Ылыми басару мектебіні басару ылымына осан лесі. (1856- 1920).

Е алаш Ф.Тэйлорды есімімен байлан-лып аталды.Оны негізгі ебектері: «Ксіпорынды басару», «ылыми басару принцип-рі».Ол ебек німділгін арттыру ожайына да жмысшыа да мол пайда алып келеді деп йаран.Оны «менеджмент ылым- атасы деп санады.Ол тжырым- нег.ережелерін бліп крсетті:ылыми критери-і негізінде жмысшы-ды іріктеп,оларды іріктеп,оларды жаттык-у,кімшілік пен жмысшы-ы ара-ы ынтым-тык.

а)Міндетті орындауды тадаулы дістерін анытауда ылыми тадауды пайдалану;б)масата ол жеткізу шін е олайлы ызметкерлерді тадау, оларды баулып отыруды амтамасыз ету;в)ызметкерлерді з міндеттерін тиімді орындауа ажетті ресурстармен амтамасыз ету.г)ебек німділігін арттыруда материалды ынталандыруды дайы жне дрыс олдану. Бетлехем стильде ылыми менеджментті 4 стильде дамытады: 1)нормалау; 2)уаыт жне міндетті зерттеу; 3)дайы срыптау жне баулу; 4)ашалай ынталандыру. Тейлор концепцияларыны негізгі аидалары: 1)Брыннан алыптасан ескі дстрлі жмыс тсіліні орнына ылыми іргетасты ру оны рбір элементін ылыми трыда зерртеу; 2)ызметтерді ылыми критерий бойынша тадау, оларды жаттытыру; 3)Ебекті йымдастыруды ылыми йымдастырылан жйесін тжірибегеенгізу ісінде кімшілік пен жмысшылар арасындаы ынтыматасты. 4)Ебекті біркелкі блісу жне кімшілік пен жмысшылар арасындаы ынтыматасты.

5.Басаруды кімшілік мектебіні негізгі тжырымдамалары (1920-1950).

А.Файоль пікірі бойынша кімшілік мектебі зіне мына 6 баыттарды райды: ндірістік, коммерциялык, аржылы, несиелік, есептік бухлік,кімшілік.

кімшілік мектебі мына функцияларды райды:

а)Басару аидаларын дамыту; б)Басару функциясын бейнелеу; в)йымды басарудаы жйеленген діс. Файоль кімшілік басару крнекті кілі. Файоль зіні негізгі «жалпы жне нерксіптік кімшілік» (1916) атты ебегінде капиатлистті кімшілік ызметіне жалпы кзарасын арастырып, осыны негізінде кімшілікті етуді кейбір ата міндетті принциптерін тжырымдайды. Файоль пікірінше кімшілік ету жан жаты ызмет ауымын амтитын басаруды бір блігі жне техникалы, коммерциялы, аша аражаттарын іздестіру, оранысты, бухгалтеріні кімшілік салаларын амтиды. Файоль кімшілікбасаруды біратар принциптерін ойластырып мны зі оны пікірінше кез келген йыма олдануа жарайды. Оны менеджменттерге арналан 14 аидаларына басарушыны ызмет міндеттерін алай орындауы тиіс екендігін крсетеді: 1)жмысты блісу, 2)билік, 3)тртіп, 4)дара басшылы, 5)баыт билігі, 6)жеке мддені жалпы мддегебаындыру, 7)аы тлеу, 8)орталытандыру, 9)ерархиялы тізбек, 10)Реттілік, 11)ділеттілік, 12)ызметшілерді тратылыы жне ызмет лауазымына блу мерзімі, 13)ынта ыылас, 14)ерекше рух. кімшілік функцияныталдай отырып Файоль оны 5 элементін бліп крсетті: жоспарлау, йымдастыру, басшылы ету, йлестіру, баылау.

 

6. Адамды атынастар мектебі мен мінез лы мектебіні менеджмент дамуындаы рлі(1930-1950)

а)ебек німділігі мен ебекке анааттанушылыты арттыруда тла араатынастарын олдану; б)йым ызметін адамды атынастар мен мінез-лы рекетіне бейімдеп алыптастыру Поркер мен Элтон Мэйо адамгершілік атынастарыны мектебін жаа баытта дамуыны негізгі салушылар. Крнекті кілдері: Арджерис, Ферцберг, Макрегор, Блейн. Бл баыттарды аидасы ресми емес шаын топтарды рлін орындау, баылау практикасында, топтаы психиологиялы жне леуметтік ерекшеліктерді, тауып пайдалануа ммкіндігін беретіндей тсілдерді абылдау болып саналады. Бл мектепті кілдері басару жйесіндегі жмысшыларды ебегн жетілдіру тсілдерін іздестіруге кіл бледі. Тікелей басшылы ететіндерді нерлым тиімді рекет етуі жмыскерлермен кеесуі, арым атынас жасауа барынша \толы ммкіндік беруі. Адамдармен арым атынас жасау амалдарын пайдалануды сынды.

Бихевористік мінез-лы мектебі (1950ж. кні бгінге дейін) адамгершілік атынас мектебінен едуір ауытып, адамдар арасындаы атынасты орнытыру тсілдеріне назар аударды. Бл мектепті басты масаты адам ресурстарыны тиімділігін арттыру арылы йымдастыру тиімділігін арттыру арылы йымдастыру тиімділігін арттруа болады. Екінші дниежзілік соыстан кейін психология мен леуметтану дамуы, зерттеу дістеріні жетілдіруі жмыс орнында мінез-лыты зерттеуді ылыми жола ойды. Крис Арджирис,

Ренсис Ликерт,

Дуглас Макгрегор,

Фредерик Герцберг бихевиористік мінез-лы мектебіні баса да кілдері леуметтік зара рекеттесуді, мотивацияны, билік пен бедел сипатыны, йымды рылымдарыны, йымдастырудаы жетекшілікті, жмыс мазмнын ескертуді жне ебек трмысы санасыны алуан трлі жайларын зерттеді. Бихевиористік мектеп адамгершілік атынас мектебінен едуір ауытып, адамдар арасындаы атынасты орнытыру тсілдеріне назар аударды.

Бл жаа баыт кбінесе адамдарды з ммкіндігіне ыпал етуге, йымды руа жне басаруа негізделеді. Ттастай аланда, бл мектепті бсты масаты адам ресурстарыны тиімділігін арттыру арылы йымдастыру тиімділігін арттыру болды.

Мндаы басты мселе мында: мінез-лы туралы ылымды дрыс олдану жеке жмыскерлерді де, ттастай йымны да тиімділігін арттыруа ыпал етеді. Алайда менеджментті зерттеушілерді атап крсеткеніндей, жмыс мазмнын згерту жне жмыскерлерді басаруа атысуы секілді адамдар тек кейбір жмыскерлерге ана, рі кейбір жадайда ана тиімді болады екен.