Микропроцессорлы жйеде деректермен алмасу
МПЖ-де млімет жіберу шін байланысты электрлік сызытары олданылады. МПЖ-даы барлы мліметтер екілік жйеде келтірілгендіктен ол байланыс сызытары арылы екілік жйеде де жіберіледі. Яни, "0" (логикалы 0) немесе "1" (логикалы 1) жіберіледі. 0 немесе 1 жіберілуі байланыс сызытарына орнатылан ысым дегейлеріне сйкес келеді. 1-суретте "0" жне "1" мндері ысым дегейлерімен кодталуы келтірілген.
|
Сурет 1.
Млімет жіберуді 2 тсілі бар: параллельді жне тізбекті.
Паралельді дісте екілік сан параллель жргізілген байланыс сызытары арылы бір уаытта жіберіледі.
Тізбекті дісте екілік санды райтын биттер бір байланыс сызыы бойынша тізбектеліп жіберіледі.
Параллельді алмасу мысалында алмасумен басару.
Алмасумен басару келесі есептерді шешуді амтиды:
1. Алмасуды басаратын рылыны анытау;
2. Алмасуа атысатын рылыны анытау;
3. Алмасу баытын анытау;
4. Алмасуды басталу жне аяталу стін анытау;
5. Млімет жіберуді дрыс болуын баылау.
МПЖ-да алмасу 2 рылы арасында орындалады: белсенді жне пассивті.
Алмасуды белсенді рылы басарады. МПЖ-да белсенді рылы – микропроцессор. Алмасуа атысатын бір рылы МП болса, екнішісі есте сатау рылысы (ЕС) болып табылады.
Алмасу МП жне ЕС- бір яшыы арасында орындалады.
Кіріс-шыыс рылысы апараттар саталан регистрлер ретінде крсетілуі ммкін. Мндай рбір регистр порт деп аталады жне ол сырты рылымен байланысуы ммкін.
|
Сурет 2.
Млімет жіберу (жазу немесе оу) баытын крсету шін арнайы басару сигналы олданылады: "оуа рсат беру" (RD) жне "жазуа рсат беру" (WR).
|
Сурет 3.
Алмасуды басталу жне аяталу сті 2 тсілмен аныталады.
1тсіл. RD жне WR сигналдары олданылады. Сигналды алдыы фронты алмасуды басталу сті, артысы – аяталу сті болып табылады.
2тсіл. Арнайы басару сигналы олданылады.
Деректермен алмасу дістері. Ішкі байланыстар сызыын йымдастыру. Тізбекті деректермен алмасу жадайында алмасуды басару. Деректерді беру дрыстыын басару.
Басарушы жне баынушы рылылар арасында бірнеше алмасу дістері бар. Синхронды алмасу, Асинхронды алмасу, бліну арылы алмасу.
Ішкі байланыстар сызыын йымдастыру мліметтермен параллельді діспен алмасуды олданады. Оан кіретін байланыс сызытары 3топа блінеді: мліметтер шинасы, шина адресі, басару шинасы.
Тізбекті деректермен алмасу жадайында алмасуды басару мліметтерді жіберу байланыс сызыымен тізбектей алмасады.
Тізбекті деректермен алмасу жадайында алмасуды басаруды 3трі бар: Симплексты алмасу, Полудуплексты алмасу. Дуплексты алмасу
Деректерді беру дрыстыын басару 3 діспен атарылады:
1. ателерді табу.
2. ателерді баылау
3. ателерді жндеу
Негізге апаратпен бірге осымша баылау апараттары да жіберіледі. Асинхронды тізбектей жіберуде ателерді табуды е арапайым тсілі жпты баылау болып табылады.
Ол келесідей болады:
Жіберу рекеті
1. Бит "0" ге теестіріледі
2. Бірліктер саны барлы апаратты биттерде тексеріледі.
3. Сумма мен паритет биті жп болуы тиіс.
абылдау рекеті
1. Бірліктер саны барлы апаратты биттерде есептеледі.
2. Сумма мен паритет биті жп болса абылданады, кері жадайда ате деп есептеледі.
Деректерді беру дрыстыын басару Тізбекті деректермен алмасуда да олдануа болады. Ол кезде паритет битін жіберу шін осымща байланыс сызыы пайдаланылады.
19. Тізбекті арна бойынша деректерді беруді пакеттік дісі. Жартылайдуплексті байланыс кезінде тізбекті арнамен басару. Аынмен басару. Деректерді тізбекті беру кезінде биттерді кодтау дістері.
Кез келген желілер з абоненттерін жалауды бір дісін олдайды. Бл кезде тек толы байланысты топологияда абоненттерді кез келген жбында зіні коммутацияланбаан ЖЖ бар. Сондытан рбір желіде абоненттерді жалауды білгілі бір тсілі олданылады. Абоненттер коммутаторлармен жеке байланыс тізбектерімен жаласады.
Желілердегі абоненттер коммутациясыны екі ртрлі сызбалары бар:
- КК – каналдар коммутациясы (телефонды желілерден);
- ДК – дестелер коммутациясы (60-шы жылдарды соынан, ауымды желілерден).
Пакеттер коммутациясы бар желілерді (жне каналдарды) баса белгісі бойынша блуге болады:
- динамикалы коммутациясы бар. Мысалы, телефон желілері, жергілікті желілер, TCP/IP желілері;
- траты коммутациясы бар – блінген каналдар (жалау физикалы трде за мерзімге орнатылады).
КК телефон желілерінде, ISDN желілерінде олданылады. Жеке учаскелерді кезекті жалаудан деректерді тікелей жіберуге арналан здіксіз рамалы физикалы канал тзіледі. Жеке учаскелер арнайы аппаратура –коммутаторлармен жаласады. Деректерді жіберу алдында рашан жалауды орнату процедурасы орындалады, оны барысында рамалы канал жасалады. Жалау табысты орнатыланнан кейін олданушы деректері жіберіледі. Оларды табысты жеткізуі тбіртекпен расталады. Жіберуді аятааннан кейін ажыратуа сраныс жіберіледі жне растауды алан жадайда канал болуын тотатады.
КК бар желілерді артышылытары: жеке пакет емес, за мерзімді синхронды деректер аыны жіберілген кезде траты жылдамдыты деректер аынын жіберген кезде жасы жмыс жасайды. Кемшіліктері жалаудан бас тарту ммкіндігі жне ртрлі жылдамдыта жмыс істейтін аппаратураны олдану ммкінсіздігі (себебі деректерді буферизациясы жо) болып табылады.
ДК – бл компьютерлік пульсті трафикті тиімді жіберуге арналан абоненттер коммутациясыны техникасы. Жеке олданушы трафигіні пульсация коэффициенті 1:100 рауы ммкін. ДК кезінде олданушы хабарламасы бастапы тйінде пакеттерге блінеді. рбір пакет мекенжайы жне десте нмірінен тратын таырыпа ие. Дестелер туелсіз блоктар ретінде жіберіледі жне таайындау тйінінде жиналады.
Дестелер желіні коммутаторларында дестелерді уаытша сатауа арналан ішкі буфер жадысы бар. Бл магистралды байланыстарда трафик пульсациясын тегістеуге ммкіндік береді. Абоненттер жптары шін байланысты коммутацияланан каналыны болуы тиімді – деректерді жіберген кезде кідіріс жо, біра канал кп уаыт тотап трады. ДК кезінде уаыт бірлігінде жіберілетін жіберелітен деректерді жалпы клемі кп. Себебі жеке абоненттерді пульсациясы уаытта блінеді.
Аын тсінігі процессорды программаны орындау барысындаы
рекеттеріні тізбектілігімен байланысты. Программа инструкцияларыны мндай тізбектілігі программа ішінде аындарды басару деп аталады.
Программа кпаынды деп аталады, егер бл программада бір уаытта бірнеше программа орындала алатын болса. Бл жадайда аындар параллельді (атарлас) деп аталады. Егер программада бір уаытта бір ана аын орынадалатын болса, мндай программа бір аынды деп аталады.
Мліметтер аынын басару (flow control) — желідегі екі нкте арасында мліметтерді жеткізуді басару процедурасы, мысалы модем мен компьютер аралыындаы мліметтер аынын басару. Мліметтерді жеткізу жылдамдыын абылдау жылдамдыына сйкес келтіріп, белгілі бір мнге шектеп отырады. абылдау рылысыны буфері толып болан жадайда мліметтерді жоалып кетуінен сатайды.Windows-та аын деп осымшаларды орындау шін процессорлы уаыттар берілетін ядроны объектісі. рбір аына келесі ресурстар жатады:
- атарылатын функцияны кодасы;
- процессор регистрлеріні жиынтыы;
- осымша жмысына арналан стек;
- операциялы жйені жмысына арналан стек;
- рамында ауіпсіздік жйесіне арналан апарат бар атынас ру маркері.
Аталан ресурстар біріге отырып Windows-ы аын контекстін райды.
Windows-таы рбір аынны рамында дескриптормен оса идентификатор болады. Ол жйеде орындалып жатан аындар шін ерекше болып табылады.
Аындарды идентификаторын пайдаланушылара аындарды жмысын баылауа ммкіндік беретін ызметтік программалар олданады.
Windows операциялы жйесінде аындарды екі типі болады:
- жйелік аындар; - пайдаланушылы аындар.
Жйелік аындар операциялы жйені трлі ызметтерін атарады жне олар операциялы жйені ядросымен іске осылады.
Пайдаланушылы аындар пайдаланушылар мселелерін шеші шін ызмет атарады жне осымшалар арылы іске осылады.
Бит – бадарлы хаттама байттара блінбейтін биттерді аыны тріндегі апараттарды жіберуді арастырады. Сондытан кадрларды блу шін арнайы реттілік – жалаушалар олданылады. Орталы процессор, оперативті жады жне сырты рылыларды зара рекеттеріні шиналы рылымы микропроцессорлы технологияа сйкес келеді. Барлы сырты рылыларды бірыай байланыс дісі ОП (орталы процессор) немесе С-а (сырты рылы) атысты барлы жмысты орындайтын С регистрі немесе жад яшытарыны жалпы жмыстарын жзеге асырады, амтамасыз етеді. Осылайша арнайы енгізу-шыару командасы ажет етілмейді. ОЖ яшытары жне С регистрі зара аппаратты- бадарламалы ралдар арылы байланыста болады. Мндай діс басаруды блшектеуге негізделген. Ал бл басару ызметіні бір блігі С аппаратты ралдарына берілгендігін білдіреді. Бл тікелей ол жеткізу жне жадыны арнасын руды алы шарты болып табылады.