Ежелгі Грецияны алашы философиялы мектептері (Сократка дейінгі) дниетанымы

Сократтыа дейінгі философиялы мектептерді жалпы тсінігі

Ежелгі Греция е танымал философиялы мектеп

• Мемлекеттік мектеп

• Пифагорлар мектебі

• Гераклит Эфесскийді мектебі

• Элейстер мектебі

1. Атомистер

Атомистер айраткерлері барлы тіршілікті рылыс материалы , алашы кірпіш деп микроскопиялы бліктер – атомдар деп есептеген, материалистік философиялы мектеп (Демокрит, Левкипп). Демокрит философиядаы материалистк баытты негізін алаушысы болып есептелінген. (Демокрит жолы, баыты – Плотон баыты – арама-арсы баыт).Демокрит іліміні негізгі жадайлары. Барлы материалды дние атомдардан трады. Атом тіршілік атаулыны кішкентай блшегі, алашы кірпіші.Атом блінбейді (бл жадай ылыммен бгінгі тада жоа шыарылды)Атомны трлі лшемі бар, трлі формасы бар.Атомдар арасында, бостыпен толтырылан кеістік бар. Атомдар айналысы бар.Заттар тірі организмдер мір среді.леді, адам баса, жа заттар, организмдер алыптасады.Атомдарды сезімдік таным арылы круге ммкін емес.

2. Милеттік мектеп (физиктер )- Фалес, Анаксимандр, Анаксимен.Милетті мектеп Ежелгі Грецияда б.э.д 6 рекет етіп, зі алыптасан аладан з атауын алды. Милетта орта азиядаы ірі сауда полисі .

Ерекшеліктері: Милет мектепті философтары материалистік кзараспен жрді. Тек философиямен ана емес, баса да наты жне естественный ылымдар мен айналысады.Табиат задарын тсіндіруге тырысады (физика атауын осыан байланысты алан) оршаан ортаны пайда болуын іздеді.

айраткерлер.Фалес (640-560 б.э.д.) Милеттік мектепті негізін алаушы, йгілі грек алымы, философиялы мралар алдыран.

Негізгі кзарастар: Барлы тіршілікті негізі су дейді. Жерді тегіс диск ретінде крсетіп, суда тыныш деп айтан. Барлы лі табиат пен заттарды жаны бар деп есептеген кптеген дайлар болуы ммкін деген.Жер жзіні орталыы жер деп білген жылды наты затыын анытады 365 кн. Біратар математикалы жаалытар жасады (Фалес теоремасы)Анаксимандр (б.э.д 610-540 ) Фалесті ізбасары.

Барлы тіршілікті бастауы Апейрон деп есептеген, яни брі шексіз, мгілік, лшенбейтін субстанция дейді.Материяны саталуыны заын ашты (затты аталарлы рылымын айтты.) Барлы тіршілік атаулы заттар микроскопиялы элементтерден трады.Тірі организмні лімінен кейін заттар элементі (атомдар) алады, нтижесінде жаа заттар организмдер пайда болады. Алашы болып адамны баса жануарларды эволюциясыны нтижесінде алыптасан деген ойды сынан . Анаксимен (б.э.д. 546-526 ) Анаксимандрді оушысы

Негізгі кзарастар.Барлы тіршілікті бастауы ауа деп есептейді. Жердегі барлы заттар ауаны трлі концен-нан туан деген ойды станды. (ауа ысылып суа, сосын жерге , таса айналды деген.Адам жаны мен ауа арасында паралельдер жргізді) дайшылыты табиат кштерін атар крген.

3. Эфестен шыан Гераклит (6 аяы мен 5 басы б.э.д)-философиялы баытты негізін алаан ірі кне гректі материалист философ алашында логикалы мектепке жататын.

Негізгі кзарастар.

Тіршілікті бастауы от деп білді.арама айшылыпен кресу мен ттастыты заын алты диалектиканы басты заы (Гераклитті е маызды философиялы жаалыы.) Бкіл лем немі озалыс пен згерісте болады деп есептеді.Табиаттаы заттар айналымда болады жне тарих циклды болып келеді деп айтан.оршаан лемні атыстылыын мойындаан (теіз суы адама кір, балыа таза, ртрлі жадайларда адамны бір ылыы жасы да, жаман да болуы ммкін ) Е діретті деп, лемдік аылды есептеген.Адамзат пен лемдік рухты, жанны материалдыын олдаан оршаан шындыты сезімдік танымын жатаан барлы процесті озаушы кші деп кресті есептеген.

4. Пифагорэйлер ежелгі грек философы, математигі Пифагорды (6 басы-5 аяы) ізбасарлары мен жатастары.

Негізгі кзарастар Тіршілікті бастауы сандар деп білген (барлы оршаан шындыты, барлы болып жатан дниені сана келтіріп, сан арылы лшеуге болады),лемді, дниені сан арылы тануа шаыран бірлікті ттасты са блігі деп есептеген лемні диалектикалы бірлігін крсететін , арама-арсы категорияларды анытауа тырысты. (та-жп, жары-араы, тзу-исы).

5 Элеаттар.

Элеаттар – азіргі кездегі Италия территориясындаы 6-5 б.э.д. мір срген ежелгі грек Элеа деп аталатын кне грек полисінде мір срген, Элеатты философиялы мектепті айраткерлері Осы мектепті йгілі философтары.Парменид Зенон Элейский Мелисс Самосский.

Негізгі кзарастар Таным мселелерін зерттеді .Сезімдік таным мен жоары дегейдегі рухани идеолгоияны танымды ата блектеген.Монизмні жатастары болан барлы былыстары кптігін ттас бастаудан шыарып отыран барлы тіршілікті ойды материалды сипаты деп есептеген.