Таырып 2. Ктергіш – кліктік машиналарын тадауды негізі

 

Масаты: ККМ тадауды зерттеу мен длелдеу.

 

Жоспар

1. Машиналарды тадауды жалпы шарттары

2. Машиналарды тадауды техникалы – экономикалы длелдемесі.

 

Тасымалдаыш машиналарды трлеріні кп болуына байланысты, бір жмысты атару шін машиналарды ртрлі типі тадалуы тиіс. ажетті жадайды талабы мен шарттарын толы амтамасыз ете алатын машинаны тадау – ксіпорынны тасымалдауын механикаландыру жобасын жасау кезееіндегі те маызды жне жауапты кезе. Жоба жасаушыа тасымалдау машиналарыны рылымды жне пайдалану асиеттері жніндегі арнайы білім ана емес, оны сыртында ол механикаландырылатын ксіпорынны ндірісті йымдастыру ісімен жете таныс болуы керек, ммкін болатын шешімдерді техникалы – экономикалы салыстыруын жасай алуы білуі керек.

Механикаландыру ралдарын тадауды негізгі белгісі – техникалы талаптар комплексіне сай болу керек жне арастырып отыран машинаны техникалы – экономикалы тиімділігі. Машина лгісін тадауды маызды шарттарына оны ааусыз жмыс істеуі жне ебек орау талаптарына сай болуы.

Кейбір жадайларда бл шарттар экономикалы баалау кезінде ымбаттау келетін шешім абылдауа мжбр етеді.

Сол сияты, бастапы нктеден соы нктеге дейінгі жк тасынын механикаландыруды амтамасыз ететін барлы машиналар жиынтыын жалпы баалау да те маызды орын алады. Бл жерде жктерді айта – тие тиемеу жаын арастыру ажет, ндіріс жадайына ажетті, кмекші жмыскерлерді аз ажет ылатындай.

ндірісті техникалы талаптарына толы жауап беретін, жмысты ааусыз атаратын, жоары, жоары механикаландырылан, ыайлы жмыс жадайы бар жне зіндік ны е тмен, сондай-а салынан аржыны тез арада айтарылуы амтамасыз ететін машинаны лгісі ндіріске лайыты деп есептеледі.

Берілген тасымалдау процесін лайыты механикаландыруа ажетті тасымалдау машиналар лгісі тадауа сер ететін негізгі техникалы факторлара мыналар жатады:

Тасылатын жкті физикалы – механикалы асиеттерін жан-жаты талдау пайдаланылатын машиналар трлерін бірден азайтуа келеді, себебі ртрлі тасымалдаыш машиналар ртрлі асиеті бар жктерді тасуа бейімделген. Бл факторды есепке аланда жктерді саталуын ойа алу керек (мысалы, кейбір машиналар жктерді сататуы, нтатауы ммкін), машинаны ааусыз жмыс істеуі (ылалды, жабыса жктер кп машиналармен тасымалданбайды), ыайлы жмыс жадайын жасау (шадататын жне газ блетін жктерді тыындалуы жне бекітілуі).

Жоары ебек німділігі белгіленген жадайда, шаын жне арзандау ондыры пайдалану шін, зіліссіз жоары жылдамдыпен жктерді тынымсыз жіберіп отыратын машиналар лгісін пайдалануа тырысады.

Жылдамдыты артуымен сйкесінше тасымалдаышты зындыыны бір лшеміне келетін жк клемі азаяды да, машина клемі ышамдалады. Мысалы, таспалы тасымалдаышты жылдамдыы алашалыдан 5-6 есе арты бола алады,ал брандалыдан 10 есе болады да, оны німділігі соыларынан лдеайда жоары.

Тиейтін – тсіретін жкті баыты, зындыы жне жолыны пішіндемесі машина лгісін тадаудаы маызды факторлар болып табылады. Бір машиналар бір жазытыта да , бір кеістікте де тасымалдау жолыны баытын жеіл згерте алады, ал басалары тек ана тік баытта ана жмыс істей алады; бір машиналар бір агрегатта зын ашытыа тасымалдай алса, басалары ыса ашытыа ана, сол себепті жкті тасымалдау шін бірнеше машина ою ажет болады. Сол себепті арада айта тиемеу немесе айта тиеуді азайту шін алдыа ойылан тапсырманы анааттандыратындай машина тадау керек.

Машина тадауа бастапы жне соы пунктердегі жктерді сатау дістері мен оларды тасымалдау машиналарына жеткізу дістері, соы жне ортадаы пунктерде машинаны тсіру дістері де з серін тигізеді.

Кейбір тасымалдаыш машиналары жктерін здері тсіреді, басаларына осымша рал немесе ол ебегі ажет болады.

Бір машиналарда (таспалы тасымалдаыш) аралы тсіру жеіл атарылады, басаларында (мысалы, тілімді тасымалдаыш) ол ммкін емес. Кейбір машиналар, мысалы аспалы тасымалдаыштар, жолды кез келген тсында тиеу мен тсіру жмыстарын автоматты трде еркін жргізе алады, басалары оны істей алмайды. Ол шін тиеу – тсіру жмыстарында автоматтандырылмаан кмекші ралдар мен осымша ебекті ажет етпейтін машиналарды пайдаланан тиімді.

Технологиялы желі тасымалдаышын механикаландыру кезінде жне сол уаытта тасымалдаушы, технологиялы жмыстарды орындау кезінде бл фактор машина лгісін тадауа те лкен сер етеді. Тадалан машина берілген жадайда технологиялы жне тасымалдаушы жмыстарды берік бірлесуін амтамасыз етуі ажет, мысалы жуушы, бояушы, шынытырушы камералар.

Айрыша жергілікті жадай негізінде машинаны орналасан жеріне байланысты: блмеде немесе ашы жерде. Соы жадайда климатты жадайларды міндетті трде еске алу ажет, мысалы ыста оларды механизмдерді майлау жне кту кезіндегі ыпалы, механизм блшектеріні ату дрежесі мен ммкіндігі жне тасымалдаушы жкті атуы.

Жмыса арналан блме жылтылатын немесе жылытылмайтын, бірабатты немесе кпабатты, жаа немесе айта жнделген болуы ммкін. Бір тасымалдаыш машиналарды (мысалы тербелетін жне адамды тасымалдаыштарды кп блігі) абатаралы жабу плиталарына орналастыруа болмайды, йткені олар іргетасты ажет етеді; баса машиналар онда оай орналаса алады. нерксіпті айта ру тасымалдаыш машиналар олданатын лгілерін максималды олдануын жне негізгі ндірістік процеске лайытауды талап етеді.

Тасымалдаыш машинаны тадауына нерксіптегі жабдытарды бірлгілігі жне жетілдіру ажеттілігі, нерксіпті кейін кеею ммкіндігі, болжанан мір сру затыы (уаытша, траты), ебек орау сратары, техника ауіпсіздігі жне пайдалану ыайлылыы лкен сер етуі ммкін.

арастырылан техникалы факторлара толыымен анааттандыратын тадалан машиналар лгілері мен комплекстерін орытынды йлесімді шешім шыару масатымен техникалы – экономикалы талдаудан ткізу керек. Техникалы – экономикалы белсенділікке баа беру шін жне машинаны жне машина комплексіні механикаландыру жйесі ретінде е тиімді, йлесімді лгісін анытау шін талдау жргізу ажет. Негізгі экономикалы крсеткіштер:

а) машинаны сатып алуа жне орнатуа кететін негізгі шыындар (бастапы ны );

б) пайдалану шыындары жне бір тонна жкті деуге жмсалатын зіндік н сомасы;

в) тиеу-тсіру жмыстарындаы жмысшыларды саны жне німділігі;

г) негізгі шыындарды зін-зі атау уаыты.

Экономикалы тиімді машина мен механикаландыру жйесіні нсасы деп орындауына аз негізгі шыындар жмсалатын жне тиеу-тсіру,тасымалдау жмыстарында аз аржы жмсалатын нсасын айтады, яни 1т жкті деуге жмсалатын е аз зіндік н.

Дебиетер

1. Красников В.В. Подъемно-транспортные машины. М.: «Агропромиздат». 1987 – 272 с.

2. Александров М.П. Грузоподъемные машины. М., Высшая школа. 1986 – 400 с.