Таырып. нім сапасыны стратегиясы

1. нім сапасы жне оан ойылатын талаптар

2. Сапа крсеткіштері, оларды баалау дістері

3. Сапаны басау жйесі

4. Ксіпорында нім сапасын басару ызметі

 

1. нім сапасы жне оан ойылатын талаптар

Нарыты жадайда кптеген ксіпорындар, з німіні бсеке абілеттілігін жоарылату шін сапа менеджментіні ажеттілігін тсінді. нім сапасы – бл шартты немесе болжанан ажеттілікті анааттандыра алатын, німні сипаты мен асиеттер жиынтыы.

Халыаралы стандарта (ИСО 8402) сйкес сапа - шартты немесе болжанан ажеттілікті анааттандыратын объектіні (ызмет немесе процесс, нім, ызмет крсету жне т.б.) сипаттар жиынтыы ретінде аныталады.

азіргі уаытта кптеген дамыан мемлекеттерде, нім сапасы келесі негізгі факторларды ыпалымен рылады:

1. ылыми-техникалы прогресті соы жетістіктеріне нерксіптік ксіпорындарды жедел бейімделе алуы;

2. Халыаралы жне ішкі нарытарды талаптарын, ртрлі категориядаы ттынушыларды ажеттіліктерін мият зерттеу;

3. «Адами факторды» арынды олдану, яни оыту (жмысшылар мен жетекшілерді), тртібиелеу, мамандыын жйелік жоарылату, моральды жне материалды сипаттаы ынталандыру арылы оны шыармашылы леуетін олдану.

нім сапасына ойылатын талаптар нім ндіруші мен ттынушы шін ажетті маызды крсеткіштермен аныталады:

1. Сапа мен ндіріс тиімділігі арасында тікелей байланыс бар, олар бір-бірін толытырады.

2. Сапа шыындарды тмендеуіні, ішкі жне халыаралы нарытаы бсекелестік жадайында тірі алуыны негізі болып табылады.

3. Ттынушы кзарасы бойынша, нім сапасы – оларды ажеттілігін анаатандыратын дегей.

4. азіргі заман ттынушысы, нім сапасына деген талаптарды немі жоарылатып отырады, сондытан ол:

- тауарды сапасына мн беріп, оны баасы екінші орында алады;

- рбір аау бойынша кемшіліктерді крсетеді;

- сапаны немі жасаруын талап етеді;

- ндірушіден, бастапы технологиялы процесте барысында нім сапасын адаалауды талап етеді;

- ндірушіні технологиялы процесіндегі згерістерге аса мн береді;

- ажетті сапамен амтамасыз етілген жадайда ндірушіден тауарды еркін сатып алады;

- егер сапасы жоары болса, онда траты осы німді ттынады.

Ттынушыларды нім сапасына оятын талаптарыны немі суіне байланысты, ксіпорындар келесідей негізгі жадайларды орындауы ажет:

ü ттынушыа осы процесті маызды атысушысы ретінде арау;

ü фирманы басару жйесі аясында, сапаны жасартуды барлы жмыстары бойынша за мерзімді бадарламалар зірлеу жне ске асыру;

ü з ксіпорынында келесідей ранды стану: «Жетілгендікке шек жо»;

ü мселелерге назар аудармааннан грі, оларды уаытылы шешкен дрыс;

ü сапаны жасарту жмысына жетекшілерді тікелей атысуы мен ызыушылыын ынталандыру;

ü ксіпорынны барлы блімшелерінде жмыс стандарттарын енгізу;

ü сапаны жасарту процесіне фирманы барлы жмыскерлерін атыстыру;

ü сапа жмыстары бойынша жасы нтижелер крсеткен жмысшыларды марапаттау.

 

2. Сапа крсеткіштері, оларды баалау дістері

нім сапасы оны асиеттерін анытайтын санды лшеуіштері негізде бааланады. азіргі заман ылымы сапа крсеткіштерін беретін, нім асиеттеріні санды баалау жйесін ойлап тапты. нім крсеткіштері келесідей топтастырылады:

Баыттылы крсеткіші таайындау бойынша німді олдануды пайлалы нтижесін сипаттайды жне німді олдану облысын ерекшелейді. ндірістік-техникалы таайындау німі шін німділік крсеткіші негіз болуы ммкін, ол бааланатын нім кмегімен шыарылу ммкін нім клемі андай немесе белгілі бір уаыт аралыында ммкін крсетілетін ндірістік ызмет клемі андай екенін крсетеді.

Сенімділік крсеткіші – німні тотаусыздыы, жндеуге жарамдылыы, саталушылыы, жне де за олданылуы. Бааланатын нім ерекшелігіне байланысты сенімділік крсеткіштері шін аталан трт крсеткішті немесе кейбіреуін олдануа болады.

Технологиялы крсеткіш – німді дайындау жне жндеу кезінде жоары ебек німділігін амтамасыз ету шін тиімді конструкторлы-технологиялы шешімдерін сипаттайды. рине, тек технология кмегімен німді массалы шыару, материалды шыындарын отайлы блу, ндірісті технологиялы дайындау кезінде уаыт жне ебек ралдары, німді дайындау жне олдану амтамасыз етіледі.

Стандартизациялау жне бірыайлау крсеткіші – бл німді стандарттармен, бірыай жне тпнсалы рама бліктермен амтамасыз ету. німіні барлы блшектері стандартты, бірыай жне тпнсаулы деп блінеді.

Эргономикалы крсеткіштер адам мен німні зара рекеттестігін, німді олдану кезінде пайда болатын адамны гигиеналы, физиологиялы жне психологиялы асиеттерімен сйкестігін крсетеді. Мысалы, мндай крсеткіштерге келесілерді жатызуа болады: тракторды басаруа ажетті кш-жігер; тоазытыш есігіні ттасыны орналасуы; жарыты, температура, дымылды, шадыы, шуыл, дірілдеу, сулелену, иісті газ концентрациясы жне т.б.

Эстетикалы крсеткіштері німні апаратты айындыын, отайлы нысаны, компазицияны ттастылыы, орындау ерекшелігі жне тауар тріні тратылыы.

Транспортталу крсеткіші тасымалдау шін німні сйкестігін крсетеді.

Патентті-ыты крсеткіштер бсекеге абілеттілікті анытау кезіде маызды фактор болып табылатын німіні патенттік тазалыын жне патенттік орануды сипаттайды. Патентті-ыты крсеткіштерді анытау кезіде німдерде жаа техникалы шешімдерді болуын ескеру ажет.

Экологиялы крсеткіштер – бл німді дайындау немесе эксплутациялау кезіде пайда болатын оршаан ортаа зиянды ыпал ету дегейі. Мысалы, зиянды оспаларды болуы, газдар мен зиянды блшектерді шыарылу ммкіндігі, німді сатау, тасымалдау жне олдану кезінде сулеленуі.

ауіпсіздік крсеткіштері німді ттыну, тасымалдау, сатау, жндеу, ызмет ету, монтаждау кезінде ызмет ететін персонал мен ттынушылар шін ауіпсіздік кзарасы жаынан німді олдану крсеткішін сипаттайды.

нім сапасыны санды мніндегі крсеткіштері келесі дістермен аныталады:

- экпериментальды, нім сапасын объективті баалауа ммкіндік беретін техникалы ралдарды олдануа баытталан;

- органолептикалы, балды жйе бойынша сезім органдары кмегімен нім сапасын анытауа ммкіндік береді;

- леуметтік, нім ттынушысынан алынан мліметтер есебі мен талдауды олдануа негізделеді;

- эксперттік баалау, берілген нім трлерін мамандармен санды баалауа негізделеді. Сапа дегейі инновациялы рдісті барлы кезедерінде бааланады.

нім сапасы ксіпорынны барлы рылымды блімшелеріні, ызметтеріні жне блімдеріні біріккен ызметі арасында амтамасыз етіледі. Осыан орай, оларды жмысыны сапасын баалау ажеттілігі туындайды. Сондытан, блімшелер, ызметтер жне блімдерді орындайтын жмысыны сипаты алуан трлі боландытан, оларды р айсысы шін белгілі бір сапа крсеткіштер жиынтыын олдануа болады. Мндай крсеткіштер тізімін тменде крсетейік.

 

1. Блімшелерді ндірістік рылымы · тзетулер мен ааулар клемі; · жмыс нарядтарындаы ателіктер; · ааулытары бар нім пайыздары; · дайын німіні бастапы ндіру клемі.	2. аржылы блім жне бухгалтерия · мерзімі тіп кеткен тлемдер; · ате бухгалтерлік жазбалар; · апаратты алуа берілген тапсырыстарды анаатандыру уаыты; · шоттарды дайындау мен есептеудегі ателіктер.
3. Жоба-конструкторлы блім: · бір сызба есебіне згерістер саны; · жобаны талдау барысында пайда болан ателіктер саны; · зерттеу барысында пайда болан ателіктер саны.	4. Маркетинг блімі: · болжамды жорамалдарды длдігі; · дрыс рылмаан тапсырыстар саны; · келісім-шарттаы ателіктер; · німді кптеп сатып алу.
5. Материалды-техникалы амту блімі: · артышылы запастар; · материалды алу уаыт циклы; · материалдарды жетіспеушілігінен туындаан ндірістік тотау.	6. Апаратты ызметтер: · кестеден тыс шыарылан німдер есебіні саны; · бадарламада табылан ателіктер; · мтіндегі ателіктер саны; · апаратты алу уаыт.
7. Жабдытар саны: · техникалы крсеткіштер (уаттылы, длділік, ресурс шыындарыны лесі); · сенімділік; · эргономикалы (ыайлылы, автоматтандыру, ауіпсіздік) жне эстетикалы асиеттер; · экономикалы параметрлер.

3. Сапаны басау жйесі

Сапа аясындаы саясат – бл сапа аясындаы йымны масаттары мен негізгі баыттары, ол сапа жйесі трінде жоары жетекшілермен ресми абылданан жне жатта бекітілген.

Сапа аясындаы саясат ксіпорынны ызмет принципі немесе за мерзімді масат ретінде рылуы ммкін. Оан кіретіндер:

Ø ксіпорынны экономикалы жадайын жасарту;

Ø жаа ткізу нарытарын игеру немесе кеейту;

Ø німні техникалы дегейін жетілдіру;

Ø белгілі салалар немесе белгілі аймаатрды ттынушыларыны талаптарын анааттандыруа тырысу;

Ø жаа принциптерде жзеге асатын функционалды ммкіндіктерді, німдерді игеру;

Ø маызды нім сапасы крсеткіштерін жасарту;

Ø дайындалатын німні ааулы дегейін тмендету;

Ø німіні кепілдік мерзімін зарту;

Ø ызмет крсетуді дамыту.

Сапа жйесі – жалпы сапаны басару шін ажетті йымдастырушылы рылым, дістер, ресурстар мен процестер жиынтыы.

Стандартизациялау бойынша халыаралы йымны техникалы комитеті, сапа жйесіне кіруі шін ажетті сапа жйесіні талаптары бар жне оны элементтерінен тратын, 9000 сериялы стандарттарды даярлады.

Сапа жйесіні маызды элементі німні мірлік циклі болып табылады. Сапа жйесі ксіпорынны наты ызметіне ескере отырып дайындалады, біра сонда да, німні мірлік цикліні барлы кезедерін амтуы тиіс:

1) мар­кетинг, нарыты зерттеу жне іздеу;

2) німді дайындау, техникалы талаптарды дайындау жне жобалау;

3) материалды-тех­никалы амту;

4) ндірістік процестерді дайындау жне деу;

5) ндіріс;

6) байау жне тексеру жргізу, баылау;

7) орамалау жне сатау;

8) німді блу мен ткізу;

9) жндеу жне олдану;

10) техникалы амту жне ызмет крсету;

11) бйымды олдананнан кейін жою.

Сапаны басару - экономикалы тиімділікке жету шін басару процесіне баытталан жне сапа бойынша талаптарды орындау шін олданылатын жедел сипаттаы ызметті трлері мен дістері.

Ксіпорынны сапаны басару жйесіне басару жаттарыны, шаралары мен орындау тртібіні тізімі кіруі ажет, олар келесідей крініс тапты:

ü басшылыты міндеті (сапа аясындаы саясат, оларды орындау шін жмысты йымдастыру);

ü жаттау жне жоспарлау жйесі;

ü бадарлама мен жоспарларды дайындау уаытындаы сапа;

ü сатып алу уаытындаы сапа;

ü ндіріс кезеіндегі сапа;

ü сапаны тексеру;

ü зерттеу ралдарын баылау;

ü ааулы німдерді мият зерттеу;

ü сатау, орнын ауыстыру, орама, тасымалдау кезіндегі сапа;

ü сапаны жаттау;

ü сйкес шараларды абылдау жне сапаны талдау;

ü сапаны сатау жйесінде фирма ішіндегі баылау;

ü персоналды оыту.

 

4. Ксіпорында нім сапасын басару ызметі

рбір ксіпорынны немесе йымны негізгі міндеті ндірілген нім немесе крсетілген ызметті сапасы болып табылады. Ксіпорынны табысты ызметі ызмет крсету немесе нім ндірумен амтылуы керек, олар:

Ø арналу немесе олданылу саласындаы белгілі ажеттіліктерді анааттандыруа дл келеді;

Ø олданылатын стандарттар мен техникалы жадайлара сйкес келеді;

Ø за жне оамны баса да талаптарына сай келеді;

Ø бсеке абілетті баалар бойынша ттынушылара сынылады;

Ø пайда алуа баыттылыы.

Бл талаптарды орындау нім сапасын басарумен амтамасыз етіледі, яни ксіпорында нім сапасын басару жйесі ызмет етуі ажет. нім сапасын басару жйесі – бл сапаны басару шін ажетті йымдастыру рылымы, жауапкершілікті блу, процедуралар, процестер жне ресурстар райды.

Ксіпорында нім сапанын басару жйесінде маызды орынды сапаны басару ызметі алады, оны негізгі міндеттері:

v фирманы беделін орау;

v ааулы німдерден ттынушыларды орау;

v німділігі жо жмысты ысарту;

v ааулытарды алдын алу.

Негізгі міндеттерді шешу процесінде сапаны басару ызметі кптеген функцияларды орындайды, оны ішінде е маыздылары:

· німні мірлік цикліні барлы кезеінде (ылыми зерттеулер, дайындау, баылау, ызмет крсету) талап етілетін сапа дегейіне жету бойынша жмыстарды йлестіреді;

· ттас ксіпорында жне оны цехтарында нім сапасын амтамасыз ету бойынша шыындарды есептейді;

· алдытарды азайту жне жою масатында талап етілетін сапа дегейіне жетуге ыпал ететін ртрлі факторлармен шартталатын, шыындарды анытайды;

· сапа мселелері бойынша бірігіп жмыс істейтын барлы ызметтерді ызметін йлестіреді;

· материалды-техникалы жабдытау ызметімен бірігіп жмыс істейді;

· з ызметкерлерін жне баса блім ызметкерлерін сапа мселесі бойынша оытады.

Сапа аясындаы кптеген басару шешімдерін дайындау жне жзеге асыру техникалы баылау процесінде іске асады. Техникалы баылау – цехаралы нормалар мен стандарт талаптарына сай дайын нім, жартылай фабрикат жне шикізат сапасын идентифицирлеу нтижесіндегі дістер, ралдар мен шаралар жйесін крсетеді, жне де осы стандарттар мен нормативті жаттара сай жоары сапалы німді дайындауды амтамасыз етеді.

Техникалы баылау міндеттері:

ü дайын нім сапасын ою;

ü шыарылатын нім сапасына ыпал ететін кездейсо жне субъективті факторларды алдын алу;

ü берілген технологиялы тртіпті сатауды амтамасыз ету.

Техникалы баылау функциялары ксіпорынны техникалы баылау ызметі жзеге асырады. Оан техникалы баылау блімі, орталы зертхана, цехтарды зертханалары, баылау топтары жне т.с.с кіреді. Техникалы баылау ызметі тікелей ксіпорын директорына баынады. Ксіпорындарда техникалы баылау екі баытта жзеге асырылады:

ü шикізат, жартылай фабрика жне тауарлы німіні сапасын баылау;

ü технологиялы тртіпті лшемдерін баылау.