Таарып. ндірістік бадарламаларды алыптастыру

1. Ксіпорынды дамыту стратегиясы жне ндірістік бадарламаларды алыптастыру

2. нім номенклатурасы жне ндіріс клемін натуралды трде жоспарлау

1. Ксіпорынды дамыту стратегиясы жне ндірістік бадарламаларды алыптастыру.

рбір ксіпорын зіні болашатаы ызметін жоспарлайды жне ндіретін німдеріні аншалыты сраныса ие болып отыранына арап нім ндіруді ары арай дамытуды ерекшеліктерін айындайды. Сондай-а ксіпорынны ндірістік жне леуметтік дамуын, нім сапасы мен ызмет крсетулерді жасарту, жмысшыларды жеке табыстарыны сіп отыруын адаалап жоспарлайды.

Жоспарды негізін німді ттынатын ттынушылармен (сатып алушылар) жасалан келісімшарт, материалды-техникалы жабдытармен жабдытаушылар арасында жасалан келісімшарттар райды. Ттынушылар ретінде ауылшаруашылыыны трлі салалары бойынша жыс істейтін ксіпорындарды, материалды-техникалы жабытармен жабдытаушы мекемелерді, сауда-сатты ксіорындарын, шетел фирмаларын арастыруымыза болады.

ажеттіліктерді кптрлілігі, оларды анааттандыра алу ммкіндіктерін ксіпорындар арасында келісімшарт жасаланда анытауа болады. Мнда сынылатын нім ассортименті, ндіріске жіберілетін німні ерекше асиеттері белгіленеді. Осыан байланысты нім трі аншалыты жаарып отыратыны жне оны сапасыны ай дегейде артып отыратыны ескеріліп нім баасы белгіленеді. Жабдытаушы зіні ндірісіне ажетті шикізат кздерін, ажетті материалдарды, жабдытарды, ажетті нім клемін ндіріп шыаратын мамандарды табуды ммкін болатын жолдарын арастырады.

ндірістік бадарламаны ру рашанда жоспарланатын німні рылымын арастырумен тыыз байланысты, ал ебек сиымдылыы ндіріс уаты мен сондай-а ебек ресурстарымен материалды-техникалы амтамасыздандырумен, жартылай фабрикаттарды дайындаумен байланысты.

німді айналыма жіберу жоспары негізінде тауарлы німдерді(Т) ндіру жоспары арастырылады. німді айналыма жіберу жоспары ксіпорынны табысын анытайтын жне де ксіпорын шыындарын жабатын негізгі ор (база) болып табылады. ндірісті айналым клеміні есебін оймада алып ойан тауар алдытарын есепке ала отырып німні рбір трі бойынша есептейді.

Жоспарды бастапы кезеінде тауар кйінде тиелген біра ттынушы тарапынан лі тленбеген (’) оймадаы дайын німні алдыы () ктілетін алдытар ретінде арастырылады. Олар есеп жмыстары жргізіліп жатан кезде аныталады, яни фактылы алдытарды нормативтен ауыту кезеінде жне оларды айналым жоспарында болжанан жне згеріске шыраан жоспарды басынан есеп жмыстары жргізілетін кезеге дейінгі барлы алдытар есептеледі.

Жоспар кезеіні соында тиелген (’) жне оймадаы дайын німдерді алдытары () оймадаы нім алдытарыны бір кнгі нормативімен, ал тиелген тауарлар бойынша жаттарды нормативті уаыты негізінде нім ндірушіні шотына ажетті нім ралдары тскенге дейін банкіге есеп жмысы крсетілгеннен бастап аныталады.

оймадаы дайын німдерді жне де тиелген тауарларды (Z_k) нормативтік оры тиеуге дейінгі (Т_от) німді дайындау уаытыны затыымен, німні дайындалу ны (N_бірл) мен жаттарды ксіпорынны есепшотына тлем тсімдері тскенше банкке инкассоа ткізу:

 

Z_{k =} Т_от*N_бірл+Т_р* N_бірл = Т_к+Т’_k

Нормативтік мерзім (Т_р) банкте сатушы мен сатып алушы арасындаы жаттарды рсімделу уаытымен (трт кнге жуы ), акцепт уаытымен (ш кнге жуы), жаттарды екі реттік рсімделуімен белгіленеді.

Жоспарлау кезеі бойынша німні тиелу клемі (ТК) мен айналым клемін (А) мына формула арылы анытауа болады:

 

ТК=Т+_н-_к; А=ТК+ Т’_k- _к;

 

Ксіпорынды материалды ресурстармен амтамасыздандыру

ндіріс ксіпорындарына материалды ресурстар тауарлар мен ызмет крсету нарыынан алынады. Бл шін нары конъюктурасын, потенциалды жабдытаушыларды ммкіндіктерін зерттеп, баа озалысы туралы апараттармен хабардар болып отыру керек. ндіріске ажетті ресурстар нім ндірушілерден, ктерме сауда орындарынан, аукциондар мен материалды-техникалы ресурстарды ктерме сауда орындарынан, жрмекелерден, сондай-а зге де делдал мекемелерден алынады. Мндай делдалды мекемелер ретінде тауарлы биржаларды алуымыза болады. Тауарлы биржалар лемні алпауыт алаларында ызмет етеді.

Ксіпорынды материалды-техникалы трыда амтамасыз ету жоспары мыналарды арастырады:

· материалды ресурстара жалпы ажеттілігін анытау;

· материал орыны клемін анытау;

· жыл соында алатын материал алдытарыны болжамды есебі;

· материалды ресурстарды клемін белгілеу.

Ксіпорынды материалды-техникалы трыда амтамасыз ету жоспарыны бастапы мліметтері болып: ндірістік бадарлама, материалдар номенклатурасы, шыындар нормасы, жоспарлы-есептелген баалар, оймада алан нім алдытары туралы мліметтер табылады.

Бадарламаа ажетті негізгі материалдара ажеттілік (Р_н) n номенклатурасын есепке ала отырып бадарлама бойынша нім клемін материал шыындары (H_i) нормаларына кбейту арылы анытайды:

Ксіпорынны техникалы дайындыын амтамасыз етуде жне ксіпорына техникалы ызмет крсетуге ажетті негізгі жне кмекші материалдарды (Р’) бадарламаларды негізгі немесе кмекші материалдара (H_j) кбейту арылы анытаймыз:

ндірістік фирмаларда жне компанияларда ндірістік орларды басару келесі функцияларды арастырады: мекемелер ттынатын материалдарды барлы номенклатурасы бойынша орларды нормаларын дайындау, орларды оймаа дрыс орналастыру, оймадаы орларды дрыс жадайда саталуын, оларды дегейін баылайтын оперативтік баылауды йымдастыру.

Бл функцияларды ішіндегі е ауымдысы орларды нормалау. ндірістік орларды нормасы (Z_н) мына формула бойынша табылады:

Z_н = Z_r + Z_стр + Z_под ,

Аымды ор ксіпорынды материалдармен жабдытау шін ажетті материалдарды рбір трі бойынша рылады жне жабдытауды максималды клеміменкелесі жабдытауа дейінгі минималды крсеткіштермен рылады.

Оны лшемі жабдытауды орташа интервалы клемімен жне материалдарды ортатуліктік шыындарымен аныталады:

Z_t = t_ср х W_сут / 2

Сатандыру орлары аымдаы орлара белгілі бір пропорциямен есептеледі:

,

мндаы, t_фі-1-ші жабдытауды фактілік интервалы; В_і-1-ші жабдытаудаы келіп тскен материалдарды клемі; і-арастырылып отыран материалдарды реттік номері; m-материалдарды жеткізу саны.

орларды есептік нормалары абсолютті, салыстырмалы бірліктермен беріледі. лшембірліктерді бір материалдан басаларына кшіп отыруы мына формула бойынша анытал ады:

Z_a = Z_o x W_сут ; Z_o = Z_a / W_сут ; Z_c = Z_a x Б,

 

Мндаы, Z_a , Z_с – натуралды н лшеміндегі абсолютті орлар; Z_o – орларды салыстырмалы нормасы; Б–материалды лшеу ныны баасы.

ндірістік цехтарды, блімшелерді жабдытауда жоспарлы тапсырмаларды белгілеу шін р цеха ажетті материалдарды максималды клемі негізінде лимитті жйе олданылады. Лимитті (Л) есептеу мына формуламен жргізіледі:

Л = Р_ц Р_н + Н_ц – О_есеп ,

 

Р_ц –цехты материалдарды ажетсінуі;

Р_н – цехты материалдарды бітпеген ксіпорынды згерту шін ажетсінуі;

Н_ц – материал тріндегі цехты орларды нормалары;

О_есеп –цехтаы материалдарды ктілетін алдыы.

ндірістік бадарламаларды дайындау ксіпорынны сату клемінен тскен табыспен нарыты зерттеу арылы аныталады :

 

2. Натуралды мндегі ндіріс клемі мен нім номенклатурасын жоспарлау

ндірістік бадарлама натуралды, шартты-натуралды ,ебек крсеткіштері

нім номенклатурасы – шыаруа дайын німдерді реті.

нім ассортименті – німдерді кптрлілігі. Бірыай німдерді нім клеміні санына блдік.

Тауарлы нім – бл нім ашаа айналдыру шін емес, айналым жйесін алыптастыруа арналан

· дайын німдерді ны

· ксіпорынны з ішінде жартылай фабрикаттара белгіленген баа

· стандартты емес жабдытар

· ндірістік сипаттаы жмыстар мен ызмет крсетулер.

Валды нім – белгілі бір кезе ішіндегі ксіпорынны бар нтижелеріні жалпы ны.

Валды нім зауытты діс бойынша екі тсіл кмегімен орындалады:

1) В= Во-валды айналым

2) Тауарлы німні жалпы сомасы

В= ТП + (Н_н - Н_к),

Мндаы, Н_б жне Н_с – берілген кезедегі материал алдытарыны ны;

Н_к = N_тул х х Т_ц х К_д немесе Н_с = (_т / 90) х Т_ц х К_д ,

 

N_тул – натуралды мндегі туліктік шыарылатын нім;

- нім бірлігіні зіндік ны, тг;

Т_ц- ндірістік циклды затыы;

К_д - аяталмаан ндірісті дайынды коэффициенті;

_т - тртінші квартала тауарлы німні зіндік ны,тг;

Айналымдаы нім тауарды ттынушылара жеткізуге баытталан н ретінде аныталады.

Жоспар бойынша айналымдаы нім (А) клемі мына формуламен аныталады:

А=Т+_н-_к

мндаы, Т тауарлы німні жоспар бойынша клемі;

_н, _к – жоспарлы кезені басы мен аяындаы айналыма тспеген нім алдыы.

Жыл басындаы айналыма тспеген нім алдытары рамына:

· оймадаы дайын нім, оны ішінде тиелген тауарлар, банкке ткізілмеген жаттар;

· тлем мерзімі жетпеген тиелген тауарлар;

· сатып алушы тарапынан мерзімінде тленбеген тиелген тауарлар;

· сатып алушыны жауапкершілігіне берілген сатаулы тауарлар.

Бухгалтерлік есепте тиелген жне тапсырыс берушіге мерзімінде тапсырылан нім крсетіледі, осы сттегі айналым жабдытаушыны сатып алушы тарапынан жабдытаушыны жеке есепшотына келіп тскен аша аражаттары болып табылады. Ксіпорын есепке алу саясатыны кез келген бір нсасын тадай алады: сату ныны трлілігі бойынша пайданы анытай алады жне тиелген тауарларды зіндік нын немесе тапсырыс беруші тауар нын тлегеннен кейін пайданы анытай алады. Ксіпорын аымдаы жыл ішінде есепке алу саясатын згертуге ы жо.