Таырып. Инновациялы жобаларды басару

1. Инновациялы жобаларды мні

2. Инновациялы жобаларды трлері

3. Инновациялы жобаларды басару мні мен принциптері

1. Инновациялы жобаларды мні

ндіріс саласын инвестициялау жобадан басталады. Жоба – бл белгілі бір шараны (оианы) ойы, ойды сипаттамасы жне оны жзеге асыру жоспары. «Инновациялы жоба» тсінігіне келесідей анытамалар беруге болады:

1) инновациялы ызметті масатты басару нысаны;

2) инновацияны жзеге асыру процесі;

3) жаттар жинаы.

Инновациялы жоба – бл зара байланысан масаттар жне оны жзеге асыру бадарламалары, ол ылыми-зерттеу, тжірибелік-конструкторлы, ндірістік, йымдастырушылы, аржылы, коммерциялы жне баса да шараларды кешені трінде жасалан жобалы жат.

Инновациялы жобаны негізгі элементтеріне келесілер жатады (3.3.1-сурет):

Ø жобаны негізгі баытын крсететін, масаттар мен міндеттерді рылуы;

Ø ойылан масаттарды жзеге асыру жне инновациялы мселелерді шешу бойынша жобалы шаралар кешені;

Ø жоба шараларын орындауды йымдастыру;

Ø жобаны негізгі крсеткіштері, оны ішінде тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер

 

 

3.3.1- сурет. Инновациялы жобаны негізгі элементтері

 

Маызды ылыми-техникалы мселелерді шешу шін инновациялы жобаларды алыптастыру келесідей міндеттерді амтамасыз етеді:

ü ылыми-техникалы дамуды наты міндеттерін (масаттарын) шешуге баытталан кешенді, жйелі станымдар;

ü ылыми-техникалы дамуды масаттарыны санды натылыы жне инновацияны басаруда соы масаттарды жне жоба нтижесін ата крсету;

ü инновацияны жасау, игеру, ндіру жне ттыну процестерін здіксіз басару;

ü жоба масаттарын е тиімді жзеге асыру жолдарын тадау;

ü инновациялы жобаны жзеге асыру шін ажетті, ресурстарды тепе-тедігі;

ü жоба бойынша крделі жмыс кешенін тиімді басару жне мекмелер арасындаы йлестік.

 

2. Инновациялы жобаларды трлері

ылыми-техникалы дамуды алуан трлі масаттар мен міндеттеріне байланысты, инновациялы жобаларды трлері кп. Біра оларды жалпы абылданан топтамасы жо. Инновациялы жобаларды мынадай белгілері бойынша топтастыруа болады: жобаны жзеге асыру кезеі, жоба масаттарыны сипаты, анааттандырылатын ажеттілікті трі, инновация типі жне шешімдер абылдау дегейі.

Жобаны жзеге асыруа жне оны масаттарына жетуге жмсалан уаыта байланысты, инновациялы жобалар за мерзімді (стратегиялы), орта мерзімді жне ыса мерзімді болып блінеді.

Жоба масаттарыны сипаты бойынша соы, яни ттас инновациялы міндеттерді шешу масаттарын крсететін, жне де аралы, крделі мселелерді шешуде аралы нтижелерге жетумен байланысты.

Жобаны анааттандырылатын ажеттілік трлері бойынша бар ажеттілікке немесе жаасын жасауа баытталан болады.

Инновация типі бойынша инновациялы жобаларды топтамасы келесідей жобалара блінеді:

1) жаа немесе жетілдірілген німді егізу бойынша;

2) жаа немесе жетілдірілген ндіріс дісін егізу бойынша;

3) жаа нарыты ашу бойынша;

4) шикізат немесе жартылай фабрикаттарды жабдытайтын жаа кздерді игеру бойынша;

5) басару рылымын айта йымдасытру бойынша.

Инновациялы жобалармен абылданан шешімдер дегейі бойынша: мемлекет аралы, президенттік, айматы, салалы жне жеке ксіпорындар болып блінеді.

Жоарыда айтылан белгілерге сйкес инновациялы жобаларды топтамасы 3.3.2-суретте крсетілген.

 

		Инновациялы жобалар

 

 

3.3.2- сурет. Инновациялы жобаларды топтастыру

 

3. Инновациялы жобаларды басару мні мен принциптері

Инновацялы жобаларды басаруды функциялар жйесі ретінде, басару шешімдерін абылдау процесі жне йымдастыру жйесі ретінде арастыруа болады.

Инновациялы жобаларды басару – бл инновациялы ойларды жзеге асыруа баытталан масатты, йымдастыру рылымын анытау, шараларды жоспарлау жне оны орындалуын баылаумен байланысты басару шешімдерін абылдау жне жзеге асыру процесі.

Инновациялы жобаларды басару екі кезенен трады: 1) инновациялы жобаны дайындау; 2) инновациялы жобаны жзеге асыруды басару. Бірінші кезеде жобаны масаты мен ктілетін соы нтижесі аныталады, жобаны болашатаы нтижесі мен бсеке абілеттілігіне баа беріледі, жобаны шаралар кешені мен міндеттер рамы рылады, жобаны жоспарлау жне оны дайындау жзеге асырылады. Бл кезеде е маыздысы жзеге асырылатын жобаны баалау болып табылады. Екінші кезеде басаруды йымдастырушылы нысандары тадау, нтижелерге жету бойынша болып жатан жедел жадайларды лшемдер, болжамдар жне баалау міндеттері шешу, уаыт, ресурс жне аржы шыындары, дайындалан жоспардан ауыту себептерін жою жне талдау, жоспара тзету егізу жзеге асырылады.

Инновациялы жобалады басару ылыми негізделген жне тжірибеде тексерілген принциптер жиынтыына негізделуі ажет. Негізгі принциптерге жататындар:

· срыпталан басару принципі. Бл принципты мні ылым мен техниканы дамуыны приоритетті баыттары бойынша жобаларды жне кешенді жобаларды инноватор-авторларын олдау;

· соы нтижені амтамасыз етуге жобаларды масатты баытталу принципі. Бл принцип инновацияа деген ажеттілік пен оны жзеге асыру ммкіндіктері арасындаы зара байланысты крсетеді;

· жобаларды басару цикліні толытылы принципі. Басару процесіні толы циклы, ажеттілікті анытаудан бастап алынан нтижелерді тапсыруды басаруа дейінгі шешімдерді барлы жиынтыын крсетеді;

· инновациялы процестер жне жобаларды басару процестеріні езеділік принципі. Бл принцип жобаларды жасау жне жзеге асыруды р кезедеріні толы циклін крсетеді;

· инновациялы процестерді басару жне йымдастыруды иерархия принципі. Осы принципке сай инновациялы процестер белгілі иерархия дегейіне сйкес натыланан дрежеде болу ммкін. ызметті барлы дегейлері бір-бірімен келсілген, тмегі дегей жоары дегейге баынады, ал жоары дегейдегі процесс жадайы (абылданатын шешімдер, масаттар, аралы жне соы нтиже) оны тмегі дегейіні жадайын анытауда міндетті болып табылады.

· басару шешімдерін дайындау кезінде кп нсалы принципі. Инновациялы процестер басару процесінде ескеру ажет белгісіз факторлар ыпалымен жзеге асады. Белгісіздік дегейін тмендету шін жобаны соы масаттар рамын, оларды жзеге асыруды баламалы тсілдерін, жмысты амтамасыз ететін кешенділік нсасы, орындаушыларды ртрлі рамын оса, жмысты орындау затыы мен ны, материалды-техникалы ресурстар жне орындаушыларды ынталандыру жадайын тадау туралы баламалы шешімдерді дайындауда кп нсалыа ту ажет.

· жйелік принципі, жобаны жзеге асыру шін ажетті, шаралар жиынтыын (йымдастырушы-экономикалы, задамалы, кімшілік, технологиялы жне т.б.) дайындаудан трады.

· кешенділік принципі, шаын масаттарды жзеге асыруды амтамасыз ететін, жоба рылымыны жеке зара байланысан элементтері жобаны бас масатымен сйкес жзеге асырылып, дайындалуы ажет.

· амтамасызды принципі, жобада арастырылан оны жзеге асыру шін ажетті аржылы, апаратты, материалды жне ебектік ресурстармен амтамасыз етілетін барлы шаралардан трады.