Инфляция жне жмыссызды – экономикалы трасыздыты крінісі

Техникалы прогрес пен адамдар мддесіні арасындаы алшаты экономикалы жйеге кптеген оыс сілкіністер келеді. Ол адамзат оамыны ерекшелігіне арай белгілі ыра пен тербеліске тсіп, толулара ауысады. Экономикалы теорияда экономиканы мндай былыстары, «экономикалы толулар» немесе «экономикалы цикл» деп аталады.

Экономикалы цикл – бл дадарыстар арасындаы мерзім жне осы кезде оны трт фазасы ауысады. Дадарыс тауарларды арты ндірілуі, несиені азаюы жне процентіні жоарылауы арылы крінеді. Бл жадай пайданы азайтады жне ндірісті тмендетеді. Ксіпорындарды банкрот болуына келеді.

ысаша айтанда дадарысты сипаттамасы келесідей:

1. Арты ндіріс себебінен ндірісті клемі ысарады, банктер, ксіпорындар банкрота шырайды.

2. Жалаы тмендейді, жмыссызды седі.

3. Баалы ааздар нарыы лдырайды, акция курстары тмендейді.

4. Ашаа сраныс седі, пайыз млшерлі жалаысы седі.

Дадарыс тоыраумен алмасады. Бл сатыда ндіріс тмендеуін ояды, біра спейді де.

Тоырау фазасыны сипаттамасы:

1. ндірісті лдырауы мен бааларды тмендеуі тоырау жадайында болады.

2. Жмыссызды жоары дегейде болады.

3. Ашаа сраныс тмендейді, пайыз млшерлі жалаысы азаяды, сйтіп ндірісті салаларын лайтуа жадай жасалады.

Жандану фазасыны сипаттамасы:

1. Дадарыстан аман алан ксіпорындар негізгі капиталдарын жаартып, ндірісті лайтуа кіріседі. ндірілген тауарлар клемі мен сапасы жаынан ндіріс дадарысыны алдындаы дрежеге жетеді.

2. Инвестициялар седі.

3. Баалар ктеріледі, себебі сраныс седі.

4. Жмыссыздыты дегейі ысара бастайды.

5. Ашаа сраныс седі, пайыз млшерлі жалаысы седі.

рлеу фазасыны сипаттамасы:

1. ндірісті клемі дадарыс алдындаы дрежеден артады.

2. Жмыссызды дегейі маызды трде ысарады.

3. Тауарларды баасы седі.

4. арыз капиталыны сынысы седі.

5. Несиеге сраныс седі. Сйтіп шаруашылы жаа дадарыса арай адам басады.

 

Билет 6

Жмыссыздыты мні, трлері. Оукен заы

оамдаы жмыс жасындаы халы саны – жасына, денсаулыына арай ебекке абілеті бар жмыс кші болып табылады. Жмыссызды - бл халы шаруашылыында жмыспен амтамасыз етілмеген ебекке абілеті бар жмыс кші. Жмыссыздыты негізгі формалары:

- Жасырын жмыссызды - ндірісте арты жмысшыларды олданылуы, немесе апаратты болмауына байланысты.

- Фрикционды жмыссызды – адамдар бір жмыстан баса жмыса, бір жерден баса жерге жмыс іздеумен ауысуын айтады.

- рылымды жмыссызды - ндірістік уатты жетпеуіні нтижесінде туындайды: жеке саланы дамуыны кері пропорциональды болуынан жне ескі саланы жабу мен жаа саланы дамытуды нтижесі ретінде арауа болады, сондай-а жынысыны, жасыны, лтыны, мамандыыны, баса да жеке асиеттеріні ерекшеліктеріне байланысты болады.

- Циклды жмыссызды - ндірісті лдырауынан туындайды.

Оукен заы – Ж мен жмыссзды дегейі арасындаы айырмашылы, яни жмыссызды дегейіні табии дегейімен салыстыранда 1% -а ктерілуі Ж-ні су жылдамдыын 2,5%-а тмендетеді.