілімін модернизациялау
· ндірістік уаттылыты сіру · Сату клемдерін кбейту · Жаа нарытарды игеру · Жабдытаушыларды траты жйесін ру · Менеджмент пен ндірісті йымдастырылуын жне технологиясын жетілдіру · Жмысшылар санын кбейту жне жмыс орындарыны мамандандырылуын амтамасыз ету
· ндіріске конструкторлы дайынды жргізу · ндіріске технологиялы дайынды жргізу · нідісті йымдастырушылы жобалау · ндірісті йымдастырулы-жоспарлы дайындау · Инновациялы німні бастапы ндірісі · німді ткізуге дайындау
· Инновациялы ойларды пайда болуы · Маркетингтік зерттеулер жне нарыты дайындау · Ойды (лицензиялы) патенттік баасы · Зерттеу жргізу · Инвестициялы ажеттіліктерді жне аржылы ммкіндіктерді баалау · ндірісті дайындау жне німді ткізуді жоспарлау

 

ггг

 

3.2.1-сурет. німні мірлік цикліні фазалары бойынша ндірістік менеджментті негізгі міндеттерін блу

 

Жаа німді жасау кбінесе белгілі бір инновациялы ойларды пайда болуымен байланысты: жаа нарыты игеру; бар ажеттілікті кеейту немесе жаасыны пайда болуы; німні жаа ызметтеріні пайда болуы жне т.б.

німні мірлік цикліні фазалары бойынша ндірістік менеджментті негізгі міндеттерін блу 3.2.1-суретте крсетілген.

 

2. Жаа німді жобалау

Нарыта жне ндірісте жаа тауарды пайда болуы инновациялы ызметті нтижесі, оны негізгі міндеті инновацияны жасау жне тарату.

Нарыты жадайда инновацияны маызды белгісі ксіпорынны жоары дегейдегі бсекелестігін олдау жне амтамасыз ету масатында жаа тауарды ттынушылы асиетін жасарту болып табылады.

Инновация деп тжірибелік ызметте олданылатын жаа немесе жасартылан технологиялы процесс, нарыта ткізілетін жаа немесе жасартылан нім тріндегі инновациялы ызметті соы нтижесі. Егер инновациялы нім ндірістік процеспен игерілген немесе нарыа ендірілген болса, онда инновация жзеге асырылды деп есептелінеді.

ндіру, жабдытау, ткізу жне басару ызметіні ртрлі салаларындаы ндірісті ызмет ету тжірибесінде алуан трлі инновациялар іске асырылады.

Инновациялы ксіпкерлік жаа нім немесе ызмет жасау, игеру жне коммерциялы олданумен байланысты. Бл процесті тмендегідей кезедері бар:

- жаа идеяларды іздеу, оны баалау, бизнес-жоспар ру;

- ажетті ресурстарды іздеу, тжірибиелі лгі мен сынаты ру;

- ткізу нарыын зерттеу жне нарыта тауарды озалысы.

Жаа тауарды дайындауды негізгі кезедері 3.2.2-суретте арастырылан.

Инновациялы идеяларды іздеу

 
 


Е тиімді перспективті жолдарды іріктеу

 

Ойды натылы орындалуы

 
 


Эксперттік баа

 

Бизнес-жоспарды жасау

 

Тжірибелі лгілерді дайындау

 
 


Сынау

 

Маркетингтік зерттеулер

 
 


Нарытаы тауарды озалысы

 

Нарыты тменгі буындарын жаулап алу


Тауарды массалы дайындау

 

3.2.2- сурет. Жаашылдытарды дайындауды негізгі кезедері

 

3. Инновациялы процесті мазмны жне ерекшеліктері

Жоары техникалы, ттынушылы жне экономикалы лшемдері бар жаа німдерді жасау, лкен клемді уаыт пен ресурстар шыынын талап ететін иын процесс болып табылады. Инновациялы процесті ш негізгі фазасын крсетуге болады:

· зерттеу фазасы немесе нім концепциясын ру;

· жаа німді жобалау;

· жаа німді ндірісте игеру жне оны нарыта ткізу.

Бірінші фазада – жаа німге ммкін сраныс туралы экономикалы жне ылыми-технологиялы апараттарды, нарытаы жадайды, бсекелестерді, ксіпорындарды ылыми-техникалы леуетін талдау кешені жргізіледі. Бндай зерттеу инновациялы маркетингті аспаптары мен дістері негізінде жне ылыми-техникалы болжау дісі негізінде жзеге асады. Инновациялы циклді бірінші фазасыны нтижесі жаа німні экономикалы маызы, техникалы ммкіндігі жне негізгі лшемдері туралы орытынды болады. Осы орытындыларды жиыны нім концепциясы деп аталады.

Инновациялы процесті екінші фазасында жаа німді жобалау жргізіледі. Бл фазаны негізгі міндеті жаа німге толы инженерлік талылау жасау. Оан ажетті зерттеулер, тжірибелік-конструкторлы дайындамаларды орындау, жаа німні тжірибелік лгісін дайындау мен зерттеу жне оны дайындау шін толы сызбаларды дайындау жатады. Инновациялы процесті осы фазасында болаша ндірісті экономикалы жне йымдастырушылы лшемдері аныталады.

Инновациялы процесті шінші фазасы – жаа ндірісті жобалау бойынша жмыстар кешенін орындау, яни оны техникалы дайындаудан бастап, ндірістік процестерді жобалауды йымдастыру жне ндірісті лайту, жобалы уаттылыа жне берілген зіндік на жету. Инновациялы процесті ксіпорынны жаа німді нарыа шыаруы жне оны ткізумен байланысты жмыстар аятайды.

Жоарыда аталан инновациялы процесті фазаларыны райсысы жаа німді жасау жне жобалау бойынша дербес кезедерді орындайды.

Инновациялы ызметті дамуы жне оны ерекшелігі ндірістік менеджменттегі жаа ызметтік баытты пайда болуына келді, ол инновациялы менеджмент деген атауа ие болды.

Инновациялы менеджмент – бл материалды, ебектік жне аржылы ресурстарды отайлы олдану жолымен инновациялы масаттарды жзеге асыруды алыптастыру жне амтамасыз етуге баытталан, тжірибелік ызмет жне менеджментті ызметтік саласы.

 

           
 
   
    ткізу
     
  Ттыну
 
 

 

 


ИЦ

ндірісті конструкторлы дайындау
ПЦ

ЖЦ

           
   
 
   
 
 

 

 


3.2.3- сурет. Жаа німді жасау инновациялы процесіні рылымы

ИЦ – инновациялы цикл; ПЦ – ндірістік цикл; ЖЦ – мірлік цикл

 

4. німді жобалау кезедері

Бсекеге абілетті німді азіргі заманда ндіруді дамыту за мерзімге баытталан ылыми зерттеулерсіз ммкін емес. ылыми- технологиялы ндірісте олданылатын жне шыарылатын техника саласындаы траты прогресс шін алышарт болып табылады. Жаа німді жасау процесіні бастапы кезеін райтын, ылыми зерттеулер нтижесінде табиат пен техникадаы былыстар, жаа задар мен задылытарды ашылуы, жаа ылыми білімдер пайда болады.

ылыми-зерттеу жмысы – бл табиатта, оам немесе техникада болатын былыстар немесе процестер, объектілер туралы жаа апарат ру міндеті бар масатты ызмет. Нтижені масатына, мазмнына жне сипатына байланысты келесідей бледі:

· Теориялы (фундаментальды) зерттеулер;

· Зерттеулерді іздеу;

· олданбалы зерттеулер.

Фундаментальды зерттеулер жалпы жне абстрактылы сипатта болады. Олар табиатта, техника мен оамда іске асырылатын жалпы задылытарды тсінуге жне білімін кеейтуге баытталады. Фундаментальды зерттеулер нтижесіні негізінде ылыми-техникалы проблемалар аныталынады.

Алынан фундаменталды зерттеулер нтижесіні негізінде зерттеулерді іздеу жзеге асырылады. Зерттеуді іздеуді ажеттілігі алынан мліметтерді олдану баытыны анысыздыынан, ылыми-техникалы проблемаларды шешу шін оларды трансформациялану ммкін дістеріні болмауынан пайда болады. Зерттеулерді іздеуді негізгі міндеті:

· жаа техника, технология немесе материалды жасау шін белгілі немесе айта ашылан былыстар мен задылытарды олдану ммкіндігін зерттеу;

· ылым, техника жне технологияны жекелеген баыттарыны дамуын болжау жне баалау;

· жаа шешімдер мен ашылымдарды олдану жадайын зерттеу жне олдану саласын іздеу.

Зертеулерді іздеу нтижесінде конструкторлаудаы жаа баыттар, дстрлі міндеттерді шешуге жаа станымдар, технологияны жаа трлері жне ндірістік процестерді басару дістері пайда болады.

олданбалы зерттеулер жобалы дайындамаларды орындаумен байланысты ылыми-техникалы жне йымдастырылан экономикалы проблемаларды наты шешіміне баытталады.

олданбалы зерттеулер келесілерден трады:

· німні бсекеге абілеттілігін жоарылату масатында олда бар конструкциялар, технология немесе материалдарды жасарту жолдарын іздеу;

· жаа бсекеге абілетті німді жасау шін ылым жне техниканы жаашыл жетістіктерін олдану тсілдерін анытау;

· нары коньюнктурасын зерттеу жне бсекелестеріні тжірибесін жалпылау бойынша аналитикалы жмыстарды жргізу;

· лгі дайындамаларды орындау, экспериментальды жне сынаталан жмыстарды жргізу.

Бл зерттеу трі кбінесе ттынушылар нарыына баытталан.

Жобалау, кптеген макеттерді жасау, тжірибе мен эспериментальды лгілерді сынатан ткізу, жмыс жаттарын тзету жне деу процестеріні нтижесінде жаа нім пайда болады. Отанды тжірибеде осы аталан барлы алуан трлі жмыстарды кешені, жаа німні тжірибелік-конструкторлы дайындамасы мен ндірісті конструкторлы дайындау райды.

Тжірибелік-конструкторлы дайындама – бл оларды нерксіптік дайындау жне олдану шін, тжірибе лгісі, тжірибе рылысы жне жмыс жаттары трінде техникалы-экономикалы лшемдермен техниканы жаа трін жасау масатында жзеге асырылатын жмыстар кешені.

Жаа німді конструкторлау бойынша жмыстар кешені келесідей тжірибелік-конструкторлы дайындама кезедерінен трады:

Ø дайындау;

Ø жоба жаттарын деу;

Ø жмыс жаттарын деу.

Жаа німді конструкторлауды дайындау кезеінде оны жасау ажеттілігі негізделініп жне оны негізгі техникалы-экономикалы лшемдер рамы келісіледі. Осы кезеде нарыты жадай зерттеліп, маркетингтік зерттеулер жргізіледі, жаа німге сраныс болжанады жне талданады, жаа німді ндіру жадайында ылыми шектеулер бекітіледі. Есептеулер мен келісулер нтижесі бекітілген дайындаманы техникалы тапсырмасында крініс табады. Бл маызды жатта жобаланан німні сипаттамасы крсетіліп, келесідей аспектілер бойынша натыланады: нім рамы жне оны жинатауа ойылатын талаптары, таайындау крсеткіштері, сенімділік, ауіпсіздік, технологиялы, бірыайлы жне т.б. талаптар.

Жоба жаттарын деу жаа нім бойынша концептуалды шешімдерді анытайтын, жмыстар кешенін орындауды арастырады: рекет ету принципін тадау, німді жалпы растыру, тйіндер рамына ойылатын талаптар, німні функционалды рылымын инженерлік жне нды талдау, эксперименттік жмыстарды жргізу жне жеке тйіндерді сынатан ткізу. німді жобалауды бл кезеі техникалы сыныс, эскиз жобаларын жне техникалы жобаларын дайындау кезедерін орындаудан трады. Аталан кезедерді райсысыны аяталуы сйкесінше жоба жаттарын дайындаумен орындалады.

Жмыс жаттарын деу жаа німді жобалауды аятайды. Бл кезеде конструкторлы жат кешенін дайындау жзеге асырылады. Жмыс жатына блшектерді жмыс сызбасын, растырылатын біріліктер мен нім тйінділерін, ндірістік жне эксплуатациялы жаттарды (нім паспорты, олданушылар шін сипаттама, эксплуатация бойынша нсау, ызмет крсету жаты, кепілдемелік жаттар) дайындау кіреді.

ндірісті конструкторлы дайындау– жаа німді шыаруа (сапа, ндіріс клемі жне шыын дегейіні берілген параметрлерімен ойылан мерзімде) ксіпорынны техникалы дайындыын амтамасыз ететін зара байланысан процестер жиынтыы. Конструкторлы дайындауды негізгі міндеті сапа лшемдерін сатай отырып, оны болашатаы ндірісі жадайына зерттелген конструкциялы німді масатты жне тиімді лайытандыру болып табылады.

ндірісті конструкторлы дайындау німді тжірибелік-конструкторлы дайындауды рама блігі немесе жаласы болып табылады.

ндірісті технологиялы дайындау - жаа німді шыаруа (сапа, ндіріс клемі жне шыын дегейіні берілген параметрлерімен ойылан мерзімде) ксіпорынны технологиялы дайындыын амтамасыз ететін зара байланысан процестер жиынтыы. ндірісті технологиялы дайындау шеберінде ксіпорында жаа німді ндіру жобасыны негізгі міндеттері шешіледі:

ü нім конструкциясыны технологиясын сатау;

ü ндірісті барлы кезедері бойынша технологиялы процестерді тадау жне дайындау;

ü ндірістік процестерді технологиялы жабдытау ралдарын дайындау жне жобалау;

ü жаа ндірісті технологиялы дайындау процестерін басару.

Сипаты бойынша технологиялы процестер жеке, типтік жне топты болады. Жеке технологиялы процесс бір атаулы, баытты немесе лшемді нім ндіруге арналан. Типтік технологиялы процесс - технологиялы жне конструкторлы белгілері бойынша біркелкі блшектер, жинатау бірліктері немесе німдерді жиынтытары шін олданылады. Топты технологиялы процесс ртрлі конструкторлы, біра жалпы технологиялы белгілері бар заттарды дайындау шін олданылады.