Баылау сратары

1. здіксіз озалыстаы машиналар андай жктерге арналан?

2. Батырып алу жне азып алу сіірушілері арасында андай айырмашылы бар?

Таырып 14. Жылдам клік

Масаты: Рельсті жне рельссіз клікпен жеткізудегі механизация рамын зерттеу.

Жоспар

1.Рельссіз клік

2. Рельсті жолмен жкті тасымалдау

 

Жкті жеткізу шін клікті ралдарды жк айналымына жеткізуді ашытыына, жк тріне жне жол климатты шарттара байланысты тадайды. Рельсті жне рельссіз клікті ндіріс нерксібін жне жндеуші цехтара ызмет крсеткенде р трлі жинатаушы жне ауылшаруашылы ндірісте операцияларды орналастыруды орындауда олданады. Рельсті жне релссіз клікті жабдытау озалыш рамнан жне жолдан трады:1- арнайы тсеніш жне трассаны жабу рельсі жатады. озалыш рамны озалуы зі жргіш жне прицепті арба жне прицептер тріндегі олмен механикаландырылан болуы ммкін.

Рельссіз клік – олмен жргізу. з бетімен жретін жне прицепті арба – ел шаруашылыында ке олданылады. з бетімен жргіш жне олмен жргізілетін арбаларды жмысы жасы болуы шін еденні немесе жолды жабынды біршама атты жне тзу болуы ажет.

Жмысты, олмен итеріп жргізетін арбаны ткізілетін сері: здіксіз жмыста – 10Н-нан кем емес, зілісі бар жмыста 200-300 Н, орнынан озалу кезінде 500Н-а дейін; арбаны кшу жылдамдыы 1м/сек-а дейін боланда олданады. Айналыма кедергі баспалда ойылан брыша те жмса екейген жазытыты брыш ктерілуі бойымен сондай арбаны кмуін талап ететін серге жаын болады. Арбаны жк ктергіштігі 100кГ, сорап 0,48м. з бетімен жретін арбаларды лкен салматы жктерді тасымалдауда жне лкен ашыа баруда олданады.

ндірістік шарттарда электрлік батареяларды жабы мекемелерде ызмет ету шін олданылады. ЭТ-1040, ЭТ-2040 жне Т-2042 арбаларды электр двигательдерін 40-8в біртекті ток ысымынан энергияны аккумуляторлы батареядан алады; батарея салмаы 500кГ. Аккумуляторлы батареялар зарядты станцияларды ажет етеді. Тез тозуыны (сірісі жаман жолдарды) серінен пайдалануда экономикалы тиімсіз.

Автоарбалар немесе моделі 4020, 4023, 4091 автокарлар двигательді ішкі жануынан озалыса келеді. Артышылыы – шектелмеген озалыс радиусы. Оларды жмысы кезінде нашар (выхлопные) газдар тзіледі, бндай арбашаларды жабы мекемелерде олданбаан дрыс. Олар прицепті арба шін ауыр функцияларды орындауы ммкін.

Кішкентай ашытыта жкті тасымалдауда платформаларды, кузовты, ілмегіш оробаны, айырларды жне з бетімен жргіш шасси жне тракторларда баса жк тасушы рылыларды ке олданады.

Автотракторлы прицептерді ел шаруашылында ке олданады. Кліктік жеткізуде жалпы жмыс млшеріне кеткен шыын 40 пайыза жетеді, ал олданылан энергия бойынша 50 пайыздан жоары. Автокліктік ндіргіштігі шаруашылык жеткізуде прицептер жне з бетімен тсіргіш кузовтарды жне з бетімен тсіретін кузовпен бірге тасышылары бар прицептер олдананда маызы одан сайын седі. Прицеп жне жартылай прицеппен жмыс істегенде ауыр автомобиль ндіргіштігі 1,5-3,5 есе седі; жанармай шыыны тонно-километрде 30-50 пайыза тмендейді.

Прицептер жне жартылай прицептерді былай классификациялауа болады: жргіш блімні типі бойынша – дгелекті немесе ртты(гусеничный); агрегаттау бойынша – жартылай прицепті жне прицепті. Ось саны бойынша -1,2,3 жне кп осьті; кузов типі бойынша – жкті платформа жне кузовпен, з бетімен тсіргіш, фургондар жне цистерналар.

Прицеп олдануыны тиімділігі таситын жкті тріне, жол сапасына, климатты жадайа, клікті жмысты мекемесіне, техникалы ызметі жне жндеуіне байланысты.

Маятасушылар зынсабаты осылыш жктерді (сабан жне шп) сатау жне олдану орнына кшіру шін арналан. Ауылшаруашылыында СТП-2, СП-60, ТПС-60 маятасушыларын олданады. СГП-2 маятасушысы механикаландырылан тиеуге, тасымалдауа жне мая жинауа жеке тран жинатарды алдын-ала шмеле тасымалдаышпен жинаан шп жне сабанды тсіруге арналан. Жк ктергіштігі -1,5т.

Платформаны арта итерілген екі жадайында 100º саусаты бтаа платформаны брылуымен з бетімен тккіш типті бірсорыш прицепті крсететін, маякескішпен кесілген жинаа ие оны блігіне астынан енетін трактор серімен сл екейген жадайда болатын ысышаа жинаан порцияны бекітетін УПС-6 конструкциясы тиімді. Гидромеханикалы платформаны клдене жадайына келіунен кейін маятасушы тасымалдауа дайын трады. Прицепті з бетімен тсіргіш рылысы гравитациялы жне зорлаыш болып блінеді. Зорлаыш тсіру тасымалдаыштар кмегімен (сурет 23,д) немесе дірілдеуіштер кмегімен (сурет 23,е) жзеге асады.

Кузовты конвейер едені шапыш жне азытаратышта олданады. Еден озалыста автомобиль жне трактор двигателінен беру жйесі арылы келеді.

Гидравликалы подьемдар (сурет 23,б) конструкция бойынша те оай.

Кузов кузов еденіні астында ныайтылан гидроцилиндр штокын озаушы серінен ктеріледі.

Гидроцилиндр зындыын ысарту шін штокты телескопиялы ылып жасайды. Кузов ауырлы кшіні серінен айтаосушы клапанны ашулуынан кейін жіберіледі.

Кузовты гидроцилиндрлі подьемыны штокында F сері кинематикалы жне механизм кшеюіне туелді. Оны О атысты нктесіні (сурет23,б) теестіру моментінен табады:

F Конвейерный пол кузова применяют в разбрасывателях и кормораздатчиках.онное положение, напором трактора внедряются под стог ;

Мнда F жне F_k –жк жне кузовты сйкес ауырлы кші.

l₁ жне l₂-жк жне кузов ауырлы кшіні иіні жне О нктесіне атысты гидроцилиндр штокындаы сері.

Е кп сер =0 жне =90º кезінде болады, яни подьем басында.

Прицеп тсірілуіні з бетімен тсу механизміні р трлі жйелілігі 23 суретте крсетілген.

 

Сурет 23. Прицеп кузовыны тсіру механизміні слбасы.

а- «сынатын» аамен; б - гидравликалы; в - пневматикалы; г – алдын – ала ктеру бар гидравликалы, д - конвейерлі едені бар полом; е - вибрационды.

 

 

Тракторлы прицептер – ТВС – 2 типіндегі тиеушілер ыса ашытыа тасымалдауа жне жзім тамыр-тймектілерді т.б. жктерді кліктік рала тиеуге арналан.

Жк тасымалдауды бункер жне темір жол вагондарын биіктігі 3м-ге дейін жемді тиеу кезінде олдануа болады.

Прицеп базасыны сапасында тиеушілерді шасси 1 жне 2 сорыш прицептер абылдайды. Платформаны алдын-алу подьемыны кинематикалы жйесі рычагты-кулисті механизм жне шарнирді 4 дыбысты трінде болады (Сурет 24,а,б,в).

лыбританияда о аашы ааа шарнирлі бекітілген «Hilift» прицеп-тиеуші жасайды (сурет 24,г). Сйкесінше прицеп о аашы жне аа жадайы гидроцилиндр зындыын реттеуде згереді.

Германияда тсіру биіктігі 3 м жне кузовты арта итеруі 3 жаа болатын 3 тонналы з бетімен жргіш тиеуді ТНК-3 шыарады, ал Францияда гидро механимні серінен еденге дейін тсірілетін ауылшаруашылы машина жне баса жктерді кшіру шін платформасы бар «Bida» прицепі дайындалады.

Дгелекті икемділігі жне негізгі геометриялы лшемі зара байланыса н жне сыранау, арналуы, конструкциясы жне доалаты материалына, ішкі ысыма жне контакт бетіне байланысты.

Массивті резекесі тоыны бар доала лшемі-диаметрі D_к жне тоын ені В.

Доалаа ткізілетін ауырлы:

Fmax =2lкВpср

Шина деформациясын абылдап =kDк, мнда k=0,01…0.025 жне L_k-ны тауып, мынаны аламыз

l к =

Сурет 24. Алдын-ала кузов ктерілу механизміні слбасы:

а - гидравликалы; б - ТНК-3 (ГДР) 3 тонналы жк тасушы; в- шарнирлі - сырыма; г- «Hilift» (лыбритания) жук тиегіш прицеп; д- «Biba» (Франция) прицепі; е- биіктігі бойынша реттелетін (дышлосы) бар прицеп

 

Шинаа жазмыш салматы реттеу элиптикалы исыпен сипатталады, содытан аудан тедігінен Ап=2lкpср, тік брышты жне Аэ=0,5lкpmax жартылай эллипсты тедігінен аламыз:

Pср=0,25pmax

Тоынны енін алып В=kвDк, мнда kв=0,13…0,4. lк, pmax мндерін ойып мынаны аламыз:

Fmах=

Мнда kк =1,1…1,4-доалаты клдене исысызыын жне протектор бар боуын есепке алатын коэффициент;pmax=1,4…2МПа жмыс шартына байланысты рсат етілетін ысым.

Кліктік ралды ндіргіштігін:

Q_т= ;

Мнда k_г=0,4…1 жне k_t=0,9 жк ктергішті жне уаытты сйкестігінде олданатын коэффициент; m_г жк ктергіштік; t= - L ашытытаы рейс жаласуы; v_г жне v_x – жкпен ткен жылдамды жне k_г=0,4…1 жне k_t=0,9-тедігінде сйкесінше жкпен жне жксіз олдану коэффициенті.

Егер тиеу жне тсіру уаытын бірдей ылып алса: t_п=t_p, онда

t = .

нерксіптерде кліктік жмыстарды механизациясы шін ілгіш рельсті жолдар жне тасымалдаушыларды олданады. Кліктік жмыстарды механизациясыны серіне байланысты бл жмыста істейтін жмыскер саны маызды трде ысарады.

Ілгіш клік рельсті жолдан дне озалыш рамынан – арба, платформа т.б. ралады.

Тасымалдауда берілісті станция немесе электртартышты кмегімен моторизделген откатка олданылады.

Ілгіш рельсті жолдарды жндеуші шеберханада жіптерді, блшектерді жне баса жктерді ыса ашытыта тасымалдау шін ,мал шаруашылы фермаларда 50 кг жкті 150...1200 м ара ашытыта тасымалдау шін, ауылщаруашылы химия сатауында тыайтыштарды кшіру шін 40 º-а дейінгі шыл беткейлерде орналасан жне террасалы айматарда орналасан плантацияларда олданады.

Ілмелі жне еденді тасымалдаушылар даналы жктерді здіксіз немесе периодты тасымалдау шін арналан; блшекті жне конструкция элементтерін жндеу нерксіптерінде; грейферлерді жне дрекі азытарды жн терісін ндіретін ауылшаруашылыында.

Жкті кшірілу сипатына жне жмысшымен ауыр мшені осылуыны дісіне байланысты келесі тасымалдаушыларды айырады: ілмелі созылыш (сурет25,а); ілмелі итергіш (сурет 25,б); ілмелі тасушы (сурет 25,В) жне еденді итеруші (сурет 25,г).

Сурет 25 Тасымалдаушылар слбасы:

А-ілмелі созылыш, б-еденді итеруші, в-ілмелі тасушы, г-ілмелі итергіш. 1жне 5 рельс, 2-ролик, 3-тартушы мше, 4- арба.

 

Ілмелі конвейер трассасы ндіргішті ажеттіліктерімен аныталады: кбінесе тйыталан, ажеттілігіне байланысты тік жне клдене жазытытара баытын згертумен аныталады.

 

Дебиет

1.Красников В.В. Подъемно-транспортные машины. М.: «Агропромиздат». 1987 – 272 с.

2. Александров М.П. Грузоподъемные машины. М., Высшая школа. 1986 – 400 с.

3. Зенков Р.Л. Машины непрерывного транспорта. М.: Машиностроение. 1984 – 367 с.