Аудиторлы длелдеулерді жинауды рамы мен дістемелік мазмны. (ХАС 500) №9. Аудиторлы айанама 4 страница

Тексерісті жасау барысында аудиторлы йымдар есептілікті шынайылыын абсолютті длдікпен анытауа міндетті емес, біра оны шынайылыын барлы елеулі жатарынан анытауа міндетті.

Барлы елеулі аспектілердегі Е-ті шынайылыы- бл есептілікті пайдаланушы тла осы есептілік негізінде дрыс шешімдер мен экономикалы тжырымдарды жасай алатын есептілік крсеткіштеріні длдік дрежесі.

аржылы апаратты елеулілігі - апаратты пайдаланушыны -экономикалы шешімдеріне ыпал жасайтын апаратты сапалы лшемі мен асиеттері.

Аудитор елеулілікті екі жаын назара алуа міндетті: санды жне сапалы. Елеулілікті сапалы жаы - бл ксіпорын жасаан операцияларды тртібі Р-да рекет ететін нормативтік актілерді талаптарынан згешелігі тексеріс барысында аныталып, белгіленген' ауытулар туралы аудиторды ксіби пікірі. Елеулілікті санды жаы - бл табылан ауытуларды елеулілік дегейінен жеке жне жалпы сомадаы басымдылыын баалау б.т.

Елеулілік дегейі - бл есептілікті пайдаланушы есептілік негізінде дрыс шешімдер мен экономикалы тжырымдарды жасай алмау ммкіндігін ктеретін есептілікті дрыс крсетілмеуіні санды лшемі жне шекті мні.

Халыаралы аудиторлы тжірибеге сйкес баланс бабындаы 5-10% шегіндегі ауытулара келетін ателер елеулі емес болып саналады. Біра, халыаралы жне азастанды тжірибеде брмаланулар елеулігіні нормативтік актілермен бекітілген санды шегі жо.

240 ХАС бойынша алаяты ауымды зады анытама боланымен, осы АХС-ны масатында аудитор аржылы есептілікте елеулі брмалануларды тудыратын алаятыты арастырады. Алдын-ала ойластырылан брмалануды екі трі аудитора атысты салыстырмалы болып табылады: брмаланан аржылы есептіліктен туындайтын брмаланулар жне активтерді засыз пайдаланудан туындайтын брмаланулар. Аудиторлар алаятыты іс-жзінде пайда болуына зады анытама бермейді немесе айрыша жадайларда береді.

Алдын алу мен анытау жніндегі негізгі жауапкершілік басару кілеттігіне ие тлалара да, басшылыа да жктеледі. Басшылыты басару кілеттігіне ие тлаларды адаалауымен алаятыты алдын-алуа атысты аны кзарас боланы маызды, бл алаятыты орын алу ммкіндігін азайтуы ммкін жне ол алаяты шін жазалауа атысты да аны кзарасты стануы тиіс, бл тлаларды артынша алаятыты аныталуы мен жазалануыны ытималдыы себептерінен оны жасамауа кндіруі ммкін. Бан адалды пен этикалы мінез-лы мдениеті жатады. Негізгі ндылытара негізделген мндай мдениетті басшылы пен басару кілеттігіне ие тлалар крсетуі тиіс. Басару кілеттігіне ие тлаларды адаалау жніндегі міндеттемелерін орындау кезінде аржылы есептілік дерісін баылауларды елемеу немесе аналитиктерді субъект табыстылыы туралы білімдеріне сер ету масатымен табыстарды айлашарылау талпыныстары деген трізді аржылы есептілікті сынылуы процесіне зге трде баламасыз сер ету жніндегі потенциалды ммкіндіктерін зерттейді.

Аудиторды міндеттері

Аудитті АХС-а сйкес жргізіп отыран аудитор аржылы есептілікте ттастай аланда алаятыпен немесе атемен туындалан елеулі брмаланулар жо деген саналы трдегі сенімділікке ие болуы тиіс. Аудитті блінбес шектеулері себебімен, аржылы есептіліктегі елеулі брмаланулар анытай алмау туекелдігі бар, аудит АХС сйкес тиісті трде орындалды, жоспарланды.

Аудиторды масаттары мынадай:

(a) Алаяты себебімен аржылы есептілік елеулі брмаланулар туекелдіктеріне баа беру мен анытау;

(b) Тиісті ола алынан жауаптарды зірлеу мен енгізу арылы елеулі брмалау туекелдіктері туралы тиісті аудиторлы длелдеме алу; жне

(c) Аудит барысында аныталан алаятыа немесе белгіленген алаятыа сйкесті трде жауаптар айтару.

Fraud (Алаяты) – Басшылы арасындаы бір немесе бірнеше лауазымды адамдарды, ызметкерлерді немесе шінші жатарды засыз артышылы алу шін дейі жасаан рекеттері.

Fraud risk factors (аляты туекелдік факторы) –Алаятыты жасауа ммкіндік беретін немесе алаятыты жасауа ысым немесе ынталандырманы белгілейтін жадайлар немесе оиалар.

Брмалана аржылы есеп беру тмендегі арылы аяталуы ммкін:

• Манипуляция, брмалау (оны ішінде боямалы), немесе есептік жазулар немесе аржылы есептілік дайындалан осымша жаттарды згеріп жіберу.

• Жадайлар, рекеттер немесе баса елеулі апарат бойынша аржылы есептілікті дрыс емес сыну, немесе асаана трдегі жетімсіздігі.

• сыну немесе ашу сомалары, топтастыруы, сипатына атысты есептік тырларды асаана трде дрыс емес олдану.

58.

Ішкі аудитті тсінігі, масаты жне ішкі аудит жмысыны баалануы мен тестіленуі. Ішкі аудтті жмысын арастыру. ( ХАС 610) №4. Аудит, ішкі аудит пен сырты аудитті байланысы. АХС 600 Ішкі аудиторлар жмысын арастыру